گزارش| نگاه آنکارا به سنجار و  توافق اربیل – بغداد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، امروز بسیاری از روزنامهها و شبکههای تلویزیونی ترکیه، به بیان دو خبر مهم پرداختند که هر دو آنها مرتبط با پ.ک.ک است.

جدیدترین خبرها و تحلیلهای ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

خبر اول مربوط به آتش سوزی گسترده در جنگلهای استان هاتای یا خاتای ترکیه در مرز سوریه، است. این آتش سوزی عمدی، تاکنون موجب سوختن صدها هکتار جنگل شده و نیروهای امدادی ناچار شدهاند 542 تن از روستاییان این مناطق را به جاهای امن منتقل کنند.

استاندار خاتای اعلام کرده که 4 تن را در ارتباط با این آتش سوزی عمدی دستگیر کردهاند که بر اساس مستندات و شواهد منتشر شده در رسانههای اقماری پ.ک.ک، این افراد در این اقدام دست داشتهاند و رسانههای پ.ک.ک، از آنان به عنوان «فرزندان ابتکار عمل آتش» یاد کرده‌اند.

این اتفاق در فضای مجازی با شماتت و نکوهش بسیاری از فعالان سیاسی و روزنامه نگاران ترک و کُرد روبرو شد.

اما خبر دومی که محتوای آن در مورد پ.ک.ک است و توجه اغلب روزنامهها و تلویزیون‌های ترکیه را جلب کرد، رویدادی خارج از مرزهای این کشور است.

رسانههای آنکارا، در گزارشهایی، به اهمیت توافق اخیر دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان در مورد منطقه سنجار اشاره کرده و این اقدام را گام مهمی برای تثبیت امنیت در منطقه دانستند. چرا که امضای این توافقنامه مهم بین  بغداد و اربیل، به معنی تلاش برای بیرون راندن نیروهای پ.ک.ک از نقطه استراتژیک سنجار و رفع یکی از نگرانیهای آنکارا در مورد مرز عراق - سوریه است. چرا که از زمان حمله داعش، پ.ک.ک به طرز غیرقانونی، سنجار را اشغال کرده و صدها خانواده کُرد ایزدی نمیتوانند به دیار خود بازگردند.

گفته میشود که پ.ک.ک، سنجار را به یک نقطه استراتژیک تبدیل کرده که از آنجا قرارگاه دوم خود را مدیریت و حملات نفوذی خود به مرز سوریه و ترکیه را برنامه ریزی کند.

حمایت آنکارا و قاهره

وزارت امور خارجه ترکیه صبح امروز با انتشار بیانیهای از توافق اربیل و بغداد در مورد نحوه مدیریت سنجار اظهار رضایت و اعلام کرد: «این اقدام گام مثبتی برای مبارزه با گروههای تروریستی داعش و پ.ک.ک است.»

در همین حال وزارت امور خارجه مصر نیز در بیانیهای، توافق بین دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان برای مدیریت مشترک سنجار را یک رویداد ارزنده و مثبت دانست.

قیس خزعلی دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق عراق، امضای توافق مزبور را به نفع ایزدیان دانست و خواستار آن شد که همه جریانات سیاسی عراق در مورد این مساله اظهار نظر کنند. اما جبهه ترکمان عراق موضع متفاوتی گرفته و غیبت یک نماینده ترکمان در نشست مرتبط با این توافق را یک خطای نابخشودنی دانست.

مفاد توافق

احمد طلال سخنگوی نخست وزیری عراق و نیچیروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق، از سیاستمدارانی بودند که خیلی زود خبر امضای این توافق نامه مهم را با رسانهها و افکار عمومی در میان گذاشتند.

محتوای توافق 6 مادهای بغداد و اربیل برای حفظ امنیت سنجار از این قرار است: هیات مشترک بغداد – اربیل، یک فرماندار توانمند و باکفایت برای سنجار انتخاب خواهند کرد. آنها 2500 نفر از ایزدیان را با اولویت جوانان آواره کمپها، به عنوان نیروی محافظ سنجار، استخدام و تسلیح خواهند کرد و قرار است در این نیرو، هیچکدام از افراد وابسته به پ.ک.ک حضور نداشته باشند. تامین امنیت شهر بر عهده پلیس محلی و سازمان استخبارات ملی عراق خواهد بود و همه نیروهای دیگر از جمله پ.ک.ک، از این منطقه بیرون رانده خواهند شد.

سوءاستفاده پ.ک.ک از حملات داعش

حملات مرگبار گروه تروریستی – تکفیری داعش به  سوریه و عراق و اوضاع اسفناک الانبار و موصل، در مدت زمانی کوتاه، توجه جهانیان را به سوی خود جلب کرد.

شاید تا آن زمان، هنوز هم مکانیسم حفظ امنیت سنجار یا شنگال به عنوان یک نقطه قرار گرفته شده در مناطق متنازع علیها، مورد بررسی قرار نگرفته بود.

اما در هر صورت، متعاقب حمله تروریستها، پیشمرگهای وابسته به حزب دموکرات کردستان، سنگرهای خود را رها کرده و از سنجار گریختند و مردم بی دفاع این شهر در معرض یکی از بزرگترین جنایات تاریخ معاصر قرار گرفتند.

صدها زن و دختر کُرد ایزدی ربوده و به عنوان برده فروخته شدند و صدها تن نیز در بیابان و کوههای بین سوریه و عراق، جان خود را از دست دادند.

در چنین شرایطی بود که پ.ک.ک، صحنه را برای یک سوء استفاده و مصادره به مطلوب تاریخی مهیا دید و نیروهای خود را به منطقه اعزام کرد و این نیرو، بعدها در روند آزادسازی سنجار، حضور پیدا کرد.  

از آن سوی مرز هم بخشی از نهادهای اقماری پ.ک.ک نیز آوارگان را به اردوگاه های قرار گرفته در شمال سوریه منتقل کردند و سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل از این مساله به عنوان یک کارت فشار علیه بارزانی و حزب دموکرات کردستان استفاده کرده و در یک روند بسیار سریع، شروع به سازماندهی کردهای ایزدی و تسلیح آنان کردند.

در مدت زمانی کوتاه، آنها توانستند یک نیروی اقماری شبه نظامی جدید به نام «واحدهای مدافع شنگال» (YPŞ) سازماندهی کنند و این نیرو هنوز هم به طور غیرقانونی در سنجار، حضور دارد و نام خود را به «واحدهای مقاومت شنگال»(YBŞ) تغییر داده است.

در برابر تک رویهای پ.ک.ک در سنجار، ترکیه هم بیکار ننشست و بارها با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین به آنجا حمله کرد. یکی از اعضای شورای رهبری پ.ک.ک که از کردهای ایزدی ترکیه بود و به نام زکی شنگالی شناخته میشد، تحرکات فراوانی در سنجار و مخمور داشت و نیروهای امنیتی ترکیه با استفاده از هواپیمای بدون سرنشین خودرو او را مورد هدف قرار دادند و زکی شنگالی و راننده و محافظینش در این حمله، کشته شدند.

نگرانیهای ترکیه

اصلیترین نگرانیهای امنیتی ترکیه در مورد سنجار از این قرار است:

1.سران پ..ک.ک با استفاده از ایدههای عبدالله اوجالان که کپی برداری از شیوههای اداره ایالتی برخی از کشورهای اروپایی است، از چند سال پیش بر ضرورت تاسیس ساختارهایی به عنوان «منطقه خودگردان» تاکید کرده که در واقع چیزی جز خودمختاری مورد انتظار پ.ک.ک نیست.

این ساختار در حال حاضر به شکل دفاکتو و غیررسمی در چندین منطقه شمال سوریه تاسیس شده و پ.ک.ک قصد داشت آن را در ترکیه نیز ایجاد کند که حملات ارتش و نیروهای امنیتی و کشته شدن صدها نوجوان مسلح شده از سوی پ.ک.ک به نام واحدهای دفاع مدنی (YPS) در خندق و کانالهای خیابانی، مانع از تحقق این ایده تجزیه طلبانه پ.ک.ک شد. سالهاست که علاوه بر اعضای شورای رهبری پ.ک.ک، صلاح الدین دمیرتاش و دیگر سران سابق حزب دموکراتیک خلقها نیز بر این مساله تاکید میکنند که لازم نیست سنجار جزئی از عراق یا بخش یا اقلیم کردستان باشد و به جای توصیف آن به عنوان تکهای از مناطق متنازع علیها، میتواند صاحب یک خودمختاری کوچک شود.

این مساله موجب نگرانی مقامات ترکیه شده و بر این تاکید کردهاند که تاسیس چنین ساختاری در نزدیکی مرز ربیعه سوریه، میتواند خطرات جدیدی برای ترکیه و سوریه به وجود بیاورد.

2.اصلیترین ایده امنیتی ترکیه برای مقابله با پ.ک.ک، دور کردن از مرز و جارو کردن نیروهای این گروه خشونت طلب به سوی کوهستان قندیل است و حضور پ.ک.ک در  سنجار، اصلیترین مانع برای تحقق ایده امنیتی سران آنکارا است.

3.کانال کوهستانی اتصالی سنجار به سوریه، کار را برای هدایت و سازماندهی عملیاتهای پنهانی تروریستی پ.ک.ک هموارتر میکند.

دشواریهای اجرا

چندی پیش دو افسر عالیرتبه ارتش عراق در منطقهای نه چندان دور از سنجار به دست نیروهای پ.ک.ک کشته شدند. این در حالی است که این دو افسر کُردزبان، قصد داشتند با مذاکره و اقدام غیرنظامی، از نیروهای پ.ک.ک بخواهند، منطقه تحت امر آنها را ترک کنند.

بنابراین، حضور نیروهای پ.ک.ک در سنجار و دیگر مناطق عراق به طور مداوم، برای دولت مرکزی بغداد، کردها و ترکیه، دردسرساز است.

بیرون راندن نیروهای پ.ک.ک از سنجار، در مرحله عمل و تحقق کامل میدانی، موانع و دشواریهایی دارد. چرا که اولاً دولت مرکزی عراق در شرایط فعلی و در آستانه برگزاری انتخابات پیش از موعد، نمیخواهد وارد یک جنگ دیگر شود.

دوم این که اقلیم کردستان عراق از جنگ بین پیشمرگ و پ.ک.ک رویگردان است و چنین چیزی را خطرناک تلقی میکند. در نتیجه آنان باید راهی برای اقناع پ.ک.ک پیدا کنند و این گروه در یک بازه زمانی مشخص و بدون خشونت، سنجار را ترک کند. در غیر این صورت، باز هم زمینه و بهانه برای حملات هوایی ترکیه فراهم میشود و امنیت مردم مظلوم منطقه، به شکل  جدی به خطر خواهد افتاد.

انتهای پیام/