گزارش|میانجیگری ناتو بین ترکیه و یونان در شرق مدیترانه به کجا می‌رسد؟
تلاش دبیرکل ناتو برای حل تنش بین ترکیه و یونان در شرایطی صورت گرفته که اتحادیه اروپا در این بازی بیطرف نیست و آشکارا از یونان و قبرس جنوبی حمایت می‌کند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سالیان 2018 و 2019 میلادی برای ترکیه، فرصتی بود برای حملات گسترده به شمال سوریه، حمایت از معارضین سوری در ادلب و مداخله در بسیاری از مسائل داخلی مربوط به سوریه. اما ظاهراً سال 2020 میلادی برای ترکیه، سالی است که قدرتنمایی در شرق دریای مدیترانه و برجسته سازی حضور در دریاها، بیش از هر موضوع و مساله ای، اهمیت پیدا کرده است.
اما پیشروی در دریا، به اندازه قدرتنمایی در خشکی، راحت و بی دردسر نیست و حالا، ترکیه با مخالفین مهمی همچون فرانسه، یونان، قبرس جنوبی، مصر و اتحادیه اروپا روبرو شده است. در نتیجه بیم آن می رود که ترکیه وارد یک تنش گسترده دریایی شود.
حالا بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه، تحولات شرق مدیترانه را گاهی به بشکه باروت تشبیه می کنند و گاهی هم به یک لیوان پر از آب که کاملاً لبالب شده و تنها یک قطره کافیست تا همه شاهد سرریز شدن آب باشند.
سیگنال آشکار و اقدام نمایشی خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه و سوار شدن بر هواپیمای جنگنده اف 16 به نشانه قدرتنمایی و هشدار به مقامات یونان، موضوعی بود که بازتاب گستردهای در رسانه های ترکیه پیدا کرد.
در چنین شرایطی است که ترکیه، برای چندمین بار، یکی دیگر از کارتهای خود را رو کرد و اظهارات نخست وزیر بخش ترک نشین قبرس نشان داد که هماهنگی آنان با آنکارا، بسیاری جدیتر از آن است که حتی با وعده های اروپاییها، از اردوغان دور شده و به نفع یونان و قبرس جنوبی، تغییر جبهه دهند.
ارسین تاتار نخست وزیر جمهوری ترک قبرس شمالی اعلام کرد: «نه مردم ترک قبرس و نه ما دولتمردان، هرگز قبول نمی کنیم که از ترکیه فاصله بگیریم و به این شکل وارد اتحادیه اروپا شویم.»
در همین حال، مصطفی آکنجی رئیس جمهور قبرس شمالی نیز که برخلاف نخست وزیر تاتار، ارتباط چندان مطلوبی با آنکارا ندارد، در گفتگوی یوتیوبی با جنید ازدمیر روزنامه نگار ترکیهای اعلام کرد: «اقدام قبرس جنوبی در امضای قرارداد گازی با شرکتهای اسراییلی فاقد اعتبار و مشروعیت است و انتظار میرفت ما را در جریان این اقدامات قرار دهند.»
زمانی برای نگرانی ناتو
پیشقدم شدن دبیرکل ناتو برای حل اختلافات بین آنکارا و آتن، از مهمترین رویدادهای مرتبط با پرونده تنش دریایی اخیر است.تلاش دبیرکل ناتو برای حل تنش بین ترکیه و یونان در شرایطی صورت گرفته که اتحادیه اروپا در این بازی بیطرف نیست و آشکارا از یونان و قبرس جنوبی حمایت می کند.
در چند هفته اخیر، آلمان و سران اتحادیه اروپا تلاش کرده اند تا بین ترکیه و یونان میانجیگری کنند. اما تلاش های هایکو ماس به نتیجه روشنی نرسید و وزیر دفاع آلمان نیز آشکارا به ژوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: مذاکره با ترکها بسیار دشوار بود.
پس از این شکست اولیه بود که آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، آشکارا اعلام کرد که در تنش جاری، به طور کامل از یونان حمایت می کند. بورل هم ساز را از پرده بلندتری نواخته و اعلام کرد که اتحادیه، علاوه بر حمایت کامل از یونان و قبرس جنوبی، یک بسته تحریمی برای ترکیه تدارک خواهد دید.
او همچنین، ترکیه را در کنار چین و روسیه، به عنوان کشورهایی توصیف کرد که در رویای تجدید مرزهای قلمرو امپراطوری قدیمی خود هستند.در چنین فضایی و پس از طی چنین روندی بود که پس از شکست سیاستمداران و دیپلماتها، نوبت به ناتو رسید تا به عنوان یک نهاد دفاعی و امنیتی، بخت خود را بیازماید.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که ترکیه و یونان تصمیم گرفته اند برای ایجاد مکانیسم‌های پیشگیری از درگیری نظامی در مدیترانه شرقی، چند نشست فنی برگزار کنند.
دبیر کل ناتو با اشاره به این که این توافق پس از جلسات وی با رهبران ترکیه و یونان حاصل شده، تصریح کرد: این دو کشور عضو ناتو و دو متحد ارزشمند هستند. ناتو مهمترین بستر مشاوره برای موضوعات تأثیرگذار بر امنیت مشترک است.
وی همچنین گفت، با توجه به روحیه همبستگی ناتو، به منظور رفع تنش همچنان در ارتباط نزدیک با تمام کشورهای متحد علاقه‌مند برای یافتن راه‌حل خواهم بود.
آنکارا از اقدام دبیر کل ناتو استقبال کرده و وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: «منتظر حمایت یونان از این ابتکار عمل استولتنبرگ، دبیرکل ناتو هستیم. انتظار داریم یونان از این ابتکار عمل دبیرکل ناتو حمایت کند. بار دیگر تاکید می‌شود که ترکیه آماده مذاکرات بی‌قید و شرط برای حل مشکلات با یونان در چارچوب حقوق بین‌الملل، دستیابی به راه‌حل پایدار عادلانه و برحق است.»
دو تصویر موازی در تضاد با تصمیم ناتو
در شرایطی که دبیر کل ناتو اسب خود را برای میانجیگری بین آتن و آنکارا زین کرده، از آن سوی مدیترانه، امانوئل ماکرون که در روزهای اخیر در بیروت و بغداد نیز به دنبال نمایش قدرت بوده، ناو جنگی خود را راهی منطقه کرده و این اقدام، نشان می دهد که مشکل ترکیه در شرق مدیترانه فقط یونان نیست و حتی اگر با پادرمیانی دبیر کل ناتو، اختلاف با یونان در چهارچوب نشستهای فنی، دریایی و نظامی حل شود، تنش با فرانسه نیز گره پیچیده ای است که باید گشوده شود.
علاوه بر فرانسه، مصر نیز در آن سوی میدان، به شکل ظریف و هوشمندانه ای حرکت کرده و دو دیدار مهم وزیر دفاع و وزیر امور خارجه مصر با ژوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نشان داد که مصر نیز در معادلات سیاسی مرتبط با آینده قدرت در شرق مدیترانه، بازیگر و عنصر مهمی است که نباید حضور او را فراموش کرد.
لذا با توجه به اختلافات قدیمی و ریشه دار چند سال اخیر بین قاهره و آنکارا، حالا بازی قدرت در دریای گسترده سفید در مسیری پیش رفته که تیم اردوغان باید به فکر توافق با مصر نیز باشد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه چندی پیش از این موضوع خبر داد که مذاکره بین مقامات امنیتی ترکیه و مصر، همچنان در جریان است اما شواهد نشان می دهد که این مذاکرات، هنوز در چهارچوبی قرار نگرفته که پرونده از کیف امنیتی ها خارج شده و بر روی میز دیپلماتها گذاشته شود.
میانجیگری ناتو جنبه دفاعی دارد و نه سیاسی
پادرمیانی دبیرکل ناتو در تنش بین ترکیه و یونان و احتمالاً بین ترکیه و فرانسه، می تواند مانع از تنش نظامی شود و احتمال درگیری نظامی را به صفر برساند. اما واقعیت این است که ماهیت ناتو و روابط آن با اتحادیه اروپا و میزان اثرگذاری سیاستهای این پیمان نظامی بر منافع اعضا، به گونه ای نیست که علاوه بر ابعاد نظامی و امنیتی، در حوزه سیاسی و اقتصادی نیز اثرگذار باشد.
لذا پیش بینی می شود که در شرایط فعلی، ترکیه از تنش نظامی برهد اما برای رسیدن به توافق سیاسی و به صفر رساندن اختلافات، راه دور و درازی در پیش است و گره هایی وجود دارند که بسیاری از آنها از ماهیت سیاسی و حقوقی برخوردارند و تجربه نشان داده که چنین گره هایی به دست دبیرکل ناتو، گشوده نخواهند شد.
انتهای پیام/
