سناریوی تکراری قیمت پایین گوجه فرنگی در زنجان / دولت درآمد کشاورزان را می‌بلعد
گروه استانها_ سناریوی تکراری قیمت پایین محصول گوجه فرنگی سبب تحمیل خسارت‌های فراوانی به کشاورزان شده و از سویی دیگر در غفلت مسئولان سبب به یغما رفتن ما‌حصل کشاورزان توسط سودجویان شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، در طول سال‌‌های اخیر کشاورزان این استان تجربه بسیار تلخی را در کشت محصول متحمل شدند زیرا عدم صادرات محصولات کشاورزی از یک سو و کاهش شدید قیمت محصولات از سوی دیگر تمام دارایی‌ها و زحمات چند ماهه کشاورزان را به یغما برده است با اینکه کشاورزان هزینه‌های بسیار هنگفتی را در راستای تولید محصولاتی همچون گوجه فرنگی از کاشت تا برداشت هزینه کرده‌اند اما در نهایت، در زمان برداشت حتی نتوانسته‌اند سود زحمات خود را برداشت نمایند. بنابراین برداشت محصول بسیاری از مزارع به دلیل عدم هم‌خوانی با هزینه‌های کارگری، حمل و نقل به حال خود رها شده است.
اما تنها اقدام دولت برای حمایت از قشر تولید کننده، طرح حمایتی خرید از جمله برای محصولی همچون گوجه فرنگی بوده که این عمل نیز موفقیت‌آمیز نبوده است زیرا آنچه در استان تولید شده بسیار بیشتر از خریدی است که توسط سازمان تعاون روستایی انجام گرفته، بنابراین قسمت اعظم محصول تولیدی باز هم روی دست کشاورزان مانده است.
اگر به نحو دیگر به این مسئله و عدم دور ریزی محصولات کشاورزی پرداخته شود به یک نکته اساسی می‌رسد و آن نبود کارخانه‌های فرآوری اغلب محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی در استان است. استانی که سالانه قریب به 6 هزار هکتار محصولی همچون گوجه فرنگی را به زیر کشت می‌برد تنها دارای یک کارخانه فرآوری است که زمان بندی مناسب جهت بازگشایی و خرید محصول تولیدی از کشاورزان را نیز ندارد زیرا کشاورزان طارمی در سال جاری بعد از یک ماه از برداشت گوجه و چشم انتظاری برای بازگشایی کارخانه قسمت اعظمی از محصول تولیدی خود را با قیمت‌های بسیار ناچیز که حتی هزینه تولید را هم تامین نمی‌کرد به دست دلالان سپردند تا به بازارهای مصرف برسانند. داستانی که هر سال تکرار می‌شود اما مسئولی برای رسیدگی به این امر وجود ندارد.
با این حال تنها کارخانه فرآوری استان نیز با قیمت بسیار ناچیز محصول را می‌خرد اما بعد از فرآوری محصول تولیدی را به چند برابر قیمت روانه بازار می‌کند و هیچ توجهی به حال آشفته کشاورز و ضرر و زیانی که متحمل می‌شود، ندارد.
با این وجود سریال تکراری قیمت پایین گوجه فرنگی تنها به عدم خرید توسط کارخانه، عدم حمایت دولت خلاصه نمی‌شود بلکه دلالان همواره پای ثابت نرخ‌گذاری با پایین‌ترین قیمت بر روی محصولات کشاورزی‌اند و رنج حاصل از کشاورزان را همچون گنج پیشه خود می‌کنند و مانع از سودآوری محصولات برای کشاورزان می‌شوند داستانی که امسال هم آغاز شده و قصد اتمام هم ندارد.
با اینکه در سال‌جاری بنا بر اظهارات مسئولان جهاد کشاورزی سطح زیر کشت گوجه فرنگی در استان نسبت به سال گذشته چند صد هکتار کاهش یافته و در نهایت تولید محصول نیز کمتر شده اما نزول قیمت گوجه فرنگی در بازار همچون سال گذشته در حال رخداد است. با این وجود کشاورزان طارمی با هزار درد و رنج و دلی پر از خون برداشت گوجه را به اتمام رساندند و حال نوبت به برداشت گوجه از مزارع زنجان رسیده است و این بار کشاورزان زنجانی هستند که در آشفته بازار فروش محصولات کشاورزی گرفتار شده‌اند و متاسفانه تنها کارخانه فرآوری استان نیز قیمت خرید گوجه از کشاورزان را 600 تومان در کیلوگرم اعلام کرده است قیمتی که حتی نمی‌تواند یک سوم هزینه تولید را فراهم نماید.
از سوی دیگر واسطه‌ها و دلالان در نقطه نقطه استان خصوصاً در بخش زنجانرود در حاشیه جاده حضور یافته‌اند تا با قیمت گذاری‌های نا‌متعارف که حتی پایین‌تر از نرخ کارخانه فرآوری استان است، گوجه تولیدی را از کشاورزان خریداری و به استان‌هایی همچون مشهد، کرج و ارومیه ارسال نمایند و سود حاصل را به نفع خود مصادره کنند چرا که کارخانه‌های فرآوری در استان‌های دیگر رغبت بیشتری برای خرید گوجه فرنگی تولیدی استان زنجان به لحاظ کیفیت مناسب آن دارند و حتی با قیمت‌های بالاتر از یک هزار و 300 تومان در هر کیلوگرم اقدام به خرید از دلالان می‌کنند غافل از اینکه این امر برای تنها کارخانه فرآوری استان کاملا بی‌اهمیت است.
اما نکته جالب و تاسف‌بار این است که هر بار مشکلات عدم بازار رسانی محصولات کشاورزی را که از مسئولان مربوطه پیگیر می‌شویم تنها مقصر این ماجرا را کشاورزان عنوان می‌کنند و عدم توجه به سطح زیر کشت و الگوی کشت را دلیل بر این امر می‌دانند در حالی که کشاورزان اذعان دارند تا حال حاضر نتوانسته‌اند هیچ الگوی کشتی از جهاد کشاورزی که از آن صحبت می‌شود استفاده نمایند و حتی اسمی از آن نیز نشنیده‌اند.
اما سوال این است سناریوهای تکراری عدم فروش، عدم بازار رسانی، قیمت پایین و ناچیز محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی چه زمانی قابلیت حل شدن در استان خواهد داشت؟ چه زمانی کشاورزان می‌توانند با فکری آسوده از فروش محصول با قیمت مناسب به تولید اقدام نمایند؟
حسین عامری، مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: کشاورزان بر مبنای بازار سال گذشته برای کشت برنامه‌ریزی می‌کنند که این امر سبب می‌شود تا در برخی از فصول تولید محصولات کشاورزی به قدری افزایش یابد که دیگر نه بازار کشش آن را داشته باشد و نه صنایع فرآوری بتواند این حجم از محصول تولیدی را ساماندهی کند.
وی افزود: تولید مازاد محصول گوجه فرنگی نسبت به نیاز بازار سالانه سبب متضرر شدن کشاورزان می‌شود و علت این امر نیز عدم توجه به سطح زیر کشت است که توسط سازمان جهاد کشاورزی اعلام می‌شود اما کشاورزان آن را نادیده می‌گیرند.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه در سال جاری 5 هزار هکتار از سطح استان به زیر کشت گوجه فرنگی رفته است گفت: 2 هزار هکتار از سطح مذکور مربوط به شهرستان طارم بود که برداشت به اتمام رسیده و 3 هزار هکتار دیگر نیز مربوط به سایر شهرستان‌های زنجان است که در حال برداشت محصول می‌باشند. با این حال مجموع برداشت گوجه فرنگی در استان در سال جاری به 280 هزار تن خواهد رسید.
وی تصریح کرد: با ارائه الگوی کشت به کشاورزان امید می‌رود مشکل اشباع شدن برخی از محصولات در استان حل شود و کشاورزان صرفاً بر مبنای بازار فصل قبل کشت بیهوده تولید نداشته و ضرر و زیان آن را متحمل نشوند.
با تمام این اوصاف، استان زنجان همه ساله در فصل برداشت محصولات صیفی به دلایل متعدد از جمله فقدان و نبود بازارهای صادراتی، کمبود صنایع تکمیلی و تبدیلی، نبود سردخانه مازاد تولید، وجود دلالان و واسطه‌ها همواره شاهد سناریوهای مختلف رهاسازی محصولات کشاورزی در مزارع و کنار جاده‌ها هستند. زیرا ضعف سیستم‌های تجاری و اتخاذ تصمیم‌های یک شبه همچون منع صادرات سبب زمین‌گیر شدن تولید انبوه کشاورزان شده است. اما باید این نکته نیز ذکر شود که قیمت پایین محصول گوجه و سایر محصولات همچون سیب‌زمینی که در سال جاری به کشاورزان تحمیل و سبب متضرر شدن آن‌ها شده که این امر می‌تواند در دوره‌های بعدی کشت سبب کاهش انگیزه در تولید محصولات در سال زراعی پیشرو شود. در نهایت این موضوع به قیمت تولید محصولات اثرگذار خواهد بود و قیمت به حدی بالاتر می‌رود که مصرف‌کنندگان متوسط و ضعیف که 70 تا 75 درصد جامعه را تشکیل می‌دهند دیگر توان خرید نداشته و شرایط جامعه بسیار بدتر از حال حاضر می‌شود.
اما با این حال کشاورزان انتظار دارند که مسئولان امر تدابیری برای جلوگیری از متضرر شدن آن‌ها داشته باشند هر چند که نباید هیچ امیدی به این امر داشت، زیرا ضعف سیاست‌های تجاری در بخش کشاورزی بر گرفتاری‌های تولید کنندگان بیش از پیش دامن زده است و با تصمیم گیری‌های اخیری که در زمینه کود وجود دارد زمین‌گیر شدن کشاورزی، کشت و کشاورزان اصلاً دور از انتظار نخواهد بود.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/ش