گزارش| قصه پرغصه دسترنج بر باد رفته کشاورزان زنجانی/ مسئولان استانی متهم ردیف اول ضررهای چند میلیارد تومانی کشاورزان
گروه استانها ـ کشاورزان زنجانی سال‌هاست که در سایه بی‌تدبیری مسئولان جهاد کشاورزی، هنگام دروی محصول تولیدی، تنها ضرر برداشت می‌کنند و انگار نبود الگوی کشت، صنایع تبدیلی و عدم بازاریابی مناسب دژی محکم در مقابل رفع این مسئله تکراری شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، این استان با دارا بودن شرایط آب‌و‌هوایی متنوع قابلیت تولید محصولات کشاورزی متفاوتی را دارا است که همین امر سبب می‌شود تا شهرستانی همچون طارم به عنوان قطب تولید زیتون کشور مطرح شود، شهرستان ابهر قطب تولید انگور و حبوبات، شهرستان خدابنده از لحاظ تولید گندم، سلطانیه قطب تولید سیب‌زمینی، شهرستان زنجان نیز از لحاظ تولید محصولات زراعی همچون گوجه فرنگی، پیاز و در تولید محصولات باغی همچون سیب در سطح کشور مطرح شود. با این حال محصولات تولیدی در هر یک از این شهرستان‌ها تنها به تولید همان محصول خلاصه نمی‌شود چراکه طارم زنجان سرامد تولید سیر، کرفس، انار و گوجه نیز هست و در شهرستان‌های دیگر نیز این امر کاملا مشهود است.
با این حال آمار‌ها حاکی از این است که سالانه تقریبا 3 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی از جمله زیتون، سیر، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، حبوبات در استان تولید می‌شود که عمده این محصولات قابلیت فرآوری دارند. اما نکته تاسف‌بار این است که تنها کم‌تر از نیمی از محصولات کشاورزی، فرآوری شده و ارز آوری را به استان سبب می‌شوند و بیش از نیمی از آن بدون ورود به صنعت تبدیلی از دسترس استان به شکل‌های مختلفی همچون تازه‌خوری، صادرات و گاها رهاسازی کشاورزان خارج شده و اقتصاد کشاورزان و در نهایت استان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
اگر گریزی به تولید محصولات کشاورزی استان در فصول مختلف، بازاریابی و فرآوری آن داشته باشیم کاملا مشخص می‌گردد که این صنعت دارای ضعف‌های بسیاری است که دود آن بیشتر به چشم کشاورزان و تولیدکنندگان می‌رود و ضرر کننده نهایی نیز همین قشر هستند، با این حال نخستین محصول کشاورزی که در استان در شهرستان طارم برداشت می‌شود سیر است که مشکلات عدم بازاریابی و نبود صنایع فرآوری آن هر ساله سبب می‌شود که انبوهی از مسائل برای فعالان این عرصه پیش آید اما هر بار که مسئله اعلام می‌شود در همان زمان با وعده‌های مسئولان و ارگان‌های ذیربط، کشاورزان دلخوش می‌شوند اما بعد از مدتی که برداشت محصول با تمام ناملایمی‌ها و افت شدید قیمتی که تمام می‌شود، وعده‌ها نیز در همان جا خشک می‌شوند و دیگر شکل واقعیت به خود نمی‌گیرند. جالب ماجرا این است که هر دفعه مشکل و عامل اصلی تولید مازاد و مسائل قیمتی توسط مسئولان، خود کشاورزان اعلام می‌شوند چرا که مسئولان مدعی آن هستند که کشاورزان نسبت به "الگوی کشت" بی‌اعتنایی می‌کنند. الگوی کشتی که حتی کارشناسان کشاورزی تا حال حاضر آن را دریافت و درک نکرده‌اند اما در عوض مسئولان همواره مدعی‌اند که این امر به کشاورزان ابلاغ می‌شود و آنان نادیده می‌گیرند!
با این حال با آغاز بهار امسال که دل کشاورزان طارمی از بازار پر از التهاب سیر به درد آمد، اما این قصه پر غصه ادامه یافت به طوری که یک به یک نوبت به برداشت سایر محصولات کشاورزی از جمله سیب‌زمینی، گوجه، پیاز، انار، ذرت و محصولات بی‌شمار دیگر رسید، با کمال تاسف همین محصولات نیز به عاقبت سیر گرفتار شدند و کشاورزان با هزاران زحمت و هزینه‌کرد در پایان فصل برداشت، نتوانستند حتی زحمت و هزینه کرد خود را از درو کنند، و سود بدست آورند، نمونه عینی این موضوع در حال حاضر در ارتباط با گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی کاملا صدق می‌کند و کشاورزان جز زیان هیچ چیز دیگری از محصولات کشاورزی خود برداشت نمی‌کنند و در نهایت آن‌چه که برایشان باقی می‌ماند زیان است و تلاش‌های بی‌فایده و شیره جانی که در سایه بی کفایتی مدیران و مسئولان به تاراج می‌رود.
در سوی دیگر ماجرا، وقتی از تولید کننده این مشکل پیگیری می‌شود تمام کشاورزان اذعان می‌کنند که کشاورزی استان به حال خود رها شده و هیچ گونه راهنمایی، مشاوره و حتی الگوی کشت به آنان نشده است. اما زمانی که به هر دو سوی این ماجرا پرداخته می‌شود، به دو علت اساسی، نخست عدم ارائه الگوی کشت به کشاورزان توسط سازمان جهاد کشاورزی و دوم نبود صنایع تبدیلی و فرآوری کافی در استان می‌رسیم که طبق گفته کارشناسان و خود کشاورزان یکی از مهمترین دلایل اصلی عدم صنعتی شدن و نبود صنایع تبدیلی در استان عدم همکاری بانک کشاورزی استان زنجان با متقاضیان در راستای پرداخت تسهیلات برای سرمایه‌گذاری در بخش صنایع تبدیلی است.
با تمام مسائل مذکور، راه حل این امور در دولت و سازمان‌های ذیربط در این امر خلاصه می‌شود. چراکه اگر زیر‌سازی فرآوریو صنایع تبدیلی محصولی همانند گوجه فرنگی و سیب‌زمینی که سالانه در سطح قریب به 10 هزار هکتار کشت می‌شود انجام بگیرد، کشاورزان به اجبار محصولات تولیدی خود را که با هزینه گزاف به مرحله برداشت رسانده‌اند با ناچیز‌ترین قیمت که حتی یک سوم هزینه تولید را تامین نمی‌کند در اختیار دلالان قرار نمی‌دهند تا به استان‌های دیگر ارسال، فرآوریگردد و سود حاصل از آن نیز به کام سایر استان‌های همجوار برود. بنابراین ضعف در سیستم جهاد کشاورزی و عدم همراهی سایر ارگان‌ها با این سازمان یکی از اساسی‌ترین دلایل بی‌برنامه‌گی در تولید و ضرر و زیان هر‌ساله کشاورزان زنجانی است، مسئله‌ای که انگار چندان اهمیت ندارد و چندان نیز مورد توجه مسئولان امر استانی همچون استاندار نیست.
با این حال سوال این است آیا به کشاورزان زنجانی الگوی کشت ارائه می‌شود و آنان رعایت نمی‌کنند؟ دلیل اصلی متضرر شدن هر ساله کشاورزان این استان چیست؟ آیا برنامه‌ای برای رها شدن از مشکلات عدم فروش محصولات کشاورزی در استان وجود خواهد داشت؟
بهاره دادلویی، مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: مجوز فراوری 500 هزار تن از محصولات کشاورزی استان از طریق سازمان جهاد کشاورزی صادر شده است و میزان محصولی که طبق الگوی کشت مورد برداشت قرار گیرد وارد فاز فرآوری می‌شود، با این حال جواز تاسیس چهار واحد فراوری صادر شده اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است و امیدوارم در طول دو سال آینده مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
وی افزود: با این‌که واحد فرآوری سیب‌زمینی در استان موجود است اما به علت عدم نقدینگی با مشکل مواجه بوده و فعالیتی ندارد چراکه آغاز فعالیت هر واحد فرآوری به طور متوسط نیازمند هزینه 3 میلیارد تومانی است که در شرایط اقتصادی حاضر تامین این هزینه گاها برای فعالان غیر ممکن شده است.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به این‌که بحث الگوی کشت در استان رعایت نمی‌شود و هنوز همانند استان‌های دیگر به قانون تبدیل نشده و الزامی برای اجرای آن نیست گفت: برای مقداری از محصولات تولیدی که بر روی آن برنامه‌ریزی شده، تولید انجام می‌گیرد و وارد فاز فرآوری می‌شود، اما عدم اجرایی شدن الگوی کشت سبب می‌شود تا فرآوری بخش مازاد بر تولید همواره با مشکل مواجه شود.
وی با بیان این‌که عدم ارائه تسهیلات به متقاضیان سرمایه‌گذاری در بخش فراوری یکی از مشکلات پیش رو برای فعالان این عرصه است عنوان کرد: متقاضیانی که جواز تاسیس دریافت کرده‌اند برای دریافت تسهیلات به بانک کشاورزی معرفی می‌شوند و ضوابط ارائه آن دیگر از عهده جهاد کشاورزی خارج می‌شود و بانک عامل باید در این راستا تصمیم گیرنده باشد.
همچنین حسین عامری، مدیر امور زراعت جهاد کشاورزی استان زنجان نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم در ارتباط با الگوی کشت و اجرای آن در استان اظهار داشت: اگر الگوی کشت در استان اجرایی شود مشکل تولید مازاد حل خواهد شد اما نکته قابل توجه این است که تا حال حاضر این موضوع از طرف وزرات خانه ابلاغ نشده و الگوی کشت در استان اجرایی نشده است.
اما نکته جالب ماجرا این است که ربابه شب‌خیز، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در طول روز‌های اخیر در واکنش به سونامی تولید سیر، گوجه و سیب‌زمینی در سطح استان، ماندن محصول بر دست کشاورزان و سپردن دسترنج چند ماهه خود به دست دلالان و در نهایت متضرر شدن شدید کشاورزان که در این روز‌ها گله‌مندی شدید از این ارگان دارند گفته است که امسال الگوی کشت در استان رعایت شده است چراکه در بحث سطح زیر کشت و برنامه‌هایی که از طریق وزارت‌خانه برای استان اعلام شده، بر اساس همین برنامه سطوح تولید به شهرستان‌ها اعلام شده و در نهایت الگوی کشت و سطح زیر کشت به کشاورزان استان ابلاغ شده است! اما سوال از این مسئول این است اگر الگوی کشت امسال در استان اجرا شده، چرا صنایع تبدیلی گوجه فرنگی در زنجان توان دریافت تمام محصول تولیدی را ندارد و دلالان با به یغما بردن اموال کشاورزان این محصول را با قیمت ناچیز از تولیدکنندگان می‌خرند و به استان‌های دیگر با قیمت بالا می‌فروشند؟!
با این حال نکته جالب ماجرا این است که گفته‌های مسئولان جهاد کشاورزی کاملا "متناقض" با همدیگر است چرا که مدیر فرآوری محصولات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان معتقد به عدم اجرایی شدن و عدم ارائه الگوی کشت به کشاورزان در سال زراعی جاری است که سبب بروز مشکلات در صنعت فرآوری در استان شده است و همچنین معاون زراعت سازمان جهاد کشاورزی زنجان نیز معتقد به عدم اجرایی شدن الگوی کشت در فصل زراعی جاری و اجرایی شدن آن از سال زراعی پیش‌رو است اما مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی ادعایی کاملا متناقض با موارد مذکور داشته و مدعی ارائه الگوی کشت در سال جاری به کشاورزان بوده است و تمام مشکلات کشاورزان را با این امر نادیده گرفته است.
اما آن‌چه که مسلم است ارائه الگوی کشت در زنجان نیز همانند استان‌های دیگر هنوز وارد فاز اجرایی نشده است چراکه اگر این امر انجام می‌گرفت کشاورزان هر ساله زیر تورم و فشار اقتصادی با عدم فروش، بازاریابی و عدم فرآوری محصولات کشاورزی تولیدی بیش‌از پیش متضرر نمی‌شدند و اندکی توانمند‌تر شده و می‌توانستند به تولید بپردازند.
با این حال امید می‌رود مسئولان جهاد کشاورزی حداقل در ارائه نظرات خود اتحاد لازم را داشته باشند و با همکاری هم اقدامی مناسب برای رفع و معظل هر ساله تولید مازاد، فراوری، بازاریابی محصولات کشاورزی در استان داشته باشند. بلکه شاید کشاورزان زحمت کش بعد از سال‌ها ضرر و زیان پی‌در‌پی در سال زراعی پیش رو بتوانند بدون ضرر، درآمد و سودی برای خود کسب کنند. هر چند که این امید نیز با افزایش 500 تا 700 برابری قیمت انواع کود‌های شیمیایی همچون آرزو‌هایی محال بر باد خواهد رفت.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/ش