موقعیت ژئوپلتیک ایران در بانکرینگ جهان

به گزارش خبرگزاری تسنیم، بانکرینگ" به صورت خاص به معنی خرده فروشی سوخت به کشتی‌ها و شناور‌ها است که امروزه به مجموعه‌ای از خدمات قابل ارائه به کشتی‌ها، شناور‌ها، خدمه و سایر ذی‌نفعان آن‌ها اطلاق می‌شود. چنین است که بانکرینگ یا صنعت سوخت رسانی دریایی تبدیل به یکی از زیر بخش‌های بسیار مهم در حوزه خدمات صنایع دریایی شده است. خدمات تعمیرات کشتی‌ها، تأمین قطعات و ملزومات، خدمات پزشکی، ایاب و ذهاب خدمه، هتلداری و ... به عنوان مکمل صنعت بانکرینگ مطرح هستند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

با توجه به این مهم که مرکزیت آن، سوخت و عملیات سوخت رسانی است بسیار حائز اهمیت است. بدین معنی که سایر اجزا به واسطه و حول این فرآیند شکل خواهند گرفت. از مزایای صنعت بانکرینگ می‌توان به رونق اقتصادی منطقه، ارتقای جایگاه جهانی، به ویژه در حوزه‌های اقتصاد و سیاست، کاهش میزان قاچاق سوخت، ارز آوری و کاهش نرخ بیکاری اشاره کرد.

ضرورت وجود بنادر قوی صنعت بانکرینگ در خلیج فارس
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بخش زیادی از سوختی که بندر فجیره به کشتی‌های بین‎المللی به فروش می‌رساند، از طریق ایران تامین می‌شود. اگر‌چه امارات دارای یکی از بزرگ‌ترین مراکز بانکرینگ است، اما سنگاپور اولین کشور دنیا در زمینه صنعت بانکرینگ محسوب می‌شود. کشوری که از منابع نفت و گاز نیز بی‌بهره است.

منطقه خلیج‌فارس 47.9 درصد ذخایر اثبات‌شده نفت خام دنیا را دارا بوده و همچنین 34.9 درصد صادرات نفت خام دنیا از این منطقه انجام می‌گیرد که انتقال این حجم عظیم مواد نفتی و فرآورده‌های حاصل از آن، نیازمند عبور و مرور گستردۀ کشتی‌های غول‌پیکر و قاره‌پیمای نفتی است که به دلیل پیمایش مسافت‌های طولانی و حجم بزرگ خود، نیازمند بنادر قوی در عرصه صنعت بانکرینگ است.

به دلیل نبود راه آبی به مناطق آسیای مرکزی و منطقه خاورمیانه، خلیج‌فارس موقعیتی ترانزیتی پیدا کرده است که این موضوع سبب عبور و مرور گسترده کشتی‌های تجاری از نقاط مختلف دنیا به این منطقه می‌شود.

این موضوعات نشان‌دهنده آن است که منطقه خلیج‌فارس یکی از مناطق مستعد برای صنعت بانکرینگ به شمار می‌رود.

همچنین تردد مالکان کشتی‌ها به بنادر ایران، موجب توسعه فعالیت‌های جانبی و افزایش اشتغال در این محل نیز خواهد شد. مطالعات نشان می‌دهد که راه‌اندازی و توسعه صنعت بانکرینگ می‌تواند به ایجاد مشاغل متنوعی مرتبط با امور خدماتی کشتیرانی و کار‌های تخصصی جانبی منجر شود.

موقعیت ژئوپلتیک ایران برای بهره‌مندی از درآمد‌های بانکرینگ به گونه‌ای است که هر 12 دقیقه یک کشتی از تنگه هرمز و سالانه بالغ بر 47 هزار فروند کشتی در منطقه خلیج فارس تردد می‌کنند که نشان‌دهندۀ حجم بسیار بالایی از تردد در این منطقه است.   این آمار و ارقام و میزان دریافت سوخت برای کشتی‌ها می‌تواند در صورتی‌که سرمایه‌گذاری لازم صورت گیرد برای کشورمان درآمدزایی بسیار بالایی داشته باشد.

پیش بینی توسعه صنعت بانکرینگ در برنامه ششم

مجلس شورای اسلامی در جهت ارتقاء جایگاه ایران در صنعت بانکرینگ منطقه و جهان، در قانون برنامه ششم توسعه، دولت را موظف کرده است که سالانه 10 درصد به سهم جمهوری اسلامی ایران در صنعت بانکرینگ منطقه بیفزاید و این سهم در پایان برنامه ششم به 50 درصد برسد. در حالی که متأسفانه ما فقط 10 درصد صنعت بانکرینگ منطقه و بین دو تا سه درصد سهم جهانی را در اختیار داریم.

تجارت انرژی یکی از مهم‌ترین اجزای فعالیت‌های کشتیرانی

تجارت انرژی و به طور خاص نفت و فرآورده‌های آن یکی از مهم‌ترین اجزای فعالیت‌های کشتیرانی جهانی است که تقریباً یک سوم از کل تجارت دریایی بین المللی را دربر می‌گیرد.

مزیت جزیره قشم در بانکرینگ

جزیرهقشم واقع در جنوب ایران، به دلیل قرار گرفتن در فاصله 5 مایلی مسیر کشتیرانی بین المللی و با دارا بودن سواحل مناسب و امکانات بالقوه و مزیت‌های عظیم نفت و گاز و ظرفیت‌های فراوان اقتصادی در منطقه آزاد و ویژه اقتصادی، همچنین تدوین طرح جامع بانکرینگ کشور و مشخص شدن منطقه سلخ در جنوب جزیره به عنوان منطقه استراتژیک سوخت رسانی کشور و تصویب قوانینی در سطح قوای مقننه و مجریه، پتانسیل‌های زیادی داشته و توانایی ایفای نقش ارزنده در اقتصاد ایران را دارد. این جزیره فاقد پالایشگاه بوده که این موضوع و همچنین عدم ساخت پل ارتباطی با سرزمین اصلی، موجب افزایش هزینه‌های بانکرینگ شده است.

با این حال وزارت نفت براساس میزان ذخایر عظیم نفت و گاز و موقعیت جغرافیایی جزیره قشم، این منطقه را به عنوان قطب بانکرینگ سوخت رسانی و خدمات جانبی به کشتی‌های تجاری و صنعتی در جنوب کشور تعیین و طرح‌هایی را برای پیشبرد این هدف دنبال می‌کند. ازجمله طرح‌هایی که در جزیره قشم اجرا خواهد شد ساخت پالایشگاه با ظرفیت 140 هزار بشکه در روز است که خوراک آن‌ها نفت خام سنگین و فوق سنگین خواهد بود. کاهش 130 مایلی سایت سوخت رسانی سلخ قشم در مقایسه با بندر فجیره، به عنوان یک امتیاز ویژه برای کشتی‌ها در صرفه جویی زمان و سوخت به شمار می‌رود. منطقه سلخ قشم با تبدیل شدن به قطب بانکرینگ جنوب کشور نقش مهمی در تحولات کلان اقتصادی این منطقه ایفا خواهد کرد.

مشارکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در پروژه بانکرینگ سلخ قشم
پروژه بانکرینگ سلخ قشم طی ده سال گذشته با مشارکت 60 درصدی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، 25 درصدی منطقه آزاد قشم و 15 درصدی شرکت ملی نفتکش ایران آغاز شد.  

مطالعات اولیه و امکان سنجی طرح به لحاظ اقتصادی و فنی در همان سال‌های اولیه، در دو بخش ساحلی و فرا‌ساحلی بـه انجـام رسـید و طراحی و ساخت این بخش‌ها با هدف ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بارگیری و تخلیه سوخت و مشتقات نفتی و تأمین ترابری دریایی پیش بینی و به انجام رسیده است که با در نظر گرفتن قابلیت‌های این سایت، دستیابی به ظرفیت عملیاتی تا چهار میلیون تُن در سال امکان پذیر است.

مجموعه ساحلی طرح سوخت رسانی در زمینی به مساحت بیش از 12 هکتار با 10 مخزن اتمسفری عمودی با سقف ثابت و ارتفاع 9.6 متر و قطر 27 متری و تمام تاسیسات و تجهیزات جانبی، در سال 1395 تکمیل شده است؛ ظرفیت هر یک از این 10 مخزن، 5260 متر‌مکعب و به عبارتی در مجموع 52 هزار و 600 مترمکعب است.

بخش فراساحل این طرح مهم نفتی در منطقه سلخ جزیره قشم دارای دو موج شکن است که موج شکن اصلی آن به طول 1600 متر و موج شکن فرعی هم با 600 متر طول تکمیل شده است. این پروژه دارای یک اسکله در کنار موج شکن اصلی است.

 بندر "شرکت سوخت رسانی و خدمات کشتیرانی ستاره قشـم" با هدف احداث اسکله و موج شکن در مجاورت سایت خشکی و مخازن و در جهت تکمیل مسیر انتقال سوخت و پهلوگیری ایمن شناور‌ها احداث شده است.
این پروژه به صورت بندری شامل دو شاخه موج شکن اصلی و فرعی و همچنین مجهز به یک پست اسکله برای پهلوگیری شناور‌ها با ظرفیت بار 10 هزار تُن (DWT) طراحی و اجرا شده است.

این پست اسکله به صورت شمع و عرشه L. شکل به ابعاد 50*20 مترمربع و یک پـل بـه عـرض 10 متـر، بـر روی 50 شمع فلزی و در ضلع غربی حوضچه آرامش احداث گردیده است که با عمق آبخور هشت ونیم (8.5) متـر بـدون نیـاز بـه لایروبـی، قابلیت پهلودهی شناور‌های سوخت رسان (با کمک 4 دلفین و 8 بولارد) را دارد.

تأسیسات بخش ساحلی شامل (ساختمان‌های اداری، صنعتی، محوطه، 10 مخزن نگهداری فرآورده‌های نفتی به حجم 52600 متر مکعب، بیش از 10 کیلومتر خطوط لوله انتقال سوخت، پمپ خانه، تأسیسات دوش‌های تخلیه تانکر‌های حامل سوخت سنگین و گازوئیل، تأسیسات بلندینگ و بویلر روغن داغ و...) است.  
 به نظر می‌رسد این پروژه ملی و منطقه‌ای گامی استوار در جهت کسب سهم واقعی ایران در حوزه بانکرینگ است. کشور ما با در اختیار داشتن بیش از 5800 کیلومتر ساحل که بخش‌هایی از آن مانند مکران همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده‌اند بیش از هر کشوری در منطقه خلیج فارس این ظرفیت و استعداد را داراست که به هاب بندری، خدمات بندری، بانکرینگ، تعمیرات و دیگر اقسام صنعت کشتیرانی و بندرداری تبدیل شود. خوشبختانه در این راستا با دستور و نگاه ویژه مقام معظم رهبری، توسعه دریا محور به عنوان راهبرد توسعه آینده کشور مورد توجه مجدد مقامات اجرایی کشور قرار گرفته است که می‌توان آن را در اقدام برای توسعه سواحل مکران و همچنین اقداماتی نظیر توسعه تعمیرات شناور‌ها در داخل و همچنین تبدیل شدن ایران به هاب بانکرینگ منطقه طی سال‌های پیش رو مشاهده کرد.

برخی جزئیات دیگر از پروژه بندر سوخت رسانی ستاره قشم به شرح ذیل عبارت است از:
• اهداف کمی و کیفی پروژه:

ایجاد آرامش در حوضچه جهت تأمین ورود ایمن و پهلوگیری مطمئن کشتی‌ها بـه بنـدرگاه، انتقـال 4 میلیـون تـن سوخت در سال.

• محل طرح و مساحت:

منطقه آزاد قشم – روستای سلخ – سایت سوخت رسانی سلخ بیش از 60 هکتار

• در نیمه دوم سال 1393 ساخت پروژه فراساحل ستاره قشم آغاز گردید.

• تاسیسات و تجهیزات طرح:

موج شکن سکویی شاخه اصلی موج شکن به طول 1600 متر طول

شاخه فرعی موج شکن به طول 690 متر طول

حوضچه آرامش

به مساحت تقریبی 600 هزار مترمربع  (200 هزارمتر مربع پس کرانه)

پست اسکله

 اسکله شماره یک با طول 20*50 متر  (L شکل)  و از نوع شمع و عرشه، با ظرفیت ده هزار تُن (DWT) خطوط انتقال سوخت و آبدو خط لوله 16 اینچ برای انتقال سوخت سنگین، یک خط لوله 12 اینچ برای انتقال گازوییل، یک خط لوله 8 اینچ برای انتقال آب آتش نشانی و یک خط لوله انتقال آب شیرین

• میزان سرمایه گذاری صورت گرفته:

میزان سرمایه گذاری صورت گرفته در بخش فراساحلی بالغ بر 872 میلیارد ریال بوده است.

• میزان اشتغال‌زایی:

اشتغال‌زایی 100 نفر به صورت مستقیم و حداقل 350 نفر غیر مستقیم می‌باشد.

• احجام کار:

مصالح سنگی به میزان2300000 تُن

بتن ریزی بیش از 1000 متر مکعب

فولاد مصرفی شامل 167 شاخه

لوله فلزی به تناژ 710 تُن و میلگرد 146 تُن

انتهای پیام/