گزارش|نگاهی به آزمایش سامانه اس ۴۰۰ ترکیه و تبعات آن برای آنکارا

به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، دولت ترکیه تصمیم گرفت به همه اما و اگرها پایان و آزمایش موشک‌های اس 400 را در دستور کار قرار دهد.

رسانه‌های غربی از این موضوع خبر دادند که امروز، در سینوپ، در جوار دریای سیاه، سامانه اس 400 مورد آزمایش قرار گرفته است. بدیهی است که ترکیه نمی‌توانست اس 400 را در جایی دیگر مثلاً در اژه و در نزدیکی یونان و یا در شرق مدیترانه آزمایش کند. چرا که در حوزه جغرافیایی دریای سیاه، ترکیه مخالف و منتقد جدی ندارد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

موشک هایی که به انبارمنتقل نشدند

تهدیدات اقتصادی دونالد ترامپ در سال 2019 میلادی علیه ترکیه و پیام‌های روشن دبیرکل ناتو در مورد عدم تطابق سامانه اس 400 روسی با دیگر سامانه‌های دفاعی مورد استفاده در ناتو، در کنار برخی از مشکلات اقتصادی و داخلی، مجموعاً این تصور را به وجود آورده بود که وزارت دفاع ترکیه، کاری با اس 400 ندارد. در واقع، قبلاً گمان می‌رفت، ممکن است ترکیه از ترس واکنش‌های احتمالی آمریکا و ناتو، این موشک‌ها را در انبار نگه دارد و بگذارد خاک بخورند.

این یعنی همان وضعیتی که قبلاً یونان به عنوان یک عضو دیگر ناتو آن را تجربه کرده و بعدها ناچار شد به منظور در امان ماندن از خشم و واکنش‌های ناتو، طوری رفتار کند که گویی اصلاً موشکی نخریده است.

در ماه‌های اخیر، بارها مقامات کاخ سفید، سران ناتو و کشورهای اروپایی، گاه به شکل مستقیم و شفاف و گاهی در لفافه و پشت پرده، از آنکارا انتقاد کرده و خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه را به عنوان یک خطای جدی ارزیابی کردند که می‌تواند سرآغازی برای باز شدن یک فاصله و شکاف جدی بین ترکیه و غرب باشد.

کار به جایی رسید که هم آمریکایی‌ها و هم سران ناتو، خیلی دوستانه و مودبانه، گزینه «انبار کردن موشک‌ها و شتر دیدی ندیدی» را بر روی میز گذاشتند. اما تیم اردوغان، اعلام کرد که موشک را برای استفاده در سیسم دفاعی خریده و آن را به چشم اسباب بازی و سلاح تشریفاتی نگاه نمی‌کند.

واقعیت این است که تا همین لحظه، ترکیه برای خرید سامانه موشکی اس 400 هزینه‌های سیاسی، اقتصادی و دفاعی فراوانی متحمل شد و حالا به این جمع بندی رسیده که باید با فعال کردن این سیستم، استقلال سیاسی خود را به شکل شفاف‌تری به نمایش بگذارد.

خرید سامانه اس 400 از روسیه، موجب آن شد که کنگره آمریکا، ترکیه را از داشتن هواپیمای نسل پنجم جنگنده‌های پیشرفته به نام اف 35 محروم کند و این یکی از پیامدهایی است که شاید تیم اردوغان، نتوانسته بود آن را پیش بینی کند و آنکارا احتمال نمی‌داد که خریدن چند موشک روسی، تا این اندازه آمریکایی‌ها را عصبانی کند! 

تفاوت ترکیه با یونان و دیگران

مدتی پیش مجموعه رادیویی- تلویزیونی دولتی تی.آر.تی ترکیه، در واکنش به فشارهای غرب به ترکیه به خاطر خرید اس 400 نوشت: «در حالی خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 از سوی ترکیه مورد انتقاد برخی اعضای ناتو قرار گرفته که یونان، بلغارستان و اسلواکی به عنوان سه عضو دیگر این سازمان دارای سامانه اس-300 ساخت روسیه هستند. بخش روم‌نشین قبرس نیز در سال 1998 تصمیم به خرید چند سامانه اس-300 از روسیه گرفت که با اعتراض شدید ترکیه مواجه شد. به همین دلیل، آنها به‌جای استقرار در جزیره قبرس به یونان منتقل شدند. یونان سال 2013 با اعمال تغییراتی در آن سامانه‌ها و هماهنگ‌سازی آنها با سیستم دفاع هوایی ملی خود، از اس-300 در رزمایش «عقاب سفید» در جزیره کریت استفاده کرد. هیچ کدام از اعضای ناتو به آزمایش اس-300 توسط یونان اعتراض نکردند.

اما مساله اینجاست که بین این دو وضعیت، چند تفاوت مهم وجود دارد:

1.واقعاً از دید آمریکا و ناتو، تفاوت بین ترکیه، یونان، بلغارستان و اسلواکی بسیار است. ترکیه، از منظر جغرافیای سیاسی، مجاورت با ایران و دریای سیاه، هویت اسلامی، جایگاه منطقه‌ای و نزدیک به روسیه، برای غرب مهمتر از سه کشوری است که به نام آنها اشاره شد.

2.سامانه اس-300 مدل قدیمی‌تر اس-400 است و این موشک، در واقع در دوران شوروری سابق ساخته شد. اس‌-300، به‌ عنوان سامانه دفاعی زمین به هوا، از سال 1978 استفاد می‌شود. به احتمال قوی، اگر ترکیه میخواست سراغ اس 300 برود، ناتو و آمریکا، مساله را تا این اندازه جدی نمیگرفتند.

چرا ترکیه پاتریوت نخرید؟

همزمان با آغاز بحران سوریه، ترکیه روی موضوع سامانه دفاع موشکی انگشت گذاشته و از مسئولین ناتو خواست فکری به حال حریم هوایی ترکیه کنند. بدون تردید در آن دوران نیز تهدید دفاعی جدی علیه در ترکیه در جریان نبود. اما آنکارا می‌خواست مسله موشک؛ جا بیفتد.

بر اثر اصرار آنکارا، دولت باراک اوباما و دبیرکل وقت ناتو، رضایت دادند که چند سامانه موشکی پاتریوت به شکل امانی در داخل خاک ترکیه و در مرز سوریه نصب شود. در این میان، آمریکا، آلمان، هلند و ایتالیا، بیش از دیگران با ترکیه همکاری کردند.

اما بعدها این سامانه‌های امانی از خاک ترکیه بیرون برده شد و ترکیه خیلی جدی، پیشنهاد خرید را به آمریکا ارئه داد. از اینجا به بعد، دو روایت مختلف وجود دارد.

روایت نخست که توسط  دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و تیم مشاورین دفاعی او ارائه شده، دال بر این است که دولت اوباما اصطلاحاً ترک‌ها را سر دوانده و از اول هم نمی‌خواسته به آنها موشک بفروشد.

اما روایت دوم این است که آمریکا می‌خواست به ترکیه پاتریوت بفروشد ولی مساله اینجاست که ترکیه علاوه بر خود موشک‌ها، خواهان دانش دفاعی و فناوری تولید پاتریوت نیز بود و می‌خواست که تیم زبدهای از سازندگان پاتریوت و مشاورین پنتاگون، افسران و مهندسین ترکیه را آموزش دهند. ولی نه تنها دولت اوباما بلکه کنگره نیز با چنین چیزی موافق نبود. در واقع این پیشنهاد به دلیل امتناع واشنگتن از ارائه ویژگی‌های فنی پاتریوت به آنکارا، عملی نشده است.

تصمیم هوشمندانه پوتین

در شرایطی که نه آمریکای دموکرات‌ها و نه آمریکای جمهوری خواهان به داد ترکیه نرسیدند و حاضر نشدند سامانه پاتریوت را در اختیار دولت اردوغان بگذارند، ولادیمیر پوتین، با اتخاذ یک تصمیم هوشمندانه و در اوج اختلافاتی که به خاطر پایین انداختن سوخوی روسی به دست ترکیه به وجود آمده بود، رابطه با این کشور مهم را عمیق و عمیقتر کرد و علاوه بر فروش اس 400 در حوزه‌های دیگری نیز با ترکیه وارد بازی شد که هر کدام از آنها به نوعی برای ترکیه مهم هستند:

1.پروژه استراتژیک خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا از طریق ذریای سیاه و ترکیه به نام ترک استریم.

2.همکاری مداوم با ترکیه در حوزههای سوریه و لیبی (که البته در این دو پرونده، اختلافات قابل توجهی هم بین مسکو و آنکارا در جریان است.)

3.پروژه حیاتی نیروگاه هسته‌ای آک کویو در ملاتیا.

4.تسهیل شرایط کار برای دهها پیمانکار ترک و دهها هزار کارگر ترکیه‌ای.

5.هموارسازی سفر میلیون‌ها توریست روسیه به ترکیه و مذاکره در مورد آسان سازی صدور ویزا برای سفر شهروندان ترکیه به روسیه.

آیا ترکیه وارد یک پیچ تاریخی شده است؟

آزمایش سامانه اس 400 برای ترکیه، یک گام دفاعی مهم است که نشان می‌دهد ترکیه در عمل، در نمایشنامه‌ای و بر روی صحنه‌ای نقش ایفا کرده که اصلاً قرار نبوده وارد آن شود.

بر اساس تقسیم نقش صورت گرفته توسط قدرت‌ها و ناتو، ترکیه باید در کنار آمریکا و غرب می‌ایستاد. اما حالا با خرید و نصب اس 400 عملاً در گوشه‌ای از زمین ایستاده است که نمی‌توان گفت هم گروه و هم جبهه ناتو است.

اما در عین حال، نمی‌توان چنین ادعا کرد که ترکیه به یک باره از جهان غرب گسسته است. چرا که اساساً نظام اقتصادی ترکیه، بازار آزاد و شرکت‌های خصوصی، سنت سیاسی و موقعیت جغرافیایی این کشور، کاری کرده که ترکیه شانس چندانی برای جدایی کامل از غرب نداشته باشد و در عین حال، با روسیه نیز وارد یک ارتباط استراتژیک نشده و همچنان که دیده می‌شود در پرونده‌های مهمی همچون لیبی، سوریه و قره باغ، بین دیدگاه‌های مسکو و آنکارا، شکاف عمیق وجود دارد.

حال باید دید آمریکا، ناتو و اتحادیه اروپا، در قبال این اقدام ترکیه، چه موضعی خواهند گرفت؟ 

انتهای پیام/