گزارش| ترکیه و دورنمای تحول در ترانزیت انرژی در سایه توافق قره باغ

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با وجود آن که بسیاری از رسانه ها و محافل سیاسی، بر روی مسائل دفاعی و نظامی قره باغ و قفقاز زوم کرده اند، اما ظاهراً تمرکز ترکیه و جمهوری آذربایجان، بر روی ابعاد اقتصادی آن است. چرا که استراتژی مهمی همچون اتصال سهم منابع گازی آذربایجان در حوزه جغرافیایی دریای خزر به مسیر ترانزیت گاز ترکیه به اروپا، سهل الوصول تر شده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

بر اساس توافقی که بین ارمنستان، جمهوری آذربایجان و روسیه صورت گرفته، گذرگاه جدید نخجوان، این بوم جدا افتاده برونگان را به آذربایجان متصل می کند و در نتیجه، باکو – آنکارا، امکانات جدیدی برای مبادلات بازرگانی و ترانزیت انرژی در اختیار خواهند داشت.

در این میان، سود ترکیه، بیش از جمهوری آذربایجان خواهد بود و شواهد نشان می دهد که ترکیه در حال حاضر تلاش می کند تا تحولات جدید روی داده در قره باغ را به بستری برای تحول در ترانزیت گاز تبدیل کند.

آنکارا و باکو نیازمند به تعامل منطقه ای

جمهوری آذربایجان و ترکیه، در جنگ اخیر، امتیازاتی به دست آوردند که البته کسب این امتیازات با هزینه های گزاف صورت گرفته است. اما نکته مهم در مورد ماهیت پیروزی مشترک باکو و آنکارا، این است که اولاً هر دو کشور، در این راه مه آلود و پرفراز و نشیب، ناچار به تعامل و همراهی با قدرتی به نام روسیه بوده اند و دوم این که در فاز آتی تحولات و به ویژه در ابعادی که در آن، پای ایران و مرز ایران – ارمنستان به میان می آید، گفتگو و تعامل با ایران، شرط لازم برای تثبیت امنیت و آرامش و استفاده صحیح از منابع انرژی و امکانات جغرافیایی در ترانزیت انسان و کالا خواهد بود.

کوتاه شدن مسیر اتصال جمهوری آذربایجان به ترکیه و ایجاد امکان ارتباط با بوم جدا افتاده نخجوان، در عین حال، یک وضعیت سیاسی – جغرافیایی جدید است که در برخی حوزه ها، بر چند و چون تعامل اقتصادی کشورها تاثیر می گذارد. اما در عین حال، از چنان ماهیتی برخوردار نیست که منجر به یک تحول بنیادین در روابط منطقه شود.

تحولات نظامی

 ژنرال خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه اعلام کرده که این کشور در حال پشت سر نهادن آخرین مراحل مقدماتی برای اعزام نظامیان به جمهوری آذربایجان است. هفته گذشته، اصلی‌ترین فاز این اقدام، یعنی صدور مجوز، در پارلمان ترکیه به پایان رسید و حالا مراحل فنی و لجستیکی در حال اتمام است.

حضور نیروهای نظامی ترکیه در مناطق آزاد شده قره باغ، بخشی از توافق بین 3 کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه نبود. با این حال، الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، با بیان این که نظامیان ترکیه نیز حضور خواهند داشت، این مسئله را تبدیل به امر واقع کرد.

در همین حال، مقامات آنکارا به دنبال چانه‌زنی با مسکو برای اعزام نیروها به مناطق آزاد شده قره باغ هستند و احتمالاً احداث پایگاه‌های نظامی نیز در دستور کار قرار گرفته است.

احداث پایگاه های نظامی ترکیه در نخجوان، جمهوری آذربایجان و مناطق آزادشده و همچنین احداث قرارگاه های آشیانه و رصد برای پهپادهای پیشرفته بیرقدار، این امکان را فراهم خواهد آورد که ترکیه، در حوزه تامین امنیت ترانزیت انرژی نیز صاحب امکانات جدیدی شود.

تاثیر وضعیت جدید بر منافع بلندمدت ایران

تحولات جدیدی که در مرزهای شمالی ایران روی داد، بخشی از منافع مادی ایران در حوزه ترانزیت و صادرات انرژی و مبادلات بازرگانی را به چالش می کشد. با این حال، ایران، قدرتمندانه اعلام کرده که راه به تغییر ژئوپولیتیک نخواهد داد و از تمام توان خود استفاده می کند تا حقوق و منافع خود را حفظ کند.

وضعیت جدیدی که به دنبال جنگ اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان به وجود آمد، باعث می شود که ایران برای سوآپ گاز ترکمنستان و همچنین صدور گاز به نخجوان و ترکیه، با وضعیت جدیدی روبرو شود.  

در چنین شرایطی، می توان با ارزیابی دقیق تابلوی جدید، به این استراتژی اندیشید که در کدام حوزه های سیاسی و اقتصادی، امکان امتیازگیری و امتیاز دادن وجود دارد. چرا که از یک سو، ارمنستان همچنان علاقه مند به حفظ روابط سیاسی و تجاری با ایران است و از دیگر سو، هر سه کشور روسیه، ترکیه و جمهوری آذربایجان، در مدیریت پرونده های مهم منطقه، نیازمند همفکری، همراهی و تشریک مساعی ایران هستند.

ایران پس از روسیه، مهم ترین قدرت گازی جهان است و کسی نمی تواند منکر تاثیرگذاری ترکیه بر معادلات انرژی جهان باشد. ایران، هم به عنوان یک کشور ثروتمند حوزه انرژی و هم در قامت یک قدرت سیاسی و دفاعی بزرگ منطقه و جهان، در بازی هایی به مراتب حساس تر و پیچیده تر، موقعیت خود را حفظ کرده و مشروط و منوط به آن که، دیپلمات های وزارت امور خارجه، درکی عینی و رصد مداوم از تحولات پیش رو داشته باشند، باز هم می توان در تعیین نتایج بازی، اثرگذار بود.

انتهای پیام/