یادداشت پرویز امینی| امام حسینی‌ها و فرارَوی از انسداد کرونا

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم ، پرویز امینی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در یادداشتی با اشاره به برگزاری مراسمات عزاداری در محرم امسال و رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی هیئات مذهبی را توانایی فرارَوی از یک انسداد اجتماعی دانست و معتقد اس این واقعیت، ظرفیت و پتانسیل جمعی ایرانیان در مواجهه با بحران‌هاست.

متن یادداشت امینی به شرح زیر است:

با حی ‌و حاضر بودن پدیده مهلک کرونا، بسیاری محرم امسال را یک محرم متفاوت پیش‌بینی می‌کردند که یا به خاطر کرونا و رعایت الزامات بهداشتی، شور و حرارت عزاداری‌ها کاسته و مراسمات این دهه کم‌رونق خواهد شد و مردم از توفیق برپایی عزاداری و زنده‌نگه‌داشتن نام و یاد و مکتب امام حسین (ع)، محروم خواهند شد و در یک کلام ناگزیر به تعطیلی عزاداری‌ها و سوگواری‌های محرم هستند.

یا با برگزاری سوگواری‌ها به شکل ماقبل از کرونا که مستلزم بی‌توجهی و کنار گذاشتن دستورالعمل‌های بهداشتی درباره کروناست، محرم 1442 به محرمی تلخ تبدیل خواهد شد که در آن، جان بسیاری از هموطنان و عزاداران از دست خواهد رفت.

هر دوی این گزاره‌ها و انتخاب‌ها، از انسداد حکایت می‌کرد. این وضعیت انسداد در حدی بود که برخی با اولویت برگزاری عزاداری‌ها، فتوا به برگزاری ولو اینکه منجر به مرگ افراد بشود، می‌دادند و از جانباختگان آن، تعبیر به مدافعان حرم می‌کردند و از طرف دیگر برخی نیز با اولویت سلامت مردم، حکم به تعطیلی محرم می‌کردند.

اما امام حسینی‌ها با انجام برخی "انعطاف‌ها" و برخی "ابتکارات" در شیوه برگزاری مراسم محرم، موفق به فرا روی از این انسداد شدند. رهبر انقلاب به عنوان یک مرجع دینی و یک رهبر سیاسی، پیشتاز این انعطاف و  ابتکار بودند و مراسم هر ساله محرم را به شکلی خاص و متفاوت برگزار کردند که نماد توامانی عقلانیت و به رسمیت شناختن مرجعیت علم با دیانت و ارادت به آل الله و حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) شد. 

امام حسینی‌ها با برگزاری مراسمات در محیط باز ( به عنوان نمونه برگزاری هیات ریحانه الحسین با محوریت آقای مجید بنی فاطمه در محوطه پارک ارم که به مراسمی پورشورتر از پیش بدل شد)، رعایت نسبتا سفت و سخت فاصله‌گذاری‌های اجتماعی در هنگام مراسم، استفاده عمومی از ماسک و نیز انجام برخی "ابتکارات" مثل هر خانه یک حسینیه تا حد سیاهپوش کردن درون و بیرون منزل، برگزاری روضه‌های کوچک و جمع‌وجور خانگی در سطح اعضای خانواده، استفاده از فضای مجازی و تلویزیون برای مخاطبانی که به هر دلیل امکان حضور مستقیم در برنامه‌های عزاداری را نداشتند و جالب‌ترین و در قله‌ترین ابتکار که تکیه سیار آقای محمود کریمی بود که سادگی و شکوه را در کنار هم نشانده بود و بعدا به شکل مختلفی در محله‌های زیادی تکثیر شد، هر دو انسداد  را رد و رفع کردند. در واقع نه محرم فدای سلامت مردم شد و نه سلامت مردم، فدای عزاداری‌ها شد.

اینک بعد از پایان دهه اول محرم، شواهد فراوان و اجماعی وجود دارد که نشان می‌دهد که دهه اول محرم امسال علاوه بر اینکه پررونق بوده است، از نظر نظم و انضباط هیأت‌ها و از نظر مراعات دستورالعمل‌های بهداشتی در آنها، از یک استاندارد بالایی برخوردار بوده است که زبان تحسین همگان حتی تصمیم گیران و سیاست گذاران بهداشت و درمان در مسئله کرونا را در پی داشته است.

این پدیده یعنی توانایی فرارَوی از یک انسداد اجتماعی، واجد یک واقعیت جامعه‌شناختی درباره جامعه ایران است. این واقعیت، ظرفیت و پتانسیل جمعی ایرانیان در مواجهه با بحران‌هاست در هنگامی که ابتکار عمل به خود آنها سپرده می‌شود و مجموعه آگاهی‌ها، تجربه‌ها، خلاقیت‌ها و اراده‌های آنها فعال مایشاءست و بخش اعظم ساختار سیاسی یا خواسته یا ناخواسته مانند همین پدیده کرونا ناتوان از تصمیم‌گیری و اداره امور در این وضعیت است و در بهترین شکل چون ناظری بی‌طرف، از خود له یا علیه وضعیت بحرانی، سلب مسئولیت می‌کند. به شکلی که می توان در کلیت گفت بر خلاف تلقی رایج، مردم ایران در بحران ها نسبت به شرایط عادی ، موثرتر و تواناتر و موفق تر نقش ایفا می کنند و این مسئله با بهم خوردن سازوکار های جاری اداره امور و رفع مرجعیت و الگوی سلسله مراتبی و بوروکراتیک ساختار سیاسی در بحران ها و به ناگزیر سپرده شدن مسایل به خود مردم واجد نسبتی است که بررسی کم و کیف آن واجد اهمیت جامعه شناختی و تنظیم  بهتر الگوی حکمرانی در ایران است.  

خصوصاً این که این استعداد و امکان اجتماعی ایرانیان در شرایط عادی و نرمال اجتماعی بازشناخته و در الگوی حکمرانی کشور به شکل قاعده‌مندی در همه حوزه‌ها به کار گرفته نمی‌شود. درواقع در شرایط عادی این توانایی اساسا نه از سوی ساختار سیاسی و نیز نه از سوی خود مردم و شهروندان به رسمیت شناخته نمی‌شود درحالیکه بسیاری از انسدادها را با این ظرفیت اجتماعی می‌توان رفع کرد.

انتهای پیام/