الزامات موفقیت طرح فروش نفت در کنترل نقدینگی؛ به بانکها نباید اجازه ورود داد
یک کارشناس اقتصادی، با اشاره به اینکه شیوه اجرایی طرح فروش نفت به عموم مردم باید کاملاً مشخص و روشن باشد، گفت: ممنوعیت ورود بانکها در بازار انرژی باید مد نظر قرار گیرد، در غیر این صورت آثار مثبت جمع آوری نقدینگی و هدایت آن کم رنگ می‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در روزهای اخیر موضوع عرضه اوراق سلف نفتی در بورس انرژی به صورت پررنگ پیگیری شده است، هرچند برخی نمایندگان مجلس نسبت به تبعات این طرح مانند آینده فروشی و ... هشدار داد‌ه‌اند و ظاهرا عرضه اوراق مذکور متوقف شده اما در این بین تعدادی از کارشناسان نیز بر مزایای این طرح تاکید کرده‌اند. امین دلیری سالهای در مجموعه‌های مختلف اقتصادی دولت از جمله سازمان مالیاتی، ستاد وزارت اقتصاد، نهاد ریاست جمهوری و سازمان اموال تملیکی کشور فعالیت کرده است. وی معتقد است در شرایط تنگنای مالی دولت در حوزه بودجه اقداماتی مانند عرضه نفت به عموم مردم و سپس تسویه نهایی از طریق شرکت نفت میتواند یک اقدام موثر در جمع آوری بخشی از نقدینگی و تراز شدن سهم دولت از فروش نفت در شرایط عادی باشد.
دلیری با اشاره به عوامل شکل گیری تورم در اقتصاد ایران، تاکید دارد، فروش نفت به عموم مردم میتواند به عنوان یکی از راهکارهای جمع آوری نقدینگی یک اقدام موثر تلقی شود. برای این منظور ابتدا بایست یک بار دیگر عوامل شکل گیری یا تشدید تورم در اقتصاد ایران را واکاوی کنیم. بر اساس شواهد موجود 2 عامل مهم تورم مزمن در اقتصاد ایران کسری بودجه دولت و مجموعه سیاستهای پولی و همچنین افزایش نقدینگی در اقتصاد بدون جهت دهی منطقی آن به سمت تولید می‌باشد.
این کارشناس اقتصادی گفت: با توجه به عدم اصلاح ساختار بودجه کشور، سنگین بودن هزینه های جاری دولتها و به تبع آن کسری بودجه در شرایطی که با محدودیت جدی فرئش نفت مواجه هستیم، موضوع فروش نفت از طریق بورس به عموم مردم میتواند یک اقدام موثر تلقی شود. البته باید به این موضوع توجه داشته باشیم که این فرایند نمیتواند آینده فروشی تلقی شود چرا که اگر در شرایط تحریمی قرار نداشتیم دولت به راحتی روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت عرضه کرده و منابع آن در اختیار بانک مرکزی قرار میگرفت.
به گفته دلیری، طرح فروش داخلی نفت که در حال حاضر مطرح شده، در گذشته نیز به نوع دیگری به ویژه فروش دلاری نفت خام به افراد حقیقی وحقوقی داخلی مطرح بوده است. اما به نظر می آید این طرح چندان مورد استقبال واقع نشد یا اصولاً دستگاه متولی از آن حمایت لازم را نکردند. ولی طرح فعلی تفاوت زیادی با طرح قبلی دارد. در طرح قبلی، فروش نفت خام به افراد حرفه ای صادر کننده دارای تمکن مالی بالا پیش بینی شده بود وخریدار و فروشنده نهایی نفت یکی بود وضمن اینکه مسؤلیت مستقیم اجرای آن صرفاً با وزارت نفت بود با این تفاوت، خریداران نفت خام فقط مشتری خارجی داشت به مشتری داخلی نیز تغییر یافته بود. ولی در طرح فعلی کلیه افراد با هر مقدار نقدینگی می‌توانند در خرید نفت در بورس انرژی شرکت داشته باشند و فروشنده نهایی وزارت نفت است.
معاون پیشین وزیر اقتصاد گفت: هدف اصلی طرح باید جذب نقدینگی، پیش فروش نفت در شرایط تحریم، تقویت بازار سرمایه و رونق اقتصادی و گشایش معیشت عمومی با توجه به کسب در آمد از محل فروش نفت در شرایط تحریم باشد. تأمین کسری بودجه نیز باید از مزایای ثانوی اجرای طرح تلقی گردد. ضمناً مرجع تصمیم گیری طرح سران قوا با اختیارات تفویض شده در شرایط تحریم است، اهمیت اجرای این طرح را دو چندان می‌کند.
بنابراین تفاوت طرح با اقدامات مشابه قبلی، یکی مردمی و همگانی بودن آن است و دیگر آنکه در بحث ضمانت اجرایی، بالا ترین مقامات کشور در تصمیم گیری آن مشارکت دارند، که موضوع قابل توجهی است.
این کارشناس اقتصادی در بیان مزایای اصلی طرح فروش نفت به عموم مردم تاکید کرد، اولاً، باید این قاعده بازی را در نظر داشت طرح مزبور در شرایط تحریمی بسیار سخت که فروش نفت خام ایران تحت تأثیر شدید ترین تحریمها قرار دارد ، ارائه شده است.
ثانیاً، با بکارگیری این روش گرچه ممکن است در وهله اول عایدی فروش نفت به صورت دلاری واصل نشود و در حسابهای بانک مرکزی اثری نداشته باشد ولی عایدی آن با فروش نفت خام در جمع درآمدهای دولت به صورت ریالی به ثبت می‌رسد. با این تفاوت وجه ریالی حاصل از فروش نفت خام مستقیماً به حساب خزانه واریز خواهد شد بدون آنکه بانک مرکزی در این مرحله با دریافت ارز حاصل از صادرات، مقادیر ریالی آن را به حساب خزانه واریز نماید. البته مقادیر ارزی دریافتی در صورت گشایش صادرات نفت کشور، در مراحل بعدی اخذ شده و در مرحله تسویه حساب با خریداران با دخالت بانک مرکزی انجام خواهد شد.
ساز و کار آن براساس دستور العملی خواهد بود که توسط وزارت‌خانه‌های امور اقتصادی ودارایی و نفت و همچنین بانک مرکزی مشخص خواهد شد. ثالثاً، در این شرایط فروش محدود، درآمدهای دولت در قبال فروش نفت قوام گرفته و درآمد مطمئنی را برای تأمین کسری بودجه کهبا کمترین آثار تورمی را نصیب دولت کرده تامین خواهد کرد.
وی گفت، از سوی دیگر سود حاصل از تغییرات مثبت قیمت نفت در بازار جهانی آگانه انتخاب می‌شود به نفع سرمایه گذاران بورسی که سهم خود را حفظ کرده یا به خریدار نهایی سپرده اند، خواهد رسید. در ضمن وزارت نفت مجبور نخواهد شد برای تأمین درآمد دولت، نفت را با هر شرایط قیمتی به فروش رساند . این قضیه برای فروش نفت تحت شرایط قراردادی یا فروش نفت درعرصه کشتی صادق است.
مشاهده می شود مزایای حائز اهمیتی برای اجرای این طر ح وجود دارد . این حرکت میتواند به عنوان یک اقدام مثبت در شرایط تحریمی باشد. بدیهی است فروش مشتقات نفتی و میعانات گازی چنانچه در تحریم فروش قرار دارند ؛ در بسته عرضه این طرح قابل ارائه است.
دلیری در پاسخ به ابهامات مربوط به شیوه اجرایی شدن طرح مذکور معتقد است، شیوه اجرای طرح فروش نفت در بازار داخلی باید کاملاً واضح و مراحل کار از عرضه آن در بازار بورس انرژی تا تعیین سقف فروش ، قیمت، تسعیر ارز ، فروش وانتقال سهام آن در بازار بورس ، فروش نفت با توجه به شرایط بازار جهانی نفت، تعیین سود سالانه در صورت عدم فروش نفت توسط دولت، وطولانی شدن زمان خرید تافروش باید با دقت در شیوه نامه پیش بینی شود.
همانطور که اشاره شد شیوه اجرایی این طرح باید کاملاً مشخص وروشن باشد. به عنوان مثال نحوه انتخاب تسعیر ارز در هنگام خرید نفت در بازار بورس انرژی توسط خریدار با چه نرخی صورت خواهد گرفت.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد، کار گروه اجرایی آن باید متشکل از نمایندگان ارشد وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی ، نفت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران باشند. بر این اساسا این مجموعه‌ها هم در تدوین شیوه نامه اجرایی و هم در ضمانت اجرایی روند صحیح طرح حضور دائمی داشته باشند.
وی در بخش دیگری از مباحث خود به مضرات این طرح اشاره کرده و گفت: اولا، اگر منصفانه با نظر کارشناسی به این طرح نگاه کنیم در شرایط فعلی کشوریکی از راههای مقابله با تحریم است، اجرای آن میتواند گشایشی مؤثری در کسب درآمدهای نفتی دولت داشته باشد. لذا درشرایط تحریم به عنوان یک طرح ملی باید از آن حمایت کرد. ولی موفقیت این طرح بستگی به سازوکار طراحی شده در تدوین شیوه نامه و دستورالعمل اجرایی آن دارد . تبیین طرح برای مردم که سرمایه گذاری در آن دارای منافع زیادی است و این باور را در جامعه که دارای نقدینگی بلقوه هستند، ممکن است مورد استقبال فوری متقاضیان بازار سرمایه قرار نگیرد. گرچه در صورت تمهیدات درست سازو کار طرح ، می توان انتظار داشت به موفقیت طرح کمک کند، ولی جلب نظر افراد سرمایه گذار از مشکلات این طرح است.
ثانیاً، ممکن است تصور شود در صورت استقبال از این طرح ، رونق سایر فعالیتهای بازار سرمایه تحت تأثیر این طرح قرار می گیرد و به عنوان یک رقیب بازار سرمایه برای شرکتهای عرضه شده در بورس تلقی شود. ولی با تأمل و ریز بینی بیشتر، فعالیت طرح فروش نفت و مشتقات آن در بازار سرمایه، به عمق بخشی بازار سرمایه کمک خواهد کرد.
دلیری ادامه داد، به عنوان یکی از نکات مهم قابل ذکر ممنوعیت ورود بانکها و مؤسسات مالی در بازار انرژی باید مد نظر قرار گیرد، در غیر این صورت آثار مثبت جمع آوری نقدینگی و هدایت آن در سرمایه گذاریهای مولد توسط دولت کمرنگ خواهد شد.
وی گفت: گرچه این طرح اثرات آنی تآثیرگذار در وضعیت معیشتی مردم ندارد و نمیتواند درکنار برنامه‌های اعلام شده خبرهای خوش تغییر دهنده فوری گشایش در معیشت مردم قرار گیرد. ولی در آینده آثار درآمدی خوبی در کشور خواهد داشت. دولت باید با اجرای این طرح همچنان برنامه های مهار نرخ تورم ، ممانعت از کاهش مداوم ارزش پول ملی، کاهش کسری بودجه، چابک و کوچک سازی ساختار ادری کشور، اصلاح ساختار مالیات ستانی، اصلاح نظام بانکداری، برقراری انضباط مالی در هزینه کرد سالیانه، مبارزه جدی و بنیادی با فساد با هوشمند سازی فرآیندهای اجرای و برخورد شدید با مفسدان اقتصادی، مالی واداری در هر رده کاری باید در اولویت قوای مجریه ، قضاییه و تقنینی قرار گیرد.
انتهای پیام/
