یادداشت| دانشگاه فرهنگیان و هزار و یک حاشیه؛ از دغدغه اشتغال علوم پایه تا نظام معلمی

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، علی قربانی پژوهشگر هسته تعلیم و تربیت مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) در یادداشتی به نقد دخالت وزیر علوم در پروسه جذب معلمان و تلاش وی برای تامین معلم مدارس از میان فارغ التحصیلان دانشگاه های  وزارت علوم  پرداخت. متن این یادداشت را در ادامه می خوانید:

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

اوایل آذرماه امسال بود که وزیر محترم علوم طی نامه­ ای به رهبر انقلاب، آمادگی دانشگاه ­های وزارت علوم را برای تامین معلم مدارس اعلام نمود و به نوعی درخواست جذب فارغ التحصیلان سایر دانشگاه­ها با گذراندن  دوره ای کوتاه مدت را داشتند. این در حالی بود که بعد از بیانات شهریور ماه رهبر معظم انقلاب در دیدار با وزیر و مدیران آموزش و پرورش و تاکید بر رسالت دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلم کشور، مسیر روشنی برای جذب حداکثری معلمین از مسیر اندیشه شده دانشگاه فرهنگیان به چشم می ­خورد.

دغدغه وزیر علوم تقریبا از متن نامه مشخص است که نگران رشته ­های علوم پایه و بازار کار این رشته ­ها هستند. اما نمی­توان خطایی که در افزایش بی­رویه صندلی­های دانشگاهی در رشته­ هایی که بازار کار درست برایشان فراهم نکرده بودیم را با خطای بزرگتری که کاهش ظرفیت ورودی دانشگاه فرهنگیان باشد حل کنیم و به جای پرورش و جذب معلم در حوزه تخصصی تعلیم و تربیت، به دنبال راه­های جایگزین باشیم. در واقع سال­ها ست ما هم درگیر بازاری شدن همه حوزه­ های زندگی و فرهنگی هستیم و متاسفانه این درخواست وزیر علوم را هم نمی­توان فارغ از مسئله اقتصادی و اشتغال فارغ التحصیلان این وزارتخانه دید.

شاید بد نباشد اشاره­ ای به این مسئله داشته باشیم که ما جزء معدود کشورهایی هستیم که نه تنها آموزش را از پرورش جدا می­ کنیم، بلکه وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش را هم تفکیک کرده و دانشگاه­ها را به یکی و مدارس را به دیگری می­دهیم، آنگاه بر سر کنکور این اختلاف پیش می­آید که کدام وزارت خانه باید کنکور را برگزار کند؟ وزارتی که مدارس را به دست دارد یا وزارتی که دانشگاه­ها را؟ بعد وزارتخانه بهداشت و درمانی هم پیدا می ­شود و آموزش رشته­ های پزشکی را از دست وزارت علوم می­ گیرد و کنکور تجربی با بیش از 600 هزار شرکت کننده در سال چالش دیگری هم پیدا می کند. و حالا مسئله دانشگاه فرهنگیان هم چند سالی ست که اضافه شده: دانشگاهی که ذیل وزارت علوم نیست، بلکه به خود آموزش و پرورش تعلق دارد. این­همه تفکیک معلوم است که سهم خواهی­ هایی را در تامین شغل و درآمد و دریافت بودجه سالانه و تامین زیرساخت و هزار و یک مسئله دیگر ایجاد می­ کند. اینها را گفتم که اگر کسی خواست نظام آموزشی ایران را با سایر کشورها در این مسئله مقایسه کند و بگوید دانشگاه فرهنگیان دانشگاه است و  وزارت علوم باید مسئله معلمین کشور را حل کند، بگویم این طرح مسئله و شباهت­یابی از اساس اشتباه است، همانطور که در مسئله دانشگاه ­های علوم پزشکی هم مسیر متداول را طی نکردیم.

دانشگاه فرهنگیان مهمترین دستاورد سند تحول بنیادین است و با تصویب این سند و تاسیس دانشگاه فرهنگیان تمام مراکز تربیت معلم کشور ذیل این دانشگاه تعریف شدند.البته این دستاورد بیش از هر چیز مرهون نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی بر تدوین سند تحول بود وگرنه در درون وزارتخانه تلاش­های ضد­و­نقیضی را طی این سال­ها شاهد بودیم. سند تحول مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی ست که بر نقش محوری دانشگاه فرهنگیان تاکید دارد اما سند 2030 مصوب هیات دولت که بخش­های اساسی آموزشی آن بدون اطلاع مجلس و شواری عالی انقلاب فرهنگی، توسط تیم­های تعیین شده از سوی وزارتخانه و شورای عالی آموزش و پرورش که ذیل وزارتخانه است تدوین شده بود، کاملا ناقض این وحدت رویه بود. به این دو بند از متن سند ملی 2030 در حوزه تربیت معلم که جای تامل بسیار دارد توجه نمایید:

ب) شاخص­ها تا سال 2030 (1400 شمسی)

• عضویت در سازمان سراسری نظام معلمی (50 درصد)
• برون سپاری آموزش دانشجو معلمان (20درصد)

«نظام معلمی» از آن مواردی بود که بدون اطلاع شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس در متن سند 2030 نقل کردند. آنان که در حوزه مهندسی مانند معماری و عمران فعال بوده­ اند معنی نظامات را می­ فهمند. نظام مهندسی سازوکاری جدای از وزارت علوم و غیردولتی (همان خصولتی) است که به تعیین صلاحیت­های مهندسی و ارزیابی ایشان اختصاص دارد و صرفا مهندسینی حق امضای نقشه­ های ساختمانی را دارند که فارغ از مدرک دانشگاهی، مدرک نظام مهندسی را نیز اخذ کرده باشند. همین نظام مهندسی عامل فسادهای بسیاری به دور از نظارت های وزارتخانه­ای است و در تعیین حق نظارت ساختمانی و موارد دیگر در برخی شهرها انحصارات عجیبی ایجاد کرده است.

مفهوم نظام معلمی در مقابل دانشگاه فرهنگیان را نیز به خوبی می­ توان درک کرد: مرجعی در مقابل دانشگاه فرهنگیان برای تعیین صلاحیت­های معلمی. این مسئله به معنای ایجاد انحصاراتی خارج از فضای وزارتخانه است که اگر تحقق می ­یافت باید منتظر هیولای دیگری همچون صندوق ذخیره فرهنگیان می­ بودیم. بر اساس بند اول تا سال 1400 باید 50 درصد معلمان جدای از مدرک تاییده دانشگاه فرهنگیان، مدرک نظام معلمی هم می­ داشتند. و چه بسا حتی فارغ التحصیلان دانشگاه ­های دیگر با وجود نظام معلمی نیازی به تاییده دانشگاه فرهنگیان هم نداشته باشند و با آزمون نظام معلمی بتوانند به مدرسه راه یابند. و بند دوم هم که برون سپاری تربیت معلم را مطرح کرده مکمل همین بند اول است.

و جالب­تر آنکه تدوین بخش اسناد بالادستی 2030 و مطابقت آن با سند تحول ( که می ­توانست این مشکلات عظیم را نشان دهد) توسط مسئولین و کارشناسانی از وزارت آموزش و پرورش تدوین گشت که خودشان در تدوین سند تحول مشارکت فعال داشتند و به بند بند آن آگاه بودند! اینجاست که اهمیت سند تحول و دستاورد بزرگ آن برای مردم ایران مشخص می­شود...

اما به واقع فرق معلم فارغ التحصیل فرهنگیان با نیروهای بیرون این دانشگاه چیست؟ نمی ­توان حکم ثابتی را برای همه صادر کرد اما می­ توان چنین گفت که در دانشگاه فرهنگیان ساختارهای نظارتی و آموزشی بسیار دقیق­تر و متناسب با مدرسه چیده شده است (هر چند هنوز به طور کامل محقق نباشد). از ابتدای ورود به دانشگاه فرهنگیان، دانشجو معلمان گزینش می­ شوند. این مسئله نقشی اساسی در گزینش افراد صالح، سالم و مستعد برای ورود به مدرسه دارد. فرآیند آموزشی دانشگاه نیز کاملا متناسب  با معلمی طراحی شده است. معلمی علاوه بر آگاهی به محتوای کتب درسی، نیازمند تخصص­های لازم برای روش تدریس، روانشناسی آموزشی، آشنایی با طراحی برنامه­ های آموزشی و بسیاری موارد دیگر است که مطمئنا این آمادگی نه تنها در دانشگاه­های دیگر مطرح نیست، بلکه حتی در دوره­ های کوتاه مدت دانشگاه فرهنگیان نیز با این کیفیت قابل کسب نیست. از این گذشته، معلمی صرفا تخصص و علم نیست، بلکه هنری است که لازمه آن داشتن ذوق ارتباط با دانش آموز و تمرین آن است که از طریق واحدهای کارآموزی دانشگاه تامین می­ شود.

اما مهمتر از همه دستاوردهای بزرگ دانشگاه فرهنگیان طی این سال­ها، دستاورد ویژه دانشجو­معلمان در شکل­ دهی به هویت جمعی معلمان در سراسر کشور است که نویدبخش روزهایی درخشان در آینده آموزش ­و­پرورش است. در روزهای سخت کرونا همین شبکه عظیم معلمان بود که پشت به پشت هم داده و کشتی جهاد را در سراسر ایران به راه انداخته و مشغول خدمت رسانی به کودکان محروم از آموزش در اقصانقاط این مرز و بوم شدند. و امروز همین دانشجو معلمان بودند که به نامه وزیر علوم معترض شدند و این وجیزه نیز برای آگاهی بیشتر به حریم بزرگترین دستاورد سند تحول، یعنی دانشگاه فرهنگیان بود.

انتهای پیام/