اندیشکده روسی|آینده روابط روسیه و آمریکا؛ همکاری منطقه‌ای، چالش فضا و مناسبات اقتصادی-بخش پایانی
نظامی‌سازی فضا توسط آمریکا معضلات جدیدی را به وجود آورده که شاید تدوین قواعد در این خصوص کارساز باشد. در مناسبات اقتصادی دو کشور نیز تحریم‌ها عاملی تأثیرگذار است که مسکو هیچگاه لغو آنها را از واشنگتن درخواست نمی‌کند.
به گزارش گروه بین‌المللخبرگزاری تسنیم، اندیشکدهشورای امور بین‌الملل فدراسیون روسیه (ریاک)، مقاله‌ای را به‌قلم اولِگ شکیروف، کارشناس مسائل سیاسی و بین‌المللی منتشر کرده است. این مقاله به‌طور مفصل درباره مختصات بین‌المللی، منطقه‌ای و دوجانبه حاکم بر آینده روابط فدراسیون روسیه و ایالات متحده آمریکا نوشته شده است. بخش پایانی این مقاله به بررسی امکان همکاری منطقه‌ای مسکو-واشنگتن، همکاری فضایی و در نهایت مناسبات اقتصادی دو کشور می‌پردازد.
برای خواندن بخش‌های پیشین کلیک کنید:
بخش اول-آینده روابط روسیه و آمریکا؛ مسئله قدرت فزاینده چین
بخش دوم-آینده روابط روسیه و آمریکا؛ تئوری توطئه و چالش کنترل تسلیحات
بخش سوم-آینده روابط روسیه و آمریکا؛ امنیت سایبری و مبارزه با تروریسم
به نظر نویسنده، روسیه و ایالات متحده آمریکا بر خلاف منطقه اروپا که دو طرف فرصتی برای مصالحه با یکدیگر در این منطقه نمی‌بینند، در سایر مناطق آنها می‌توانند انعطاف پذیری بیشتری برقرار کنند. دو کشور دارای تجربه غنی از همکاری برای حل مشکلات امنیتی منطقه هستند. یکی از این مدل‌ها را می‌توان روند مذاکره درباره ایران در نظر گرفت که از طرق میانجیگری 6 کشور در سال 2015، یک برنامه اقدام جامع مشترک برای اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران توافق شد. اما آینده برجام با خروج ایالات متحده آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ زیر سؤال رفت.
شکیروف معتقد است: میانجیگری روسیه از طریق روابط طولانی مدت این کشور با بازیگران منطقه‌ای و همچنین عدم اثربخشی تلاش‌های یکجانبه آمریکا، برای حل این مسئله پشتیبانی می‌شود. درخواست محمود عباس، رئیس جمهور فلسطین از ولادیمیر پوتین برای تشکیل کنفرانسی درباره مناقشات موجود در خاورمیانه و یا سفر کیم جونگ اون به روسیه، بیانگر علاقه این رهبران به مشارکت روسیه در روند حل و فصل است.
وی ادامه می‌دهد: با این حال در دولت ترامپ روابط روسیه و آمریکا به عنوان یک مناسبات ویژه تعبیر نمی‌شود، چراکه آمریکا معمولاً درباره این موضوعات به صورت مستقل عمل می‌کرد. اما در همین دوره، از سال 2018 مذاکرات روسیه و آمریکا درباره افغانستان در چارچوب آمادگی نیروهای آمریکا برای عقب نشینی تشدید شده است. نمونه‌های از مذاکرات درباره ایران و افغانستان در سال‌های 2010 نشان می‌دهد که این نوع تعامل بین مسکو و واشنگتن در دوره‌ای که حتی ممکن است روابط آنها در بهترین شرایط نباشد نیز امکان پذیر است. چشم‌انداز همکاری در سایر موضوعات به طور کلی به وجود منافع مشترک و همچنین انعطاف پذیری ایالات متحده آمریکا بستگی خواهد داشت. تمایل دونالد ترامپ به بازنگری در سیاست خود نسبت به کره شمالی و فلسطین بعید به نظر می‌رسد.
مسئله دخالت خارجی
کارشناس روس در رابطه با مسئله اطلاعات و دخالت خارجی تأکید می‌کند: همانطور که قبل‌تر به آن اشاره شد، موضوع دخالت خارجی در هر دو کشور همچنان مهم است. روسیه در برابر اتهامات مربوط به دخالت خارجی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا طی سال 2016، به این کشور پیشنهاد داد تا دو طرف توافق‌نامه را درباره عدم مداخله در امور داخلی منعقد کنند، اما هیچ حمایتی از این ایده از جانب واشنگتن صورت نگرفت.
وی اضافه می‌کند: واکنش به تلاش‌های واقعی یا خیالی خارجی‌ها برای تأثیر بر سیاست داخلی در قالب محدودیت در کار روزنامه‌نگاران، سازمان‌های غیر دولتی و کارکنان دیپلماتیک اعمال می‌شود. در آینده مسکو و واشنگتن می‌توانند این مسئله را نه در قالب یک سند قانونی الزام آور، بلکه به عنوان یک روند سیاسی و دیپلماتیک پیش ببرند. این اقدام رویکردی بدیهی نیست، اما در چارچوب مذاکرات اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا درباره اطلاعات در اواخر سال دهه 1980 سابقه داشته است. در این زمینه دو طرف می‌توانند مشکلات اطلاعاتی را ترسیم کرده و موارد قابل درک را برجسته کنند. در قدم بلند پروازانه می‌توانند مجموعه‌ای از تعهدات سیاسی مانند عدم انتشار اطلاعات حساس یا پرهیز از تبلیغات سیاسی را مد نظر قرار دهند. چنین مشورتی آسان نخواهد بود اما برای روشن شدن قواعد بازی کمک کننده است.
همکاری فضایی؛ آمریکا به سمت نظامی کردن فضا پیش می‌رود
به اعتقاد کارشناس مسائل بین‌الملل، از نظر تاریخی با شروع برنامه سایوز-آپولو، همکاری فضایی نقش مهمی در روابط روسیه و آمریکا داشته و دارد. طی دهه آینده عواملی ممکن است در کاهش این تعامل مؤثر باشد. سخن از توسعه فضایی آمریکا است که این کشور تلاش می‌کند وابستگی به روسیه در این مورد را کاهش دهد. از طرف دیگر مسئله نظامی شدن فضا از سوی آمریکایی‌ها و ایجاد مرکز فرماندهیِ فضایی در آمریکا است. انتظار می‌رود که واشنگتن از رده ایستگاه فضایی بین‌المللی خارج شود. اما همزمان دو کشور به انجام پروژه‌های مشترک فضایی برای اکتشافات بیشتر علاقه‌مند هستند. در مقابل اقدامات آمریکا برای توسعه نظامی در فضا و همچنین ابتکارات جدید برای گسترش منابع فضایی، مسکو می‌تواند تلاش‌های دیپلماتیک را برای توسعه قوانین بین‌المللی در این زمینه نیز افزایش دهد.
روسیه لغو تحریم‌ها را درخواست نمی‌کند!
شکیروف درباره همکاری اقتصادی روسیه و آمریکا، می‌نویسد: به گفته وادیم گریشین، اقتصاددان ارشد شرکت مالی بین‌المللی، دامنه تعاملات اقتصادی و فعالیت‌های تجاری روسیه و آمریکا بسیار بیشتر از مقیاس رسمی در نظر گرفته شده است، اما به اندازه کافی قابل توجه نیست. به طور کلی روابط اقتصادی دو کشور پس از کاهش در سال‌های 2014 و 2015 (به دلیل بحران اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه به خاک خود توسط روسیه)، از سال 2017 به بعد روند صعودی را تجربه کرده است. در سال 2019 تجارت بین روسیه و ایالات متحده آمریکا حدود 26 میلیارد دلار بود که 9/4% بیشتر از سال قبل است.
وی اضافه می‌کند: بر اساس مطالعات اتحادیه صنعتگران و کارآفرینان روسیه، در یک چشم انداز 3 تا 5 ساله حجم کل روابط اقتصادی روسیه و ایالات متحده آمریکا در سطح فعلی باقی می‌ماند و یا به تدریج کاهش می‌یابد. ایالات متحده اکنون در جایگاه پنجم یا ششم در میان شرکای اقتصادیِ خارجی روسیه قرار دارد و در آینده نیز نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.
در این مقاله آمده است: به طور کلی تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا تأثیر بسزایی در روابط اقتصادی دو جانبه دارد، اما موارد لغو تحریم‌ها امکان پذیر است، با این حال در میان مدت کاهش فشارها علیه روسیه دور از ذهن است. رهبران روسیه، در درجه اول شخص رئیس جمهور و دیپلمات‌های عالی رتبه بارها تأکید کرده‌اند که مسکو لغو احتمالی تحریم‌ها از ایالات متحده آمریکا را درخواست نمی‌کند و در این مورد علاقه مند به گفت‌وگو با آنها نیست. اما در همان زمان مقامات روس، نمایندگان تجاری آمریکا را به حمایت از توسعه همکاری‌های دو کشور دعوت کردند. طرف آمریکایی نیز به ارائه اظهار نظراتی در خصوص تمایل آنها به توسعه تجارت با روسیه پرداختند، اما با هیچ اقدامی همراه نبود.
کارشناس روس در جمع‌بندی این مقاله معتقد است که روسیه و آمریکا طی سال‌های اخیر ایده‌های مشخصی را برای توسعه روابط در نظر گرفتند، اما هیچکدام به دلایل مختلف عملی نشدند. به طور کلی یک بحران خارجی مانند بیماری همه‌گیر ممکن است فرصتی برای همکاری باشد، اما تا به امروز همکاری مسکو و واشنگتن در زمینه مبارزه با این بیماری نیز محدود بوده است.
انتهای پیام/