آیا واقعه عاشورا نمونه مشابهی که در آن زنان و کودکان حضور داشته باشند در طول تاریخ داشته است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مقایسه واقعه عاشورا با جنگ‌های دیگر و پیدا کردن مصداقی این گونه در طول تاریخ بسیار کمیاب و شاید نایاب باشد. اما حقیقتی که وجود دارد این است که امام حسین علیه السلام همراه با خانواده خود به استقبال جنگ رفتند و تمام هستی خود و خانواده را در راه خدا دادند. این نوع جان‌فشانی و ایثار در راه دفاع از دین خدا نمونه‌ای بی‌مانند در تاریخ است که به تأیید تاریخ‌پژوهان هرگز اتفاق نیفتاده که شخصی برای دفاع از حق و دین خدا، جان و مال و عزیزان خود را به میدان مبارزه آورده باشد.

خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام مهدی پیشوایی، نویسنده مقتل جامع حضرت سیدالشهدا علیه السلام، انجام داده به مقایسه واقعه عاشورا از نظر حضور خانواده در صحنه جنگ با سایر جنگ‌ها در تاریخ پرداخته است. آن طور که این محقق عاشورایی توضیح می‌دهد، پیامبر در مواقعی که به مسافرت می‌رفتند، معمولاً میان زنانشان قرعه می‌انداختند و به این ترتیب کسی را که باید همراهشان می‌رفت، انتخاب می‌کردند. در جنگ‌های دیگری هم روی داده که لشکریان خانواده خود را به همراه داشته باشند. اما عمده این موارد به لشکریانی تعلق دارد که برای کفر مبارزه می‌کردند، نه اسلام. از این نظر حضور خانواده و اهل بیت امام حسین علیه السلام در میدان کربلا نمونه‌ای بی‌مانند است که اتفاق نیفتاده شخصیتی در تاریخ جان خانواده خود را هم برای دفاع از حق به میدان بیاورد. با این حال می‌توان نتیجه گرفت که حضرت سیدالشهدا علیه السلام به خاطر همان جنبه پیام‌رسانی و تبلیغی که مد نظر داشتند اهل بیت را همراهشان بردند. ایشان از عواقب واقعه مطلع بودند و می‌خواستند پیام عاشورا فراگیر شود و به گوش همه مردم برسد که با فرزند رسول خدا صلی‌الله علیه و آله چه کرده‌اند.

آیا حضور زنان و فرزندان در جنگ رسم بوده؟

می‌دانیم که امام حسین علیه السلام برای دفاع از دین خدا، خانواده و فرزندان خود را به همراه بردند. اما این نوع حضور خانواده و زن و فرزند تا چه اندازه در میان جنگ‌های اعراب مرسوم بوده؟

توجه کنید برای پاسخ به این سؤال می‌بایست تحقیقات فراوانی کرد تا بتوان پاسخ شایسته‌ای داد. در حالی که در این خصوص تحقیقات آن‌چنانی صورت نگرفته است.

با این وجود یکی از نویسندگان مصری به نام عباس محمود عقاد در کتاب «حسین علیه السلام؛ ابوالشهدا» مطالبی آورده است. او یکی از دلایلی را که برای حضور خانواده حضرت سیدالشهدا علیه السلام در کربلا نام برده، عادات و رسم و رسوم اعراب است. به طوری که می‌گوید این مسئله در تاریخ جنگ‌های اعراب وجود داشته و نمی‌توان گفت که حضور زنان و فرزندان سپاهیان در جنگ برای اولین بار در واقعه عاشورا اتفاق افتاده است.

محمود عقاد از جمله کسانی است که محب اهل بیت علیهم السلام بوده و در کتاب خود سعی کرده جانب عدالت را بگیرد و یک طرفه به قاضی نرود.

ماجرای جنگ طایف و حضور خانواده‌ها

آیا نمونه مشخصی در این مورد وجود دارد و به صورت مصداقی می‌توان مثال تاریخی آورد؟

محمود عقاد در این زمینه به جنگ طایف اشاره کرده است. البته در این قضیه زنان و فرزندان سپاه کفر در جنگ حضور داشتند. یعنی سپاهیانی که خانواده خود را در حین جنگ آورده بودند، افرادی بودند که برای دفاع از کفر می‌جنگیدند.

این مطلب به این مفهوم است که اهالی طایف با خانواده به جنگ آمده بودند؟

بله. البته ماجرای این جنگ کمی متفاوت است. پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله بعد از اینکه از جنگ حنین به سمت طایف می‌روند و شهر را در مدت کوتاهی محاصره می‌کنند، ظاهراً بعد از 15 روز مردم طایف که پشت دیوارهای شهر سنگر گرفته بودند، مجبور به تسلیم می‌شوند.

محمود عقاد معتقد است زنان و فرزندان طایفی در این جنگ حضور داشته‌اند و برای این مورد دلایل تاریخی وجود دارد. البته حضور آن‌ها به این صورت بوده که گویا ناگزیر بودند که خانواده‌های خود را همراه داشته باشند.

حضور همسران پیامبر صلی‌الله علیه و آله در جنگ‌ها

در جنگ‌های تاریخ اسلام هیچ نمونه‌ای نداریم که خانواده سپاهیان اسلام در میدان جنگ حضور داشته باشند؟

حضور همسران پیامبر صلی‌الله علیه و آله در جنگ‌ها وجود دارد. پیامبر صلی‌الله علیه و آله در جنگ‌ها معمولاً یکی از زنان خود را همراه داشتند. چنان که در یکی از جنگ‌ها عایشه همراه ایشان بود که ماجرای «افک» اتفاق افتاد. در آن ماجرا خدای متعال در قرآن کریم صراحتاً حضور عایشه را تأیید کرده است.

با این توضیحات آیا می‌توان نتیجه گرفت که واقعه عاشورا از این منظر منحصر به فرد نیست؟

یک نکته بسیار مهم اینجا هست. حضور این چنینی در جنگ بسیار نادر است؛ تا جایی که تحقیقات اندک در این خصوص حکایت می‌کنند اصلاً چنین موردی وجود ندارد. در هر حال از نظر صرف وجود زنان و فرزندان در جنگ مورد استثنایی نیست.

دلیل حضور خانواده امام حسین علیه السلام در کربلا

به نظر شما اصرار حضور خانواده از سوی امام حسین علیه السلام در کربلا از کجا نشأت می‌گیرد؟

محققین و پژوهشگران برای این سؤال پاسخ‌های متعددی داده‌اند. محمود عقاد در همین کتاب «حسین علیه السلام؛ ابوالشهدا» بعد از آوردن گفتگوی امام حسین علیه السلام با پسر عموی ایشان، یعنی جناب عبدالله که به ایشان می‌گوید خانواده را همراه نبرند، به دلایل دیگری هم اشاره می‌کند.

محمود عقاد با توجه به صحبت‌های امام، مسئله تعرض به اهل بیت علیهم السلام را پیش می‌کشد و نتیجه‌ای را ارائه می‌دهد که اگر دشمن قصد اسارت و سختگیری بر اهل بیت را داشته باشد، حضور در صحنه جنگ و غیبت اهل بیت علیهم السلام تفاوت چندانی نمی‌کند. دشمن می‌تواند در مدینه هم خانواده امام را به اسارت بگیرد. البته با اینکه این نظر قابل اعتناست اما نظر محمود عقاد است و ما در خصوص حضور زنان و فرزندان همراه امام حسین علیه السلام دلایل دیگری هم داریم.

نظر خودتان چیست؟

علاوه بر تمام دلایلی که شمرده شد معتقد هستم که حضرت سیدالشهدا علیه السلام به خاطر همان جنبه پیام‌رسانی و تبلیغی که مد نظر داشتند اهل بیت را همراهشان بردند. ایشان از عواقب واقعه مطلع بودند و می‌خواستند پیام عاشورا فراگیر شود و به گوش همه مردم برسد که با فرزند رسول خدا چه کرده‌اند.

ماجرای افک

در مطالب به ماجرای افک اشاره کردید. برای اینکه این ابهام از بین برود، خوب است بدانیم ماجرای «افک» چه بوده است؟

جناب عایشه، همسر پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله که در ماجرای جنگ بنی المصطلق همراه آن حضرت بودند، می‌گوید: پیامبر در مواقعی که به مسافرت می‌رفتند، معمولاً میان زنانشان قرعه می‌انداختند و بدین ترتیب کسی را که باید همراهشان می‌رفت، انتخاب می‌کردند. موقع جنگ بنی المصطلق قرعه به نام من افتاد و با پیامبر راهی جنگ شدم.

ماجرای بازگشت از جنگ بنی المصطلق که در سال پنجم هجری رخ داد، به داستان «افک» معروف است. در آن زمان آیه حجاب به تازگی نازل شده بود. عایشه می‌گوید: بنا بر احکام شرع برای حفظ حجاب در هودج می‌نشستم. با توجه به اینکه سن و سال کمی داشتم و لاغر بودم، وقتی برای حاجتی از لشکر دور شدم هنگام بازگشت دیدم هودج مرا بر شتر گذاشته‌اند و رفته‌اند و گمان کرده‌اند که من درون هودج هستم.

خلاصه این بانو به تنهایی در بیابان می‌ماند تا اینکه یکی از سپاهیان که او هم از قافله جا مانده بود، همسر پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله را می‌بیند و او را بازمی‌گرداند. این ماجرا باعث می‌شود به همسر پیامبر صلی‌الله علیه و آله تهمت ناروا زده شود و آیات 11 تا 16 سوره نور در این زمینه نازل می‌شوند. با تمام این تفاسیر، جنگ‌های پیامبر صلی‌الله علیه و آله از نمونه‌هایی است که حضرت یکی از همسرانشان را با خود همراه داشتند.

انتهای پیام/