گفتگوی تفصیلی با امیر روحانی| ایران قطب منطقه‌ای در تعمیر بالگردهای شرقی می‌شود/ ساخت نمونه پیشرفته‌تر بالگرد صبا

گروه امنیتی دفاعی خبرگزاری تسنیمــ سید محمد طاهری: شرکت پشتیبانی و نوسازی هلی‌کوپترهای ایران که به‌اختصار آن را «پنها» می‌نامند، یکی از زیرمجموعه‌های سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح است که وظیفه تعمیر، نگهداری و ارتقا و حتی ساخت بالگرد در کشور را به‌عهده دارد.

این شرکت که سابقه تأسیس آن به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی برمی‌گردد، در سال‌های دفاع مقدس و پس از آن در اوج تحریم‌ها توانست تا حد زیادی از پس پشتیبانی و ارتقای بالگردهای نیروهای مسلح و حتی بخش غیرنظامی برآید و کمک شایانی در تقویت یگان‌های هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و هواناجای نیروی انتظامی داشته باشد.

برای اطلاع از نحوه فعالیت و دستاوردهای این شرکت، با امیر سرتیپ‌دوم روحانی مدیرعامل شرکت پنها که به‌تازگی به این سمت منصوب شده است به گفتگو نشستیم.

تسنیم: با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در ابتدا انتصاب شما به مدیرعاملی شرکت پنها و همچنین ترفیع درجه جنابعالی را تبریک عرض می‌کنیم و برای شما و همه همکارانتان آرزوی موفقیت داریم.

به‌عنوان سؤال اول لطفاً کمی درباره تاریخچه شرکت پنها و نحوه شکل‌گیری این شرکت و روندی که تاکنون طی کرده است بفرمایید و این‌که؛ اساساً پنها با چه هدفی تشکیل شد و الآن در چه سطحی قرار دارد؟

امیر روحانی: تاریخچه تشکیل شرکت پنها به قبل از انقلاب برمی‌گردد. قبل از انقلاب یک شرکت صنایع هلیکوپتری که مقداری از سهام شرکت آگوستای ایتالیا را خریداری کرده بود در ایران تأسیس شد. با ورود تعداد زیادی بالگرد به کشور، قرار شد مجموعه بزرگتری برای پشتیبانی از این بالگردها ایجاد شود.

کم‌کم زیرساخت‌ها و انبارهای قطعات تأمین شد و این مجموعه پشتیبان شکل گرفت و طی پروازها قطعاتی که تندمصرف بود با استفاده از همین مجموعه پشتیبان تعویض می‌شد.

تا قبل از آغاز جنگ، ناوگان بالگردی ما تقریباً نو بود. با آغاز غائله کردستان و جنگ تحمیلی، بالگردهای ما آسیب دیدند و به این ترتیب نیاز به تعمیرات سنگین بالگردها احساس شد. اینجا لازم است عرض کنم انجام تعمیرات سنگین بالگردها در دوران دفاع مقدس یک تجربه بسیار خوب را در اختیار ما گذاشت که بعد از جنگ هم از این تجربیات استفاده زیادی کردیم.

با ادامه این روند در بحث تعویض قطعات یک رسوب دانش به‌وجود آمد تا وقتی که قطعات رو به اتمام رفت و در این مقطع بحث تأمین قطعه مطرح شد، آن‌موقع تحریم‌ها هم آن‌قدر زیاد نبود و بازرگانی پنها با همکاری برخی شرکت‌های واسطه شروع به خرید قطعات کردند.

با شدیدتر شدن تحریم‌ها، به ساخت قطعه روی آوردیم و این همزمان بود با نیازمندی به ساخت قطعات هوایی در کشور که جهاد خودکفایی نیروی هوایی هم در رابطه با آن تلاش می‌کرد.

ساخت قطعات در صنایع مختلف شروع شد و پنها هم تمایل پیدا کرد دستگاه‌های ساخت قطعه را بخرد. تا امروز هرچه تحریم‌ها بیشتر شده موضوع ساخت قطعه هم پررنگ‌تر شده است.

در چند سال اخیر که شرکت‌های دانش‌بنیان رشد چشمگیری داشته‌اند بسیاری از این شرکت‌ها علاقه‌مند به ساخت قطعات هستند. در ابتدا رشته هوافضا در کشور ما وجود نداشت بعداً که چند دانشگاه رشته هوافضا ایجاد کردند تعدادی از فارغ التحصیلان آنها جذب صنعت شدند و به‌تبع آن و نیازمندی قطعاتی که ما داشتیم این روند صرف تعمیراتی به روند ساخت قطعه تبدیل شد.

امروز در صنعت ساخت بالگرد، ابزار ارتباطی دنیا پیشرفت کرده است. ما قبلاً فقط در حوزه نظامی کار می‌کردیم اما در حوادثی مانند بلایای طبیعی، نیازمند تجهیز بالگردها بودیم و به این ترتیب به ارتقای سامانه‌ها هم روی آوردیم.

البته نیروهای مسلح چون بیشتر در معرض عملیات بودند خودشان هم به‌موازات پنها وارد تأمین نیازمندی‌ها شدند مانند صنایع یاعلی(ع) هوانیروز ارتش. اما آنها زیرساخت و سامانه‌هایی را که در پنها هست ندارند ودر این زمینه‌ها ما به آنها کمک می‌کنیم.

بعد آمدیم و کار مشترک با نیروهای مسلح تعریف کردیم. این کار مشترک این بود که آن کارهای تعمیراتی را که در توان نیرو است به خود نیروها بدهیم و کار پیچیده‌تر را پنها انجام دهد.

پنها در روند رو به رشد خود از تعمیرات به ساخت قطعه، ارتقای سامانه‌ها و در نهایت هم در حال رسیدن به بالگرد ملی است.

** کمک به پرتاب ماهواره در کشور

در سال‌های گذشته دفتر طراحی در پنها تشکیل شد و زیرساخت‌هایی برای ساخت بالگرد به‌وجود آمد. همان‌طور که می‌دانید صنعت هوایی، مادر همه صنایع است و حتی در کشورهای اروپایی هم آنها ادعای ساخت صددرصدی در صنایع هوایی را ندارند، مانند شرکت ایرباس که همه به اسم فرانسه آن را می‌شناسند اما در حقیقت بدنه هواپیما را فرانسه می‌سازد اما موتور را آمریکا، سامانه‌های دقیق را آلمان و برخی قطعات را کشورهای شرق آسیا می‌سازند.

امروز در برخی حوزه‌ها نیز از زیرساختی که ما در پنها ایجاد کرده‌ایم استفاده می‌شود، مثلاً در همین پرتاب ماهواره ما کمک کردیم یا وقتی هسا می‌خواهد بالگردی را بسازد از ما کمک می‌گیرد.

بالگرد ملی صبا248

** روند طراحی و ساخت بالگرد ملی صبا

یک تجربه فنی چندین‌ساله و کار دانشگاهی تقریباً جوان و صنعت کنار هم قرار گرفت و طرح ساخت بالگرد ملی را الگو قرار داد و با الهام از بدنه بالگردهای مختلف، بالگرد صبا248 را طراحی کردند. وجه تسمیه این عدد هم این است که این بالگرد 2 خلبان، 4 ملخ و 8 سرنشین دارد.

کار ساخت بدنه بالگرد صبا شروع و بدنه ساخته شد اما در حوزه متعلقات موتور و ملخ، از یک بالگرد ایتالیایی استفاده و در نهایت بالگرد صبا ساخته شد و پرواز کرد.

** ورژن دوم صبا در حال ساخت است

الآن پلتفرم شماره 2 یا جدید این بالگرد در حال ساخت است و در این مرحله کاری کردیم تا این بالگرد بتواند از چند موتور متنوع بنا به درخواست مشتری استفاده کند.

ضمن اینکه الآن کار ساخت موتور را نیز با یک شرکت داخلی شروع کرده‌ایم و بعد از آن با توجه به زیرساخت ساخت ملخ کامپوزیتی در هسا، بنا داریم ملخ این بالگرد را نیز به‌صورت کامپوزیتی طراحی کنیم و بسازیم.

بعد از انقلاب، بخشی از نیروهای مسلح به‌سراغ خرید بالگردهای شرقی مانند mi17 رفتند، این باعث شد پنها زیرساخت تعمیرات بالگردهای شرقی را هم به‌وجود آورد و قسمتی از آشیانه سنگین ما به‌سمت تعمیر بالگردهای میل رفت.

به‌دنبال آن، گواهینامه‌های تعمیر بالگردهای شرقی از شرکت‌های سازنده کسب شد و در ادامه به‌سمتی حرکت می‌کنیم که هاب منطقه‌ای تعمیرات بالگردهای شرقی را در ایران به‌وجود آوریم. برخی کارشناسان روسی هم بر روند تهیه زیرساخت‌های این مرکز نظارت دارند.

با این همکاری مشترک به‌سمتی می‌رویم که بتوانیم به‌نمایندگی از روس‌ها این کار را انجام دهیم. در این مسیر تعدادی تستر نیز ساخته‌ایم و در برخی موارد الکترواویونیک بالگردها را بهینه کرده‌ایم که حتی موجب تعجب کارشناس روس شده است.

اواخر جنگ نیز در چند حوزه ورود پیدا کردیم که از جمله آنها ساخت بالگرد بود. اول جهاد سازندگی این کار را شروع کرد. جهاد از مدل ساده بالگرد شروع کرد و بعد هم سپاه با الگوی بالگرد 206 بالگرد شاهد را طراحی کرد که الآن این بالگرد در هسا ساخته می‌شود.

بالگردهای شاهد285 و شاهد287 که توسط صنایع شاهد سپاه با الگوبرداری از بالگرد 206 طراحی شدند

** در حوزه بالگردهای رزمی فعلاً الگویی بهتر از کبرا نداریم

تسنیم: چرا الگوی شاهد در سایر بالگردها دنبال نشد؟

امیر روحانی: برای ساخت معمولاً از یک کار ساده شروع می‌کنند. بالگرد 206 هم یک بالگرد ساده است و لذا کار با این بالگرد شروع شد. زیرساخت هسا در ابتدا بالگردی بود و قرار شد یک نوع بالگرد در این مجموعه کار شود که ارتقای بالگرد کبرا تحت پروژه طوفان در هسا صورت گرفت.

اما شاید پرکاربردترین بالگرد ما 214 باشد که آن هم مسلح می‌شود اما تسلیح آن برای این است که بتواند هنگام هلی‌برن نیرو و تجهیزات از خودش در برابر خطرات موجود در صحنه نبرد دفاع کند و به‌عنوان یک بالگرد هجومی شناخته نمی‌شود.

چون ما سابقه خوبی از بالگرد کبرا داشتیم، این که برویم سراغ یک بالگرد دیگر خیلی بصرفه نبود اما اگر سامانه‌های بالگرد کبرا را ارتقا دهیم در حد یک بالگرد کبرا سری Z می‌تواند مأموریت انجام دهد. در حوزه بالگردهای رزمی فعلاً الگویی بهتر از کبرا برای ما نیست.

بالگرد طوفان2 همان بالگرد کبرا است که روی سیستم‌های کنترل آتش و کابین خلبان آن یک بسته ارتقایی اجرا شده است

تسنیم: چرا مانند بالگرد شاهد، خط تولید بالگرد کبرا نداریم؟

امیر روحانی:الآن خط تولید بالگرد تکور را تحت عنوان پروژه طوفان در هسا داریم و در حال ساخت این بالگرد هستیم و بالگردهای 212، 214 و 206 را هم از پایه می‌سازیم، البته توان ساخت بالگرد 412 را نیز داریم.

تسنیم: با تشکر از توضیحاتی که ارائه دادید. اگر اجازه بدهید مقداری هم درباره نحوه ورود شما به حوزه بالگردی بپرسیم، چگونه شد که شما وارد ارتش شدید و خلبانی در هوانیروز را انتخاب کردید؟

امیر روحانی:خیلی از افرادی که وارد حوزه پروازی شدند از قبل قرابتی با این کار داشتند و زمان ما هم ورود به حوزه پروازی راحت‌تر از الآن بود.

محل زندگی ما در خیابان پیروزی بود و آنجا فرودگاه دوشان‌تپه در ستاد نیروی هوایی ارتش قرار داشت و منزل ما هم در مجاورت پایگاه بود.

یکی از تفریحات ما این بود که به پشت‌بام خانه می‌رفتیم و نشست و برخاست هواپیماها را تماشا می‌کردیم.

یک باشگاه هوایی آنجا بود که با هواپیمای گلایدر و بونانزا به محصلین آموزش خلبانی می‌دادند. یکی از دوستان من روزی در کلاس گفت که "من با گلایدر پرواز می‌کنم"، و من از او درخواست کردم که مرا هم با خودش ببرد.

از آنجا با باشگاه هوایی آشنا شدم و پول توجیبی‌هایم را جمع می‌کردم تا بتوانم یک سورتی پرواز کنم البته قیمت آن هم خیلی زیاد نبود.

بعد از انقلاب، جنگ شروع شد و مدتی به جبهه رفتیم و بعد به ارتش آمدم و در هوانیروز خلبان بالگرد شدم. چون به خلبانی علاقمند بودم برای استاد خلبانی بالگرد 206 انتخاب شدم و پس از مدتی گفتند "اساتید بالگرد شینوک در حال بازنشستگی هستند و شما هم برای استاد خلبانی این بالگرد انتخاب شده‌اید."، بعد هم مسئولیت‌های مختلفی از ریاست گروه آموزشی تا جانشینی هوانیروز ارتش را تجربه کردم و امروز در پنها مشغول خدمت هستیم.

** ارتقای توان رزمی و موشکی بالگردها

تسنیم: توانمندی بالگردی نظامی کشور را تا چه‌میزان با نیاز نیروهای مسلح و توان روز دنیا متناسب می‌دانید؟

امیر روحانی: شکل جنگ‌های امروزی عوض شده است. زمانی در دوران دفاع مقدس ما در حوزه هوایی در لبه تکنولوژی دنیا بودیم. از یک ماه بعد از انقلاب مشکلات امنیتی شروع شد و یگان‌های ارتش هم به‌خاطر تحولات انقلاب در یک سردرگمی به‌سر می‌بردند. وقتی غائله کردستان شروع شد بزرگترین ابزاری که کمک کرد تا این غائله جمع شود بالگرد بود. جنگ هم که شروع شد در تمام عملیات‌ها پشتیبانی هوانیروز وجود داشت و مقرهای هوانیروز هم در نزدیکی خط مقدم قرار داشت.

هرچه به‌سمت جلو رفتیم یک سری کارهای جهادی برای پیشرفت در کارها شروع شد.

الآن متخصصان و دانشجویان ما در یک ارتباط جهانی می‌توانند نیازهای ما را تأمین کنند و تلاش شده است دقت و کیفیت کار را بالا ببرند.

در جنگ‌های امروز اگر شما به یک نقطه حساس دشمن ضربه بزنید معادلات جنگ عوض می‌شود، همین‌طور در بالگردهای ما هم برخی موشک‌ها با افزایش برد و نقطه‌زنی همراه بوده است و الکترواویونیک بالگردها نیز ارتقا یافته است. به‌نظر‌ می‌آید این روند نیز بهتر خواهد شد و ما امروز عمده نیازهای روز را خودمان تأمین می‌کنیم.

بالگردهای SH-3 و RH-53 هوادریای نیروی دریایی ارتش

** هنوز انتظاراتمان در حوزه بالگردهای هوادریا برآورده نشده است

تسنیم: ما در حوزه هوادریا چهار نوع بالگرد داریم، الآن توانمندی در این حوزه چگونه است و سامانه‌های تخصصی این بالگردها چقدر پیشرفت کرده است؟

امیر روحانی: بالگردهای نیروی دریایی بالگردهایی گران‌قیمت و پیشرفته هستند. یک بالگرد به پیشرفتگی RH-53 از یک جنگنده گران‌قیمت‌تر است. در حوزه نیروی دریایی گرچه بِروز شده‌ایم ولی هنوز به انتظارات خودمان نرسیده‌ایم و سامانه‌های سونار و ضدزیردریایی را باید بِروزتر کنیم، در این زمینه با چند شرکت دانش‌بنیان صحبت کرده‌ایم و در حالی که این سامانه‌ها را به‌خوبی تعمیر و نگهداری می‌کنیم باید آنها را بِروزرسانی کنیم.

نیروی دریایی الآن راهبردی شده است و در آبهای دوردست مأموریت انجام می‌دهد و در این مأموریت‌ها بیشتر بالگردهای AB-212 مورد استفاده قرار می‌گیرند. سامانه‌های این بالگرد بِروز است اما در حوزه سونار بالگرد SH-3 در حال بِروزرسانی این سامانه هستیم.

تسنیم: آیا بالگردهای نیروی دریایی قابلیت سوختگیری هوایی پیدا کرده‌اند؟

امیر روحانی: یک پروژه‌ای چند سال پیش تعریف شد اما اینها معمولاً برای کشورهایی مثل ایران خیلی نیاز نیست. برای ما تانکر اضافی سوخت که به بالگرد وصل می‌شود کافی است اما در کشوری مانند آمریکا که نیروهایش در اقیانوس‌ها حضور پیدا می‌کنند ممکن است بالگردها نیاز به سوخت بیشتری داشته باشند و بر این اساس یک بالگرد به‌عنوان تانکر به آن کمک می‌کند.

البته این سامانه خیلی هم پیچیده نیست و در صورت نیاز می‌توانیم این سیستم را روی بالگردهای نیروی دریایی نصب کنیم. دوستان نیروی هوایی سیستم غربی را روی بالگرد شرقی هم پیاده کردند.

** همه شرکت‌های خصوصی مشتری پنها هستند

تسنیم: به‌نظر می‌رسد شرکت پنها علاوه بر فعالیت در حوزه نظامی در حوزه پشتیبانی از بالگردهای غیرنظامی هم فعال است، برای ما بفرمایید که در این حوزه چه دستاوردهایی داشته‌اید.

امیر روحانی: این توانمندی در پنها وجود دارد و روی آن کار هم شده است البته استثنائاً دو نوع بالگرد فرانسوی بود که پنها در حوزه تعمیر آنها ورود نکرده است اما بنا به نیاز شرکت‌های دارنده بالگرد فرانسوی ــ که تا الآن تعمیر و نگهداری آن را به‌خوبی انجام می‌دادند ــ الآن به مراحل اورهال سنگین رسیده‌اند و از ما کمک خواسته‌اند و ما هم در حال ورود به این حوزه هستیم.

البته در حوزه سایر بالگردها به‌خوبی توانسته‌ایم نیازهای آنها را برطرف کنیم و به‌نوعی همه شرکت‌های خصوصی مشتری پنها هستند.

** گام‌های نخست برای ساخت موتور بالگرد

تسنیم: با توجه به توانمندی خوبی که صنایع دفاعی در حوزه بالگردی دارد آیا ما در آینده شاهد ساخت موتور بومی بالگرد خواهیم بود؟

امیر روحانی: تا الآن موتور بالگرد نساخته‌ایم اما بخشی از قطعاتی که تندمصرف هستند و نیاز به تعویض دارند ساخته شده است. این قطعات را یک شرکت خصوصی یا خود صنایع دفاعی می‌سازد، برای مثال توانسته‌ایم سامانه کنترل سوخت در موتور بالگرد را که بسیار پیچیده است و یا تستر آن را بسازیم.

برای ساخت موتور بالگرد، هم با شرکت سمت (ساخت موتورهای ایران) و هم با یک شرکت دانش‌بنیان مذاکره کرده‌ایم که نمونه‌ای از موتورجت توربوشفت را ارائه کرده است و الآن در حال مذاکره هستیم تا همین موتور را با برخی تغییرات بومی‌سازی کنیم.

تسنیم: فکر نمی‌کنید برای ساخت موتور مقداری دیر شده است؟

امیر روحانی: با اینکه ساخت موتورجت برای حدود 70 سال پیش است با این حال جزو فناوری‌های بسیار پیشرفته محسوب می‌شود، این‌که دیر شده است در واقع نیازی هم نیست که صفر تا صد موتور را بسازیم. اما الآن چون اراده بر این است که بالگرد ملی ساخته شود به این نتیجه رسیده‌ایم که موتور ساخت داخل را استفاده کنیم، البته نیازی هم نیست شرکت پنها خودش موتور را بسازد و می‌تواند با مشارکت شرکت‌های صنعتی و دانش‌بنیان این کار را انجام دهد.

تسنیم: شما فکر می‌کنید چند سال دیگر شاهد ساخت موتور ملی بالگرد باشیم؟

امیر روحانی: من فکر می‌کنم این یک برنامه میان‌مدت است چون ما الآن ریزقطعه‌ها را ساخته‌ایم و لذا ساخت سازه موتور خیلی طولانی نخواهد شد. البته بخشی از فرایند ساخت موتور، مدیریتی است. موازی‌کاری‌ها هم در این حوزه مشکل ایجاد می‌کند. ما یک سری مسائل مدیریتی داریم و یک سری هماهنگی‌هایی که باید انجام بشود. البته از زمان انتصاب امیر خواجه فرد به ریاست سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع در پنها و مجموعه صنایع هوایی روند خوبی درحال پیش‌رفتن است.

بالگرد شباویز75 نسخه مهندسی‌معکوس‌شده بالگرد 205 آمریکایی است که توسط پنها ساخته شد

تسنیم: اگر از زمان ساخت بالگرد شباویز تا الآن یک نقشه راه جامع در حوزه بالگردی داشتیم شاید به بالگردهای پیشرفته‌تری از بالگرد صبا می‌رسیدیم، یکی از سؤالات ما این است که؛ چرا پروژه بالگرد ملی روی یک بالگرد هجومی یا بالگرد تک اجرا نشد؟ ما تنها یک نوع بالگرد هجومی در اختیار داریم که ارتقای چندانی روی سیستم حمل سلاح این بالگرد صورت نگرفته است.

امیر روحانی: روند جنگ‌ها عوض شده است و امروز دقت و نقطه‌زنی موضوع بسیار مهمی است. امروز به تعداد زیاد بالگرد نیاز نیست.

** بخش زیادی از مأموریت‌های بالگردی را پهپادها انجام می‌دهند

تسنیم: بحث ما روی تعداد بالگرد نیست بلکه حرف ما روی ارتقای بالگردی است.

امیر روحانی: الآن دنیا در حال حرکت به‌سمت پهپاد است و نیاز نیست که این‌همه هزینه کنیم تا کاری را که می‌شود با پهپاد انجام داد با بالگرد انجام دهیم. امروز پهپادها کارهایی را می‌کنند که بخشی از نیاز رزمی را پوشش می‌دهد و لذا کمتر روی بالگرد سرمایه‌گذاری می‌شود.

ما در کشورمان جغرافیای متنوعی داریم و انواع مأموریت‌ها هم در کشور در حال اجرا است. در ساخت بالگرد صبا به این نتیجه رسیدیم که اگر پلت‌فرمی شبیه 214 را طراحی کنیم در حقیقت یک بالگرد چندمنظوره ساخته‌ایم.

همچنین در حال طراحی یک کیت اطفای حریق داخلی هستیم که چند هزار لیتر آب را ظرف 4 ثانیه خالی می‌کند و بودجه لازم هم برای این کار پیش‌بینی شده است.

تسنیم: در حوزه خودحفاظتی بالگردها چه‌کاری انجام داده‌اید؟

امیر روحانی: یک مقداری این سیستم‌ها بنا به نیاز روز دچار تغییراتی می‌شود. ما الآن چف و فلر پیشرفته نیاز داریم و در دستور کار سال جاری هم هست که این سیستم را به‌عنوان آپشن روی بالگردها ارائه کنیم. هوانیروز هم برای این موضوع اعلام نیاز کرده است و ما هم با یک شرکت داخلی کار را شروع کرده‌ایم.

تسنیم: با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید اگر نکته پایانی دارید بفرمایید.

امیر روحانی: من هم از شما و همه همکارانتان تشکر می‌کنم.

انتهای پیام/+