جشنواره ادبیات داستانی بسیج "فرصت دیدهشدن" به نویسندگان جوان میدهد/ تمدید مهلت ارسال آثار تا ۳۰ آذرماه
دبیر دهمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج ضمن اشاره به برگزاری این جشنواره در تمام استانهای کشورمان گفت: دنبال کشف استعدادهای جوان در بین نویسندگان و داوران شهرستانی هستیم.
خبرگزاری تسنیم- علیرضا رحیمبصیری، دهمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج به همت بسیج هنرمندان و به دبیری رحیم مخدومی ماههاست آغاز به کار کرده است. فراخوان این جشنواره ادبی چندی پیش منتشر شد و مهلت دریافت آثار نیز تا 30 آذرماه تمدید شده است.
این جشنواره در دو سطح استانی و کشوری برگزار میشود و پس از معرفی افراد برگزیده در هر استان، بخش کشوری این جشنواره نفرات برتر را معرفی خواهد کرد.
نشست خبری دهمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج با حضور رحیم مخدومی، دبیر جشنواره، امیر نصیربیگی، رئیس سازمان بسیج هنرمندان و احمد شاکری، دبیر علمی این جشنواره در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
در زیر مشروح این نشست را میخوانید:
امیر نصیربیگی، رئیس سازمان بسیج هنرمندان در این نشست گفت: جشنوارههای هنری و ادبی بسیج در مجموعه بسیج هنرمندان از دیرباز طراحی شده است و هر سال بخشی از آنان بهصورت دوسالانه اجرا میشود. امسال نوبت جشنوارههای شعر، داستان، سرود و موسیقی است. جشنواره شعر به پایان رسید و اختتامیه آن بهصورت مجازی برگزار شد، جشنواره سرود نیز به میانه رسیده است و آخرین جشنواره ما براساس تقویم جشنواره ادبیات داستانی بسیج است که بههمت آقایان مخدومی و شاکری پیگیری میشود.
شناسایی استعدادهای ادبی، مهمترین اولویت جشنواره ادبیات بسیج
سازمان بسیج هنرمندان جشنوارهای را برگزار نمیکند که صرفاً بگوید این جشنوارهها برگزار شده است بلکه بهدنبال این است که تمام نویسندگان و هنرمندانی را که در رشتههای مختلف در سراسر کشور کار میکنند، به میدان آورد و برایشان میدان نقشآفرینی ترسیم کند تا بتوانند آثارشان را عرضه کنند و به نقد و بررسی آثارشان بنشینند. بدون شک، شناسایی استعدادهای ادبی در این جشنواره یکی از اهداف اصلی ماست و همیشه سعی میکنیم در هر جشنوارهای نخبگان را شناسایی و رویشان سرمایهگذاری کنیم، البته امسال کمی شرایط متفاوت شده است.
در جشنواره سالهای گذشته که همه نویسندگان مهمان سازمان بسیج هنرمندان بودند تلاش میکردیم در حاشیه جشنواره کارگاههای آموزشی را داشته باشیم و با استفاده از اساتید برتر ادبیات داستانی کشور کسانی را که به مرحله نهایی جشنواره رسیدهاند یک قدم رو به جلوتر ببریم، این کار به کیفیت آثارشان کمک میکند و در عین حال منجر به توانمندسازیشان میشود. آخرین جشنوارهای که بهدبیری استاد شاکری در استان چهارمحال و بختیاری برگزار کردیم تجربه بسیار خوبی بود و شاهد استقبالی گسترده چه از نظر کمّی و چه از نظر کیفی بودیم، امسال هم با حضور استاد مخدومی، این جشنواره پایهریزی شده است و امیدوارم با تلاشهای ایشان بهعنوان دبیر اتفاقات خوبی برایمان رقم بخورد و گامی جدیتر در زمینه ادبیات داستانی برداریم.
واقعیتی وجود دارد و آن هم این است که در حوزه ادبیات داستانی بسیج ظرفیتی بزرگ را در اختیار داریم اما بهدلایلی نتوانستیم آنان را گرد هم آوریم و برایشان برنامهریزی کنیم. با تقویت انجمن عالی ادبیات داستانی بسیج که متشکل از هنرمندان و نویسندگان بزرگ کشور است امیدواریم که بتوانیم گامی رو به جلو برداریم و در سنوات آتی برنامههایی جامعتر در حوزه نقد، آموزش و ... برگزار کنیم.
8 هزار نویسنده در انجمن ادبیات داستانی بسیج عضوند
همانطور که میدانید در هر استان یکی از انجمنهای تخصصی ما با عنوان انجمن ادبیات داستانی بسیج شکل گرفته است، بهعبارت دیگر در 32 استان، 32 انجمن ادبیات داستانی داریم که بخشی از هنرمندان درجهیک هر استان در آن انجمن حضور دارند و بهعنوان شورای مرکزی در آن فعالیت میکنند، علاوه بر این، قریب به 8 هزار هنرمند در سطوح مختلف در آن عضویت دارند، این رقم، عدد بسیار بزرگی است و عمدتاً تولیدات بسیار خوبی هم رخ داده است.
«شهید شناخت»، آثاری برای معرفی شهدای فرهنگ و هنر
یکی از اقدامات خوبی که سازمان بسیج هنرمندان انجام داده است و بدان میبالیم، کنگره شهدای هنرمند است. در این کنگره یک بخش به شهدای شعر و ادب اختصاص داده شده است. بخشی از این شهدا را در استانهای مختلف شناسایی کردهایم و اطلاعاتشان را داریم، علاوه بر این، هشت کتاب تحت عنوان «شهید شناخت» در آستانه چاپ است. در این کتابها شهدای هر بخش بهتفکیک معرفی شدهاند، برای مثال شهدای عرصه فیلم، تئاتر، شعر و ادبیات و... معرفی شدهاند. جالب است بدانید که برای جمعی از این شهدا، زندگینامه ادبی توسط اساتید نوشته شده است و در روزهای آینده رونمایی خواهند شد. این وظیفه ماست که برای شهدای هر استان آثار مکتوب تولید و آنان را معرفی کنیم. امید است که با این کار بتوانیم ابعاد شخصیتی هریک از شهدا را بهتر به علاقهمندان معرفی و آنان را بهعنوان الگوهایی معرفی کنیم.
رحیم مخدومی، دبیر دهمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج دیگر سخنران این نشست بود. او توضیحاتی درباره نحوه برگزاری جشنواره داد و گفت: جشنواره ادبیات داستانی بسیج در دو مرحله برگزار میشود؛ مرحله اول استانی است که 32 استان ما مستقلاً این جشنواره را در سطح استان خود برگزار میکنند، بر این اساس، در هر استان فراخوان اعلام میشود، دبیر و هیئت انتخاب دارند و آثار برگزیده داوری میشود. در هر استان اختتامیه داریم که در آن جوایزی داده میشود و نفرات برتر معرفی خواهند شد. تا 30 آذرماه مهلت جمعآوری آثار در هر استان است و تا 10 دیماه مهلت داوری آثارِ رسیده است، نتایج در 10 دیماه به دبیرخانه مرکزی اعلام میشود و سپس مرحله دوم جشنواره با رقابت آثار برگزیده استانها در سطح کشوری آغاز میشود.
هر استان جشنوارهای مستقل برگزار میکند و نویسندگان برگزیده شناسایی میشوند
یکی از محسنّات برگزاری این جشنواره بهصورت دومرحلهای این بود که اولاً استانها به جشنواره ورود میکنند و هرکدام یک جشنواره را بهصورت مستقل برگزار میکنند، این موضوع باعث میشود که همه استانها فعال شوند و براساس شناختی که از هنرمندان خود دارند بهترین افراد را معرفی کنند، علاوه بر این، در جشنوارههایی که بهصورت متمرکز برگزار میشود، داوران شهرستانی دیده نمیشوند در حالی که هیچ چیز کمی از داوران ملی ندارند، با این کار از توان داوران شهرستانی هم استفاده میشود و چهبسا از بین آنان داورانی برای مراحل نهایی متمرکز انتخاب شوند. از دیگر محسنات این اقدام این بود که ضریب شرکت در جشنواره نسبت به برگزاری متمرکز کشوری آن بالاتر خواهد رفت، برای مثال در استان خراسان رضوی بیش از 250 اثر ارسال شده است در حالی که در بعضی جشنوارههای کشوری به همین اندازه اثر میرسد.
برگزاری جشنواره ادبیات بسیج در استانها به نویسندگان بومی انگیزه میدهد
توجه به شرایط بومی و استفاده از هنرمندان هر استان کمک میکند که نقش فعالی به آنان بدهیم و این موضوع برکات زیادی برای ادبیات داستانیمان دارد. طبیعتاً ارسال آثار خوب، نیازمند ترغیب خوب است و باید ایجاد انگیزه کرد. بین نهادها و دستگاههایی که در برگزاری جشنواره مشارکت کردند، سازمان تبلیغات و اداراتکل تبلیغات استانی همکاری بسیار خوبی داشتند، همچنین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس همکاری خوبی داشت. در بعضی استانها، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ادارات ارشاد همکاری داشتند، همچنین در خراسان رضوی، آستان قدس مشارکت بسیار خوبی داشت. یکی از اتفاقات خوب این جشنوارههای استانی این است که دستگاههای فرهنگی را با یکدیگر منسجم میکند و همهشان را پای کار میآورد. توصیه من این است که این همکاری و مشارکت ادامه داشته باشد چرا که اهداف مشترک است.
استانهایی که طبق آمارها پیشتازند عبارتند از: خراسان رضوی، مرکزی، خوزستان و خراسان شمالی. البته معمولاً تجربه نشان داده است که در روزهای آخر مهلت، شاهد سرازیری آثار هستیم. موضوعات متنوع، متعدد و بِروزی برای این جشنواره انتخاب شده است که بدین شرح است:
- روایت مردان و زنان حماسهساز هشت سال دفاع مقدس
- مکتب سلیمانی و در ذیل آن مدافعان حرم، تقویت محور مقاومت و مبارزه با استکبار جهانی
- جهش تولید، اقتدار و بالندگی و شکست تحریمهای ظالمانه
- الفبای ایثار، مدافعان سلامت، کمک مؤمنانه و مؤاسات و همدلی
- زخمهای شعلهور، افشای جنایتهای ایادی استکبار جهانی، مقاومت مردم مظلوم یمن، سوریه و عراق
- سبک زندگی ایرانی اسلامی، مسجدمحوری، تحقق محله اسلامی، حجاب و عفاف و عدالتمحوری
- رشد جمعیت، فرزندآوری، تحکیم بنیان خانواده، سادهزیستی
- مصرف کالای ایرانی
آثار ارسالی باید در قالب داستان کوتاه باشد
اینها موضوعاتی است که جامعه با آنان درگیر است، چه خوب است که هنرمند با توجه به نیاز جامعه خود ورود پیدا کند و قصه کوتاه تولید کند. باید تأکید کنم که این جشنواره، جشنواره داستان کوتاه است و تعریف ما از حجم داستان، کمتر از 5 هزار کلمه است. فراخوان جشنواره برای دو گروه سنی است؛ گروه سنی نوجوانان (تا 17 سال) و گروه سنی بزرگسال (17 سال به بالا). قرار است به نفر اول بخش بزرگسال تندیس جشنواره، لوح تقدیر و جایزه نقدی بهارزش 5 میلیون تومان بدهیم. همچنین به نفر دوم بخش بزرگسال لوح تقدیر و جایزه نقدی 3 میلیون تومان و به نفر سوم، لوح تقدیر و جایزه نقدی 2 میلیون تومان بدهیم، علاوه بر این، قرار است از 5 نفر تقدیر کنیم که جایزه نقدیشان یکمیلیون و دویست هزار تومان است. در بخش نوجوان، به نفر اول تندیس جشنواره، لوح تقدیر و جایزه 3 میلیون تومان، به نفر دوم، لوح تقدیر و جایزه نقدی 2 میلیون تومان و به نفر سوم، لوح تقدیر و جایزه نقدی 1 میلیون تومان میدهیم. همچنین از سه نفر تقدیر خواهیم کرد و جوایز 700هزارتومانی دریافت میکنند. البته این جوایز متعلق به بخش نهایی است و استانها بهصورت مستقل برگزیده و جوایز خواهند داشت.
در پایان باید از مرحوم امیرحسین فردی یاد بکنیم که بهعنوان یکی از بانیان جشنواره ادبیات داستانی بسیج تلاشهای زیادی کردند. سابقه جشنواره ادبیات داستانی حدود 20 سال است و این جشنواره از آن زمان تا به امروز در حال برگزاری است و امسال دهمین دوره با همت استانها پیش خواهد رفت. امیدوارم شاهد آثار درخشانی باشیم چرا که قرار است آثار قابل چاپ و برتر را تجمیع کنیم و مجموعه داستانهای خوب جشنواره در قالب یک کتاب به چاپ برسد.
امیر نصیربیگی با اشاره به جوایز این جشنواره تأکید کرد: در مورد جوایزی که اشاره شد باید بگویم شاید اگر بهجای جایزه 5میلیونتومانی، جایزه 10میلیونتومانی هم میدادیم خیلی تأثیرگذار نبود اما چیزی که برایمان مهم است این است که نفرات برگزیده و حتی استعدادهایی که شاید برگزیده نشوند، بهعنوان استعدادهای خوب ادبیاتی معرفی شوند و در آینده برایشان فضای تولیدی فراهم کنیم، در حقیقت کنار جایزه نقدی که به ایشان میدهیم، برای استعدادهای شناساییشده فضای تولیدی ایجاد خواهیم کرد.
نگاه اشتباه به جشنوارههای ادبی و آسیب بحرانزا
احمد شاکری، دبیر علمی دهمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج در این جلسه گفت: توضیح درباره جشنواره، توضیح درباره تکهای از پازلی است که بسیج در آن فعالیت میکند. انجمنهای ادبی و هنری بسیج در حوزههای مختلفی در حال کارند که از جهاتی به یکدیگر مربوطاند، بهعبارت دیگر، نقشه کلی در عرصه فرهنگ و هنر ایجاد میکنند که یک ضلع آن، ادبیات است. بسیج در دیگر حوزهها نظیر موسیقی، تئاتر، سینما و... نیز فعال است، این جامعنگری بسیار مهم است. یکی از خطاهایی که در جامعه ادبی ما وجود دارد، این است که به جشنواره نگاه ویترینی و نمایشی میشود و جنبه کاربردی و ارتباطدهنده آن با دیگر حوزهها مورد توجه قرار نمیگیرد. بنده معتقدم که آسیبهای فراوانی متوجه جشنوارههای ادبی ماست و باید این سؤال را پرسید؛ بهازای تبلیغات و هزینهای که برای این جشنوارهها صورت میگیرد، تا چهاندازه جریانساز و تأثیرگذارند؟
بنده در این جلسه میخواهم تأثیرگذاری این جشنوارهها را بهنحو کلی بیان کنم و ذیل آن مقایسهای با دهمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج داشته باشم. این تقسیمبندی میتواند کاملتر و جامعتر نیز باشد اما بهنظرم ابزار مناسبی برای نقد و مطالبهگری در مقابل جشنوارههای ادبی است که در کشورمان رونق زیادی پیدا کردهاند. اگر بخواهیم شرایط تأثیرگذاری جشنواره را بشماریم، 14 شرط را برای آن بیرون کشیدیم.
استمرار جشنواره ادبیات داستانی بسیج نشان از برنامه طولانیمدت آن دارد
یکی از شروط استمرار است که از اهمیت زیادی برخوردار است. درست است که هر جشنوارهای در هر دورهای برگزیدگانی دارد اما جریانسازی توسط آن جشنواره ناگزیر نیازمند به استمرار آن است، در حقیقت استمرار است که معیارها، اهداف و رویکردهای ناظر بر آن جشنواره را به جامعه مخاطب معرفی میکند. تأثیر جشنواره در تعامل او با مخاطبان و بهویژه نویسندگان صورت میگیرد. مخاطبان براساس استمرار است که به جشنوارهای اعتماد میکنند و آثارش را میخوانند که همین موضوع سبب رونق جشنواره میشود. بیست سال از عمر این جشنواره میگذرد و 10 دوره آن برگزار شده است. این استمرار نشاندهنده برنامه طولانیمدت و سیاست اصلی و پایدار است. اینگونه نیست که یک نهادی تصمیم بگیرد جشنوارهای را برگزار کند و برای آینده خود برنامهای نداشته باشد، بنابراین افق بلندمدتی برای این جشنواره لحاظ شده است.
نکته دوم، حمایت معنوی است که جشنوارهها از نویسندگان و برگزیدگان میتوانند داشته باشند. جنبه حمایت معنوی کمتر در دیگر جشنوارهها دیده شده است. در برخی از مهمترین جشنوارههای ادبی در کشور میبینید که بیشتر سرمایهشان را روی جایزه نقدی قرار میدهند و بهغلط بهسمت مسابقه مادی در تعیین جوایز ارزشمندتر حرکت میکنند در حالی که در جشنوارههای مهم ادبی در جهان، مهمترین عامل تأثیرگذاری و نفوذ این است که وزانت ادبی و معنوی دارند. موضوع بعدی آموزش است، همانطور که اشاره شد در دورههای قبلی که امکان برگزاری حضوری جشنواره وجود داشته است، کلاسهای آموزشی برقرار بوده است.
«اصالت در معیارها» و «شفافیت در داوری» نقطه قوت جشنواره ادبیات داستانی بسیج
نکته سوم، اصالت در معیارهاست. در دورهای هستیم که برخی از جریانات و افراد که متعلق به بدنه انقلابیاند، خجل هستند از اینکه معیارهای انقلابی را بهصورت صریح و شفاف بیان کنند، خجل هستند که در نظام داوریشان از فقه داستان و اخلاق داستان و منابع حکمی یاد کنند. جشنواره بسیج کاملاً مشخص بوده که چه رویکردهایی و چه از منظرهایی برایش مهم است.
نکته چهارم، شفافیت است، بدین معنی که هم معیارها مشخص است، داوران چهکسانیاند و شیوه داوری چگونه است.
نکته پنجم، دقت در داوریهاست، ما در شورایعالی ادبیات داستانی بسیج، شیوهنامهای را تدوین کردیم که بنده با توجه به تجربهام در جشنواره کتاب سال و قلم زرین میتوانم بگویم این شیوهنامه اگر برتر از دیگر شیوهنامههایی که دیدهام نباشد، همپای آنان است.
موضوع ششم، ورود تخصصی به قالبهاست، یکی از گلایههایی که مرحوم فردی در اواخر عمر خود داشتند این بود که میگفتند "قرار بود در جشنواره شهید غنیپور یک رشته تخصصی را دنبال کنیم اما اندک اندک به شاخههای این جشنواره افزودند."، این موضوع صحیح نیست و این که همه خصوصیات و قیود را درنظر بگیریم، ما را از تخصصیشدن دور میکند. دقت کنید که در این جشنواره فقط قالب داستان کوتاه انتخاب شده است که تعریف آن مشخص است.
افتخار برخی جشنوارههای ادبی ملی استفاده از چهرههای مسئلهدار است
مورد هفتم، صلاحیت داوران است، این موضوع بهغیر از دقت در داوری است، بدین معنا که هم تخصص و هم تعهد وجود داشته باشد و هم وارد بدهبستانها نشوند. در برخی از جشنوارهها میبینیم که برگزیدگان جزو شاگردان و نزدیکان فلان داور هستند. در این جشنواره، داستانها کدگذاری شده است و هویت نویسندگان از داوران پنهان است. ما طی گزینشی به داوران استانی و کشوری رسیدیم که بسیار مهم است. کسانی را که قلمشان دچار لرزش، انحراف و چرخش در معیارها شده است بهعنوان داور انتخاب نمیکنیم در حالی که افتخار برخی از جشنوارههای ادبی ملی ما است که از چهرههای مسئلهدار استفاده میکنند.
نکته هشتم، ابعاد ملی و فراگیر است. اینگونه نیست که در تهران بنشینیم و گمان کنیم فراخوان عمومی میدهیم و جشنواره ملی میشود، چنین ادعایی صحیح نیست. جشنواره ادبیات داستانی بسیج، بهمعنایی دقیقتر از جشنوارههایی که ادعا میکنند ملیاند، ملی است. اکنون جشنواره هم در سطح همه استانها برگزار میشود و هم داوران استانی آثار هر استان را انتخاب میکنند. بنده هیچ جشنوارهای را نمیشناسم که در این سطح ملی باشد.
«کشف استعداد»، هدفگذاری جشنواره ادبیات داستانی بسیج
نکته بعدی هدفگذاری مشخص است. جشنوارهها ادعای کلی دارند و بهویژه جشنوارههایی که آثار داستانی پیش از چاپ را بررسی میکنند، ادعای کشف استعداد دارند اما، به چهکسی پاسخگواند؟ این ادعاها مورد بررسی و آزمون قرار نمیگیرد، همچنین جشنوارههای ملی وجود دارند که آثار داستانی چاپشده را مورد بررسی قرار میدهند و ادعای جریانسازی دارند اما زمانی که اثری در آن برگزیده نمیشود و نمیتواند به دو چاپ برسد، به مجامع دانشگاهی نمیرود و نقد نمیشود، ادعای جریانسازی، ادعای درستی نیست. در جشنواره ادبیات داستانی بسیج، کشف استعداد هدفگذاری شده است. دقت داشته باشید که وقتی در عرصه کشوری، رقابت را در جایی میگذارید که 20ــ30 نویسنده حرفهای شرکت میکنند، احتمال حضور نوقلمی که قلمش در حال باروری است وجود ندارد اما چنین امکانی در جشنواره استانی وجود دارد چرا که نویسندهها کمتراند و رقابت جدیتر.
نکته دهم، توجه به ضرورتها و نیازهای روز است. البته جریان روشنفکری، توجهی به نیازهای روز ندارد، برای مثال جشنوارهای را درباره شهر تهران برگزار میکنند، مگر شهر تهران چقدر ضرورت دارد و جزو اولویتهاست؟
نکته یازدهم، سلامت آثار رسیده به جشنواره است، خود من در جشنوارههای دیگری که آثار چاپنشده شرکت میکنند، حضور داشتم. نویسنده احتمال میدهد که اثرش در جشنواره برگزیده شود که اینگونه مینویسد. وقتی داستان هنجارشکن و اروتیک میبینید که به جشنوارهای فرستاده شده است، بدین معناست که پالسهایی که از جشنواره رفته است بهگونهای بوده که اجازه ارسال اینگونه آثار را داده است، در جشنواره ادبیات داستانی بسیج چنین چیزی وجود ندارد. عنوان بسیج واکسینه میکند و ایمنیبخش است و هر داستانی با هر مضمونی به جشنواره نمیآید.
موضوع بعدی جلوگیری از غلبه حواشی بر اصل است. برخی از جشنوارهها خودشان هم به حاشیهها دامن میزنند چرا که حیات و مماتشان ناظر بر همین حاشیهسازی است، این موضوع در حالی است که حاشیهها در جشنواره ادبیات داستانی بسیج در حداقل ممکن بوده است.
نکته سیزدهم، مکمل حلقههای رکنی ادبیات داستانی است. جشنواره به خودی خود حلقه کاملی نیست و هویت واسط دارد. جشنواره باید با تبلیغ، نشر، آموزش و... تکمیل شود. البته محدودیتهای مادی خیلی دست بسیج را بسته است.
تمرکززدایی از پایتخت، فرصت خوب برای داوران شهرستانی است
نکته پایانی هم تمرکززدایی از پایتخت و مرکز است. جشنوارههای ما در تسخیر نویسندههای تهرانی هستند و بقیه مجالی پیدا نمیکنند. گناه نویسندهای که خوب مینویسد و در مشهد است، چیست؟ بیشتر جشنوارهها در تهران هستند و او فرصت داوری پیدا نمیکند. در جشنواره ادبیات داستانی بسیج، داور زیر 30 سال انتخاب کردهایم، داورها هم استانیاند و هم زیر 30 سال که موضوع بسیار مهمی است.
انتهای پیام/+