یادداشت| هدف واقعی جمهوری آذربایجان و ترکیه در قره باغ چیست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، طی روزهای اخیر، آتش جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، به شکلی شعله ور شد که گویی مقامات باکو، از مدت ها قبل مترصد چنین اتفاقی بودند و حتی از آن استقبال کردند! چرا که تا این لحظه؛ نتایج میدانی، به ضرر جمهوری آذربایجان نبوده و حالا علی اف در میدان قره باغ، در نقطه ای ایستاده که فراتر از موقعیت پدرش مرحوم حیدر علی اف در 2 دهه پیش است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

ترکیه و قره باغ

این فقط جمهوری آذربایجان نیست که با ادبیاتی حماسی به پیشواز جنگ رفته است. کمی این سوتر، همنژادها یا سویداش های جمهوری آذربایجان، یعنی ترک های ترکیه نیز، با شور و هیجان، اخبار و روایت های مربوط به جنگ قره باغ را دنبال می کنند.

حالا به جرات می توان گفت که تعداد موضع گیری ها، سخنرانی ها، توییت ها و خبرهای مربوط به بیان دیدگاه مقامات و سیاست مداران ترکیه در مورد ارمنستان وقره باغ، به مراتب بیشتر از تعداد مواضع مسئولین خود جمهوری آذربایجان است.

ناگفته پیداست که چرا چنین اتفاقی روی داده است. ترکیه به دنبال تقویت روابط سیاسی، اقتصادی و دفاعی با جمهوری آذربایجان و تثبیت این کشور گازفروش و خوش جغرافیای منطقه است و از این رابطه سود می برد و در عین حال، با حمایت از جمهوری آذربایجان، از ارمنستان و حتی فرانسه نیز زهرچشم گرفته و خود را در قد و قامت کشوری نشان می دهد که نه تنها در عراق، سوریه، شرق مدیترانه و بخشی از آفریقا، بلکه در آسیای میانه و قفقاز نیز، حرف هایی برای گفتن دارد.

دو سوال مهم و حیاتی

طی روزهای اخیر، علاوه بر الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز، بارها اعلام کرده اند که یگانه شرط آنان برای پایان دادن به جنگ، پایان اشغال اراضی قره باغ و ترک میدان از سوی نیروهای ارمنی است.

حالا سوال اینجاست:

1.آیا هدف اعلامی علی اف – اردوغان، یک هدف حقیقی و واقعی است که تحقق آن، مبتنی بر یک تقویم و عملیات روشن نظامی و قابل دسترسی است، یا یک امل و رویای دور دست؟

2.آیا دیگران ساکت می نشینند تا ترکیه و جمهوری آذربایجان، تپه به تپه ، هدف خود را دنبال کنند و به ایستگاهی برسند که سال ها آرزوی آن را داشته اند؟

در ادامه، تلاش می شود تا با توصیف شرایط فعلی میدان، پاسخ مناسبی به هر دو سوال داده شود.

از درگیری تا جنگ تمام عیار

یکی از جدی ترین مسائل مرتبط با جنگ جمهوری آذربایجان و ارمنستان، به تعبیر رسانه های ترکیه، آلودگی اطلاعاتی و انتشار اخبار و آمارهایی است که به شدت محتاج تایید و راستی آزمایی هستند.

ارمنستان مدعی شده که ترکیه، گروهی از مخالفین سوری را از ادلب و مناطق دیگر سوریه جمع آوری و آنان را برای جنگ با ارامنه به باکو فرستاده است.

در همین حال، رسانه های ترکیه نیز بر این باورند که گروه های قابل توجهی از اعضای پ.ک.ک و کردهای ایزدی، از سوریه و مناطق دیگر به ارمنستان رفته اند تا در برابر آذری ها بنجنگند.

اما مساله فقط اعزام نیروی مزدور وابسته خارجی نیست و درباره شکست و فتوحات نیز، آمار و ارقام متناقض، فراوان است. تا اینجای کار می توان گفت، هنوز هم شاهد یک جنگ تمام عیار و به شدت ویرانگر نیستیم و از سوی طرفین، نشانه ای دال بر انتخاب استراتژی ادامه جنگ تا پیروزی کامل، بر روی ارض واقع دیده نمی شود. اما در هر حال، فتوحات و پیشروی های نیروهای آذری در حدی بوده که حامی اصلی علی اف، یعنی ترکیه را شادمان و مسرور کرده است.

آن چه به وضوح دیده می شود، گویای این واقعیت است که پهپادهای مسلح و موشک انداز ترکیه در درگیری ها نقش مهمی داشته اند و نه تنها در منهدم کردن ده ها دستگاه کامیون و نفربر نظامی، بلکه در زمین گیر و منهدم کردن چندین عراده تانک نیز قدرت نمایی کرده و از منظر روانی، اثرگذاری قابل توجهی داشته اند.

اما هنوز هم، خبری از حمله به قرارگاه های حساس آرائیک هارطونیان و رفقای او نیست. ترکیه ای که در حریم هوایی اقلیم کردستان عراق، نه تنها در یک حریم نزدیک به مرز همچون اربیل و دهوک، بلکه در عمق مرز و در پارک های کانی ماسی و گویژه سلیمانیه نیز، به راحتی فرماندهان رده نخست پ.ک.ک را با پهپاد از دور مورد هدف قرار داده و از بین برده، چرا برای از بین بردن سران حکومت خودخوانده قره باغ، تردید دارد؟

پاسخ این است: با استناد به وضعیت فعلی باید گفت، شواهد میدانی و فاکتورهای منطقه ای مرتبط با قدرت ها، نشان دهنده این است که مدیریت یک جنگ گسترده و فراگیر، هدف باکو و آنکارا نیست و آن چه علی اف و اردوغان می خواهند، چیزی کمتر از آزادسازی قره باغ است.

یعنی به عبارتی روشن تر، هم پای نگرانی از واکنش های احتمالی روسیه در میان است و هم قدرت نمایی گسترده لابی ارامنه در آمریکا، فرانسه و اتحادیه اروپا و به راه انداختن یک موج گسترده که برآیند آن، آنکارا و باکو را به شکل جدی، با چالش مواجه کند.

پس آن چه علی اف و اردوغان می توانند دنبال کنند – ورای آمال و اهداف اعلامی و شعاری – دستیابی به هدف واقع بینانه ای همچون آزادسازی چند منطقه استراتژیک قره باغ است. این روند، دو هدف مهم را دنبال خواهد کرد که هر دو هدف، قابل دستیابی و واقع بینانه هستند:

الف) اگر مذاکره ای در کار باشد، با فتوحات جدید، دست جمهوری آذربایجان، برای اعمال فشار بر ارامنه پر خواهد بود.

ب) اگر دلیل و زمینه ای برای مذاکره به وجود نیاید و همه چیز با مداخله ناگهانی و سریع روسیه یا بیانیه مینسگ، به یک باره متوقف و فریز شود، هیچ نیرویی نخواهد توانست و در عین حال انگیزه ای نخواهد داشت که نیروهای تحت امر الهام علی اف را از مناطق جدید، بیرون براند. بدون شک، رسیدن به چنین هدفی، سخت و دشوار نیست و دستاورد فرضی این سناریو، از دید قدرت های بزرگ، به عاملی برای آنها و مداخله و مهار جمهوری آذربایجان، تبدیل نخواهد شد.

محمد علی دستمالی کارشناس مسائل سیاسی ترکیه

انتهای پیام/