کمتر از ۱۰ درصد بیمارستان‌های کشور مجهز به بخشهای "کاردرمانی"
بیشترین نیاز افراد دارای معلولیت در طولانی‌ترین زمان حیات آنان به خدمات "کاردرمانی" بوده در صورتی که در خوشبینانه‌ترین حالت کمتر از ۱۰ درصد بیمارستان‌های کشور دارای بخشهای کاردرمانی هستند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ کاردرمانی نیاز مهم و آشنای جامعه و غریب در نظام سلامت است، استفاده درمانی از کارها و فعالیتهای روزمره زندگی برای افراد و گروه‌ها با هدف تسهیل مشارکت آن‌ها در نقش‌های زندگی و موقعیت‌های منزل، مدرسه، محیط کار و اجتماع تعریفی آشنا از حرفه‌ای مهم در علم توانبخشی و نظام‌سلامت است که 27 اکتبر به نام آن ( روز جهانی کاردرمانی) نامگذاری شده است.
در تعریفی دیگر که موید نقش مهم آن در فرایند توانبخشی و سلامت در تمام ابعاد است، علم استفاده از فعالیتهای هدفمند در افراد مبتلا به بیماری‌ها یا ضایعات جسمی، اختلال در عملکردهای روانی ــ اجتماعی، ناتوانی‌های رشدی، اختلالات یادگیری و سالمندان که با هدف پیشگیری از ناتوانی، حفظ حداکثر استقلال و کسب سلامتی است که بیانگر خدمات گسترده کاردرمانی با هدف ارتقای سلامت، بهزیستی و برای کسانی که دچار یا در خطر بیماری، ضایعه، اختلال، عارضه، نقص، ناتوانی، محدودیت فعالیت، یا محدودیت در مشارکت هستند، ارائه داده می‌شود.
کاردرمانی یکی از مهم‌ترین و موثرترین رشته‌های شاخهٔ تیم توانبخشی است و امسال 103مین سالگرد تأسیس خود را به عنوان یک رشته آکادمیک جشن می‌گیرد؛ کاردرمانگران به جای تمرکز بر سبب شناسی زیستی صرف، به رابطه با ترکیب پیچیدهٔ دلایل اجتماعی، اقتصادی و زیستی که موجب نقص عملکردی می‌شود، توجه و بحث می‌کردند.از اینرو به منظور غنی‌سازی حوزهٔ تخصصی رشته کاردرمانی از اصول و تکنیک‌های خیلی از رشته‌ها استفاده شده که شامل پرستاری، روانپزشکی، توانبخشی ، ارتوپدی و مددکار اجتماعی می‌شود اما محدود به این‌ها نبوده و نخواهد بود.
فلسفهٔ کاردرمانی در طول تاریخ این رشته دچار تغییراتی شده‌است. فلسفه‌ای که توسط بنیان‌گذاران این رشته معرفی شده بیشتر تحت تأثیر مکاتب رومانتیسم، عمل گرایی و انسان گراییست که همگی از ایدئولوژی‌های مهم قرن
گذشته بودند.
کاردرمانگران نیازهای توانبخشی و مشارکت افراد دچار ناتوانی و دارای معلولیت را آموزش می‌بینند. آموزش به فرد و خانواده و در مواقعی به گسترده انسانی پیرامون خانواده مانند جامعه.کاردرمانگران شرایط درمانی را برای تمام سنین
در گستره‌ای با تنوع بسیار زیاد فراهم میکنند. مانند توانبخشی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، توانبخشی در منزل، برنامه‌های توانبخشی روزانه و …. برای ارائه طرح درمانی، کاردرمانگران باید به تمام جنبه‌های فیزیکی، شناختی، روانی ــ اجتماعی و نیازهای محیطی که می‌تواند بر جامعه هدف تأثیر بگذارد آگاهی کامل داشته باشند.
از اینرو شاهد افزایش نیاز و گسترش نیازمندان خدمات آن هستیم، مثل کار با افراد اتیسم در برنامه توانبخشی روزانه برای افزایش مشارکت و برقرار کردن ارتباط با جامعه، افزایش کیفیت زندگی برای افراد دچار بیماری سرطان به منظور مشارکت آن‌ها در انجام کارهای معنادار، کنترل استرس و اضطراب، کنترل درد و مدیریت خستگی کمک به اشخاصی که در ناحیه دست دچار قطع اندام شده‌اند برای مثال پوشیدن لباس یا دست مصنوعی به تنهایی، غذا خوردن، کار با ابزار و ..استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند نرم‌افزار تبدیل گفتار به متن یا بازی‌های ویدئویی فراهم کردن سرویس‌هایی برای سربازان نظامی، مانند آن‌هایی که دچار اختلالات شناختی هستند که بواسطه آسیب مغزی ایجاد شده‌است، تمرین و آموزش استفاده از اندام مصنوعی برای آن‌ها که دچار قطع عضو هستند.
کاردرمانگران همچنین می‌توانند با ایجاد شرایط ارگونومی در محیط‌های کاری از آسیب یا جراحت در حین کار جلوگیری کنند. کاردرمانگران به افراد دارای اختلال روانی کمک میکنند که مهارت‌های لازم برای مراقبت از خود یا دیگران را بدست آورند.
کاردرمانگران برای حفظ استقلال در انجام کارها، مشارکت در فعالیتهای معنادار و داشتن یک زندگی کامیاب به افراد سالمند کمک میکنند. حوزه‌های دیگری که کاردرمانگران می‌توانند به مراجعان کمک کنند شامل: افراد دچار بیماری آلزایمر، پارکینسون، مشکلات شناختی، ناتوانی در حرکت کردن، دید کم و کمک به انجام کارهای روزمره زندگی است.
این رشته در سال 1350 در ایران با حضور کاردرمانگرانی از کشورهای دانمارک و هلند از سوی سازمان بهداشت جهانی به صورت تربیت تکنسین‌های کاردرمانی در
بیمارستان شفا یحیائیان تهران تاسیس شد و پس از آن برنامه کارشناسی این رشته مصوب شد و دانشکده رفاه اجتماعی (دانشگاه علوم پزشکی ایران) دانشجوی کارشناسی تربیت کرد و اکنون 13 دانشگاه آموزش آن به دانشجویان مشتاق و علاقمند به کاردرمانی را به عهده دارند و تاکنونبیش از 4200 دانش آموخته کاردرمانی را به نظام سلامت و توانبخشی کشور تقدیم کردند.
به تعبیری برای هر 20 هزار نفر یک کاردرمانگر که این نسبت در کشورهای آمریکای شمالی، ممالک اسکاندیناوی و شمال اروپا تا یک کاردرمانگر به ازای 10 هزار نفر جمعیت می‌رسد. اگرچه از بین این 4 هزار و 200 کاردرمانگر کشور فقط حدود 2 هزار 900 فرد کاردرمانگر کارت نظام پزشکی گرفتند.
و البته از میان آنان حدود 60٪ در بخش کلینیکی فعالیت میکنند یا فرصت ارائه این فعالیت مهم و اثربخش توانبخشی همه جانبه را یافتند که با این حساب در کشور به ازای هر 35000 نفر جمعیت عملا یک کاردرمانگر فعالیت میکنند.این در حالی است که بیشترین نیاز افراد دارای معلولیت در طولانی ترین زمان حیات آنان به خدمات کاردرمانی بوده در صورتی که در خوشبینانه ترین حالت کمتر از ده درصد بیمارستان‌های کشور دارای بخشهای کاردرمانی بوده و عدم استخدام و در بعضی موارد بسیار جزئی کمترین فرصت ارائه خدمت برای این گروه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ، سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش استثنایی و ... فراهم آمده است.
این مشکلات عمده‌ای که پیش روی فعالیتهای این گروه از متخصصین توانبخشی عدم اولویت بندی درست خدمات کاردرمانی در ساختار وظایف ذاتی دستگاههای متولی امر توانبخشی ذکر شده در کشور است که در این دوران کرونا شدت هم یافته است.
بحران حل نشده بیمه خدمات توانبخشی علیرغم وعده‌های بسیار نیز فشار بسیاری را بر دوش خانواده‌های افراد دارای معلولیت و کاردرمانگران تحمیل می‌کند که خود موجب قطع درمان توسط خانواده‌ها و در موارد زیادی ورشکستگی دفاتر کار کاردرمانگران شده و می‌شود.همه این عوامل و عوامل دیگر موجب محروم شدن بخش عظیمی از جامعه هدف نیازمند به خدمات توانبخشی شده و موجب تحمیل هزینه‌های سنگینتر نظام سلامت در آینده خواهد شد.
شاید نامگذاری روزها موجب توجه تصمیم سازان و سیاستگذاران این حوزه اثربخش در نظام سلامت و توانبخشی کشور شود تا بیش از این، این آشنای مهم و محبوب جامعه افراد دارای معلولیت در غربت درون دستگاههای متولی خود به حاشیه نروند.
محمدرضا اسدی؛ نایب رئیس انجمن علمی کاردرمانی ایران
انتهای پیام/