روی خوش ناشران به آثار ترجمه، ذائقه نویسندگان ایرانی را تغییر می‌دهد/ بازار بی‌ضابطه کتاب کودک و نوجوان
نویسنده «تونل سوم» معتقد است: تمایل ناشران به انتشار کارهای ترجمه در حوزه نوجوان سبب شده است برخی از نویسندگان از دنیای تألیف فاصله بگیرند و به‌سمت انجام کارهای ترجمه پیش روند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، انقلاب اسلامی ایران مهمترین تجربه انسان ایرانی در 100 سال اخیر است؛ تجربه زیسته معاصری که گوشه‌های کشف‌ناشده و گنج‌های پنهان بسیاری در دل خود دارد. با وجود اینکه در دهه‌های اخیر تلاش شده است آثار داستانی به این حوزه بپردازند، اما داستان‌نویسی انقلاب در دهه چهارم خود با ضعف‌های متعددی مواجه است.
نبود منابع کافی برای گروه سنی کودک و نوجوان از جمله ضعف‌های موجود در این حوزه است، این در حالی است که نسل جدید طی سال‌های گذشته با هجومی از اخبار و اطلاعات نادرست در فضای مجازی مواجه است؛ اطلاعاتی که سعی دارند تاریخ را تحریف و روایتی دگرگون‌شده از حقیقت به مخاطب عرضه کنند. در چنین شرایطی نگارش و انتشار آثار داستانی که به‌صورت هنری و غیرمستقیم به بیان تاریخ و دغدغه‌های اصلی مردم ایران در دهه 50 می‌پردازد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. با وجود این، نگاهی به اسامی آثار منتشرشده از سوی ناشران فعال در حوزه کودک و نوجوان و آمارهای نشر نشان می‌دهد که برخی از فعالان در بازار کتاب کودک و نوجوان کمتر تمایل به چاپ آثاری دارند که از تاریخ و فرهنگ ایران سخن بگوید و اهتمام خود را صرف انتشار آثاری می‌کنند که عموماً ترجمه‌شده هستند.
«تونل سوم»، نوشته فاطمه الیاسی، از جمله آثاری است که اخیراً با موضوع انقلاب اسلامی برای گروه سنی نوجوان منتشر شده است. الیاسی که از نویسندگان جوان و نوقلم در این عرصه به‌شمار می‌رود، در کتاب خود داستان پسربچه‌ای از کرمانشاه را روایت می‌کند که در خلال مبارزات انقلابی، تلاش دارد دین خود را به انقلاب و مردم ادا کند، اما گرفتار وقایع متعددی می‌شود.
نگاه الیاسی به ماجرای انقلاب در دل یکی از شهرستان‌ها و روایتی نو و متفاوت از آنچه در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی گذشته، کتاب را برای مخاطب نوجوان امروز خواندنی‌تر کرده است. او در گفت‌وگویی با تسنیم، درباره ماجرای کتابش گفت: رمان «تونل سوم» درباره انقلاب و حوادث پیش از آن یعنی در دهه 50 است. کتاب داستان پسری به‌نام «وحید» را روایت می‌کند که با مبارزان انقلابی آشنا می‌شود و در این مسیر تصمیم می‌گیرد که کاری انجام دهد تا دین خود را به انقلاب و مبارزه در این راه ادا کند. او تصمیم می‌گیرد که عملیاتی در این زمینه انجام دهد، اما میان گروه بدبینی ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل مشکلاتی رخ می‌دهد که شخصیت اصلی داستان را درگیر می‌کند.
الیاسی در ادامه به اهمیت پرداختن به گروه سنی نوجوان در حوزه داستان‌نویسی انقلاب اشاره و اضافه کرد: به چند دلیل مخاطب اصلی «تونل سوم» گروه سنی نوجوان انتخاب شده است؛ نخست آنکه امام(ره) فرموده‌اند نیروهای انقلاب در گهواره‌ها هستند. به‌نظرم نیاز است قشر کودک و نوجوان با انقلاب آشنا شوند و به اهمیت کار پدران و مادرانشان پی ببرند.
او ادامه داد: در زمان حاضر داستان انقلاب برای گروه سنی نوجوان خیلی کم نوشته می‌شود؛ در حالی که ضروری است نوجوان امروز نیز از ماجرا و چرایی وقوع انقلاب آگاه شود. آنها باید بدانند که در زمان پهلوی چه فشاری روی دوش مردم بوده است. در سال‌های اخیر هجمه‌هایی در فضای مجازی ایجاد شده است که فضای دوران پهلوی را فضای مناسب و خوبی توصیف می‌کند؛ به‌طوری که گاه این‌طور القا می‌شود که "کاش در آن دوران زندگی می‌کردیم"؛ در حالی که این‌طور نبود و مردم در سختی و تنگنا بوده‌اند و به همین دلیل هم دست به انقلاب زدند.
نویسنده «تونل سوم» در پاسخ به این پرسش که چرا مکان داستان را یکی از شهرستان‌ها انتخاب کرده است، گفت: این مسئله در فرار داستان از کلیشه‌زدگی خیلی تأثیر داشت. دوست داشتم مخاطب این‌طور فکر نکند که انقلاب تنها در تهران و ورامین رخ داده و در بقیه شهرهای کشور هیچ خبری نبوده است. نمی‌خواستم مخاطب نوجوان فکر کند که انقلاب تنها دغدغه یک قشر خاص بوده است. با روایت داستان در بستر شهر کرمانشاه، قصد داشتم بگویم که پیروزی انقلاب حتی در دورترین نقاط ایران و حتی در نقاط مرزی دغدغه مردم بود. مردم از دست فشار و خفقان دوران پهلوی خسته بودند و همه مردم دوست داشتند که رژیم پهلوی سرنگون شود.
او همچنین استقبال مخاطبان نوجوان از این کتاب را خوب ارزیابی کرد و ادامه داد: بازخورد کتاب میان مخاطب نوجوان خوب بود. تا آنجایی که من بررسی کردم مخاطبان توانستند با شخصیت اصلی کتاب همراه شوند و گاه با او همذات‌پنداری کنند. از اینکه کتاب طبق ذهنیت خودشان پیش نمی‌رفت، هم تعجب می‌کردند و هم خوششان می‌آمد.
الیاسی در ادامه به وضعیت کتاب نوجوان توجه کرد و با بیان اینکه تعدد کارهای ترجمه، عرصه را برای انتشار کارهای تألیفی تنگ کرده است، یادآور شد: در زمان حاضر بیشتر کارهای حوزه کتاب نوجوان، ترجمه است و با توجه به کمیت و ازدیاد کتاب‌های ترجمه‌ای در این بخش، به حوزه تألیف ظلم و اجحاف می‌شود. تولید اثر که مدنظر خودمان باشد و با فرهنگ جامعه ایرانی سازگار باشد، کم داریم. وقتی به فروشگاه‌ها می‌رویم با انبوهی از کتاب‌های ترجمه‌شده در بخش‌های مختلف بزرگسال، کودک و نوجوان مواجه می‌شویم.
نویسنده «تونل سوم» ابراز کرد: این حجم از کتاب‌های ترجمه‌شده بر زندگی و کار نویسنده ایرانی نیز تأثیرگذار خواهد بود. وقتی منِ نویسنده وقت می‌گذارم و کتابی را منتشر می‌کنم، برای چاپ کتابم دغدغه دارم و ناشر به‌سختی قبول می‌کند تا آن کار را چاپ کند، اما وضعیت در مورد کتاب‌های ترجمه‌شده متفاوت است. ناشران عموماً به چاپ این دسته از آثار روی خوش نشان می‌دهند و چاپ این دسته از آثار راحت است. این شرایط بر انگیزه من نویسنده تأثیرگذار خواهد بود و ممکن است نویسنده به این فکر کند که وقت و انرژی کمتری بگذارد و به‌سمت ترجمه آثار برود. نویسندگانی را سراغ دارم که انتخاب خود را در این زمینه تغییر داده و به‌سمت ترجمه آثار رفته‌اند.
وی تأکید کرد: هجمه فرهنگی‌ای که از طریق کارهای ترجمه‌شده وارد کشور می‌شود، در نهایت آسیب‌زا خواهد بود. الآن زمانی است که نویسندگان باید مقابل این شرایط مقاومت کنند و به تولید اثر متناسب با فرهنگ ایران بپردازند. من منکر ارزش کتاب‌های ترجمه‌شده نیستم و نمی‌گویم اصلاً نباید هیچ کار ترجمه‌شده‌ای وارد بازار نشر شود، منظور این است که این شرایط ضابطه‌مند باشد. موضوعات مختلفی در حوزه تاریخ، فرهنگ و ادبیات ما وجود دارد که به آن پرداخته نشده است، سوژه‌های پرداخته‌نشده بسیاری داریم، چرا نباید به این دسته از موضوعات و آثار بها داده شود و به‌جای آن، کتاب‌های ترجمه‌شده پررنگ‌تر شوند؟
انتهای پیام/+