گزارشی از ۵ دهه فعالیت رادیو دری؛ شبکه‌ای که فعلاً از بدهی ارزی خلاص شد
تأثیر امنیت و ثبات و آرامش در افغانستان بر معادلات منطقه‌ای در کشورهای پیرامونش را نمی‌توان نادیده گرفت و در این میان رسانه‌های مقاومت در مقابل دسایس تفرقه‌افکنانه همواره نقش ایفا می‌کند و این نقش را رادیو دری به مدت ۴ دهه برعهده دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، همین چند وقت پیش بود که این رادیو خبرساز شد. رله اف ام رادیو دری معاونت برون مرزی صداوسیما به دلیل بدهی ارزی قطع شد و نه تنها واکنش صاحب‌نظران رسانه و ارتباطات و اهالی سیاست را در داخل کشور برانگیخت، که مخاطبان این رادیو در داخل افغانستان را هم نگران کرد.
جای نگرانی هم داشت. مسیر ارتباطی اکثریت قریب به مطلق شنوندگان رادیو دری تهران با این رسانه، از طریق موج اف.ام بوده و هست و قطع این مسیر یعنی از دست دادن شمار زیادی از مخاطبان.
اهالی رسانه و سیاست و روابط بین‌الملل هم آگاه بودند که کشور افغانستان به عنوان همسایه شرقی ایران همیشه نقش مؤثری بر روند تحولات داخلی ایران داشته و دارد. از زمان فتنه انگلیسی‌ها در جدایی هرات از ایران که در مقطع سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار اتفاق افتاد تا همین الان که افغانستان مظلوم به بهانه مبارزه با تروریسم ادعایی از سوی دول غربی، حضور نظامیان ناتو را در خود می‌بیند.
تأثیر امنیت و ثبات و آرامش در افغانستان بر معادلات منطقه‌ای و امنیت و ثبات در کشورهای پیرامونش را نمی‌توان نادیده گرفت و در این میان رسانه‌های مقاومت به عنوان میداندار اصلی شکل‌دهی به افکار عمومی و ایجاد همگرایی بین ملت‌های مسلمان و ایجاد سپری بازدارنده در مقابل دسایس تفرقه‌افکنانه استکبار، نقشی بی‌بدیل دارند. این نقش را رادیو دری تهران چهار دهه به خوبی انجام داده است.
خوشبختانه اکنون پخش موج اف.ام رادیو دری مجدداً برقرار شده است و بخشی مهم از نگرانی اصحاب رسانه دو کشور رفع شده اما این اتفاق نشان داد رسانه‌های برون مرزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران تا چه اندازه در مناطق هدفشان مورد توجه و تکیه مخاطبان خویشند، موضوعی که دستمایه این گزارش است:
روایت مدیر رادیو دری از این رادیوی پرماجرا
محمدرضا خیرآبادی مدیر رادیو دری می‌گوید: نقطه آغاز فعالیت رادیو دری بر می‌گردد به تهاجم شوروی به افغانستان در شهریور سال 1359 که با یک ساعت پخش روزانه کلید خورد. متعاقباً و در سال 2001 و در پی تهاجم آمریکا به افغانستان پخش رادیو درّی به 14 ساعت در روز رسید و در ایام حکومت مجاهدین و سیطره طالبان 10 ساعت پخش داشت و اکنون هم با 13 ساعت پخش و 11 و نیم ساعت تعهد تولید در حال فعالیت است.
او اضافه می‌کند: همچنین دو ساعت پخش اف.ام این رادیو در تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران از 22 بهمن سال 97 در جریان است که از ساعت 2:50 تا 4:50 عصر ادامه دارد وعملا پخش رادیو در حال حاضر 15 ساعت در روز است.
حضور فعال خبری در منطقه داریم
مدیر رادیو دری تصریح می کند: رادیو دری در 9 بخش خبری 10 تا 45 دقیقه‌ای، رویکرد حضور مؤثر در عرصه خبر و تحلیل و مصاحبه برای مخاطبان کشور افغانستان را در پیش گرفته است.
او از فعالیت در فضای شبکه‌های اجتماعی و اینترنت در قالب سایت رادیو درّی، فیس بوک و توئیتر به عنوان بازوهای فعال رادیو دری یاد کرده و می‌گوید: به تازگی و از اردیبهشت‌ماه امسال، صفحه ما در پلتفرم اختصاصی اشتراک‌گذاری محتوای معاونت برون‌مرزی رسانه‌ملی با عنوان «یورمدیوم» هم برای بارگذاری فایل‌های صوتی و ویدئویی در حوزه دری با مسئولیت رادیو به راه افتاده که روزانه محتواهای غنی ویدئویی و صوتی تولید شده در رادیو را با مخاطبان جهانی به اشتراک می‌گذارد.
خیرآبادی ادامه می‌دهد: 10 گزارشگر دفتر معاونت برون‌مرزی در کابل حامی این رادیو هستند و با این نگاه می‌توان صراحتاً گفت که در بین ده‌ها رادیوی برون مرزی صدا و سیما تنها رادیو دری با بیشترین حجم تعهد تولید رو به رو است به طوری که این رادیو با 11 و نیم ساعت تعهد تولید حتی از رادیوهای 24 ساعته برون‌مرزی که فقط 8 تا 10 ساعت تعهد تولید دارند، پیشی گرفته است و در مقایسه با دو اداره کل شبه قاره و آسیای میانه می‌توان قضاوت کرد که رادیو دری به تنهایی از کل رادیوهای مستقر در یک اداره کل بیشتر تعهد تولید و پخش دارد.
یک دانشگاه خانگی همیشه در دسترس
مدیر رادیو دری با بیان اینکه هر رسانه فراز و فرودهایی مانند درخشش در جشنواره‌ها، اعلام نظرسنجی‌ها و اطلاع‌یابی از مخاطبان دارد، عنوان می‌کند: درخشش در جشنواره‌های بین‌المللی «اتحاد» (اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی) از آن جمله است و همچنین پیام‌های مهم و امیدوارکننده مخاطبین داخلی افغانستان که به رادیو ارجاع می‌شود، نقطه عطف‌های خوبی در برهه‌های گوناگون فعالیت رادیو به حساب می‌آیند.
او مثال می‌زند: وقتی مسئول رله اف.ام رادیو دری در شمال افغانستان اعلام می‌کند که برخی برنامههای تخصصی پزشکی حتی در سطح کلاس‌های آموزشی استان‌های شمالی افغانستان از طریق رادیو دری قابل استفاده است، خستگی از تن همکاران رخت برمی‌بندد.
حوادث تلخ و شیرین/ وقتی خبر شهادت صارمی را رادیو داد
خیرآبادی در خصوص حوادث تلخ و شیرین رادیو درّی هم یادآوری می‌کند: جای خوشحالی است وقتی که از اقصی نقاط افغانستان شنونده داریم و از وقایع تلخ هم می‌توان به قطع اف.ام رادیو دری در افغانستان اشاره کرد. همچنین شهادت دیپلمات‌های ایران در مزار شریف هم فراموش‌نشدنی است که همکاران‌مان در آخرین لحظات حتی دقایقی قبل شهادت، در حال تماس با شهید صارمی بودند.
مدیر رادیو دری تهران تأکید می‌کند: از آنجا که رسانه‌ای مانند رادیو دری در سری رسانه‌های ارزش‌مدار طبقه‌بندی می‌شود که محتوای آن از یک جهت سالم و از جهت دیگر همسو با باورهای عمیق فرهنگی و تاریخی و اعتقادی جامعه مخاطب است، توانسته از جایگاه ویژه‌ای نزد مردم افغانستان برخوردار شود.
همراهی مطمئن برای همه نسل‌ها
او اضافه می‌کند: سابقه این رادیو هم خود علامت گویای دیگری است که در جامعه نسل جهاد و خانواده‌های سنتی افغانستان جایگاه دارد. همچنین استفاده از ظرفیت فرستنده‌های اف.ام در افغانستان عملاً ما را تبدیل به رادیویی کرده که نسل به نسل جامعه مخاطب با آن آشنایی دارند. در کنار این می‌توان از تنوع برنامههای رادیو درّی گفت که برای همه اقشار و در همه موضوعات و طبقات برنامه دارد و سطح برنامه‌سازی آن حسب سال‌ها تجربه خوب است و قابل دفاع محسوب می‌شود.
این مدیر رسانه‌ای ادامه می‌دهد: رادیو دری، رادیویی است که در کنار همه محدودیت‌ها از سایت غنی و به روزی با تنوع مطالب برخوردار است که در جای خود بازوی کمک‌کننده خیلی خوبی برای مخاطبان است.
خیرآبادی خاطرنشان می‌کند: از آنجا که جامعه مخاطب رادیو دری جامعه‌ای پر تلاطم، با احزاب و تنوع رسانه‌ای مختلف است، با رصد اوضاع و ارائه گزارش‌های دفتر کابل می‌توان گفت که این رسانه در نگاه اهل قلم و فرهنگ افغانستان جایگاه قابل استنادی دارد.
در برهه‌ای حساس در تاریخ افغانستان قرار داریم
وی به حضور پر رنگ رادیو دری در مناسبت‌های ملی و بین‌المللی و همچنین مناسبت‌های مربوط به تقویم افغانستان اشاره کرده و می‌افزاید: نقطه عطف عملکرد رادیو در این است که می‌توان قاطعانه اعلام کرد خط مشی پیگیری مناسبت‌ها، رویدادها و اتفاقات و جریان‌های سیاسی، مسائل مهم منطقه‌ای و ملی مربوط به ایران و افغانستان در سر خط خبری و تولیدی رادیو دری بوده و هست.
مدیر رادیو دری درباره چشم‌انداز آینده رادیو توضیح می‌دهد: با توجه به افق‌های جدید پیش‌رو از جمله سپهر سیاسی افغانستان و مسئله صلح با گروه‌های مخالف مسلح اعم از طالبان می‌توان گفت که این رادیو در نقطه تاریخی مهم دیگری قرار گرفته که باید پا به پای مخاطب، روشنگری، تبیین و اطلاع‌رسانی کند و بازوی توانا و بینای دیپلماسی رسانه‌ای ایران در کشوری باشد که بیشترین قرابت فرهنگی و تاریخی را با ما دارد.
سیدخان آقاموحد، تهیه‌کننده: از زندان طالبان فرار کردم
با «سیدخان آقاموحد» تهیه‌کننده و مجری برنامه «روی خط جوانی» رادیو دری هم سخن می‌گوییم. داستان پیوستنش به رادیو و مقطع کار خبرنگاری‌اش، ظرفیت دراماتیک دارد و شنیدنی است. سیدخان تعریف می‌کند: در بهمن ماه سال 1371 بنا به دعوت مهدی مسگری مدیروقت برون مرزی خراسان رضوی، ابتدا به عنوان گوینده در رادیوی تاجیکی برون مرزی (30دقیقه )که تازه تاسیس شده بود خدمتم را آغاز و بعد از دوسال زمانی که نیروهای بومی تاجیک وارد سازمان شدند، همکاری ام را در رادیو دری در راستای گویندگی خبر، تفسیر و بعضاً نویسندگی ادامه دادم. درسال 1376 به عنوان اولین خبرنگار رادیو برون‌مرزی در شمال افغانستان و در کنار شهید محمود صارمی ایفای وظیفه کرده و درجریان مأموریتم در مسیر شهر مزار شریف و شبرغان با پنج نفر از دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران به اسارت گروه طالبان درآمدیم وبعد از سه ماه اسارت، موفق به فراراز زندان طالبان در قندهار شدم و پس از بازگشت تا اکنون در نقش‌های مختلف رادیویی همچنان در خدمت رادیو و رسانه‌ام.
آقا موحد در خصوص میزان دریافت بازخورد مثبت از مخاطبان اظهار می‌کند: از آنجا که فعلاً تهیه‌کننده و مجری برنامه جوان رادیو دری «روی موج جوانی» هستم، طی دو سالی که از طریق این برنامه با مخاطبین جوان در تعامل و ارتباط دوسویه بودیم، خوشبختانه بازخوردهای خوبی از جامعه مخاطب داشته‌ایم، البته ما جدای ازخود افغانستان، شنوندگان زیادی از کشورهای عربی، اروپایی، استرالیا و هندوستان و پاکستان هم از طریق سایت رادیو داریم که اینها بیشتر مهاجرینی افغانستانی‌اند که در این کشورها زندگی می‌کنند.
همراهی مخاطبان دلگرم‌مان می‌کند
تهیه‌کننده رادیو دری این‌چنین تحلیل می‌کند: عمده نظر شنوندگان ما از داخل افغانستان در هنگام پخش زنده برنامههای ما دریافت می‌شود که همواره اظهار از کیفیت و محتوای برنامه‌ها و درمجموع از رادیو دری ابراز رضایت می‌کنند که احتمالاً نگاه حرفه‌ای ما به رادیو، برنامه‌سازی و رسانه باعث بازخوردهای خوب ومثبت در بین مخاطبان شده است.
او درباره میزان تأثیرگذاری نظرات مخاطبان «روی موج جوانی» بر ارتقای کیفی و کمّی برنامههای تولید شده هم بیان می‌کند: پیام‌های بسیاری از استا های مختلف افغانستان داشتیم که طیف‌های مختلف مردم برنامههای گوناگون رادیو دری از جمله برنامه «روی موج جوانی» را به دقت دنبال می‌کنند. به عنوان مثال در مقطعی پخش برنامههای ما در استان تخار افغانستان قطع شد. به دنبال این موضوع از دانشجویان دانشگاه این استان، نامه‌ای دریافت کردیم که از ما خواسته بودند یا سخنان یکی از اساتید را که در یکی از برنامه‌ها، به صورت تخصصی در موضوعی صحبت می‌کردند، برایشان بفرستیم و یا پخش مجدد کنیم و همین مسئله نشان‌دهنده این واقعیت است که برنامههای رادیو دری برای اکثر مردم مظلوم و مسلمان افغانستان حکم یک دانشگاه خانگی را دارد. این موضوع را به وضوح می‌توان از لا به لای نظرات مخاطبین مشاهده و لمس کرد.
تولیدات سالم رمز توفیق رادیو دری در افغانستان
آقا موحد تأکید می‌کند: خیل عظیمی از مخاطبین ما با توجه به اوضاع موجود در افغانستان که مردم به خصوص خانواده‌ها و جوانان خسته از جنگند، تفریحات سالم ندارند و همواره در معرض انواع و اقسام برنامه‌ها، سریال‌ها، موسیقی و الگوهای نامناسب از جانب رسانه‌های بیگانه با فرهنگ متضاد ارزش‌های اسلامی و سنتی مردم افغانستان‌اند، خواهان استفاده از برنامههای سالم رادیو دری از جمله برنامه مفرح «روی موج جوانی»اند.
تهیه‌کننده برنامه «روی موج جوانی» با برشمردن عوامل ارتقای کیفی و افزایش رضایت مخاطبان ابراز می‌کند: در وهله اول پیوندهای فرهنگی، تاریخی، زبانی و نزدیکی دوملت را می‌توان نام ببرم. سپس سابقه درخشان این رادیو که همزمان با آغاز انقلاب اسلامی در افغانستان پا به پای مردم این کشور بوده و آن‌ها را در شادی و ناخوشی‌ها همراهی کرده است و همچنین وجود برنامه‌سازان حرفه‌ای و آگاه به مسائل افغانستان، بخصوص برنامه‌سازان باسابقه که هرکدام از سوابق بالای 10 و20 سال برخوردارند که با آموزش اساتید مجرب صداوسیمای جمهوری اسلامی در دوره‌های بازآموزی سازمان هم شرکت کرده‌اند، تشکیل جلسات منظم بررسی و ارزیابی نقاط ضعف وقوت برنامه‌ها و تعامل دوسویه خوب با جامعه مخاطب و بازگو کردن دغدغه‌های مردم مسلمان افغانستان قطعاً در هرچه محبوب‌تر شدن برنامههای رادیو در کشور همسایه شرقی ایران تأثیرات بسزایی داشته است.
«ناطقی» یا «ناطق نوری»؟!
از آقا موحد که گپ‌مان با او حسابی گل انداخته، می‌خواهیم خاطره‌ای جالب هم از سال‌های همکاری‌اش با رادیو دری تعریف کند که با لهجه شیرین و دوست داشتنی‌اش اینطور می‌گوید: در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان، در نبود تهیه‌کننده اصلی بخش اخبار و تفاسیر، متصدی پخش بودم. گوینده متن، خبری را می‌خواند تحت عنوان اظهارات ناطقی سخنگوی حزب وحدت اسلامی افغانستان که در تحریریه خبر، به جای «ناطقی» نوشته شده بود «ناطق نوری» سخنگوی حزب وحدت اسلامی افغانستان! در حالی که ناطق نوری رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در آن زمان بود و این تشابه اسمی به نوعی کار دستمان داد و جریمه مفصلی هم نوش جان کردیم......
انتهای پیام/