گزارش|پنجمین سالگرد قتل عام زاریا؛ شیعیان نیجریه چه وضعیتی دارند؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، نیجریه یکی از بزرگترین کشورهای قاره آفریقا با جمعیتی افزون بر 170 میلیون نفر است. این کشور با بیش از 50 درصد مسلمان، بیشترین جمعیت مسلمان این قاره را در خود جای داده است. جامعه نیجریه، نمونه‌ای از جوامع استعمار زده است. بریتانیا در سال 1960 نیجریه را در حالی ترک کرد که خودش برای آن مرزها را مشخص کرده و با ایجاد یک جامعه موزائیکی با اختلافات عمیق زبانی و دینی جنگی داخلی را از خود به یادگار گذاشت.

ظهور اسلام در نیجریه از قرن هفتم میلادی و توسط تاجران مسلمانی که از لیبی و سودان وارد این کشور می‌شدند، آغاز شد. به‌دلیل آموزه‌های اسلام این دین خیلی زود میان قبایل شمال نیجریه انتشار یافت.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

در قرن هجدهم میلادی مسلمانان نیجریه جنبشی اسلامی به‌رهبری شیخ «عثمان دن فودیو» تأسیس کردند که منجر به تشکیل خلافت اسلامی در این کشور شد. خلافت اسلامی نیجریه حدود یک قرن در این کشور ادامه یافت تا اینکه توسط استعمارگران انگلیسی برچیده شد.

اما ظهور و گسترش تشیع در نیجریه به سال 1979 میلادی و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی ( ره )  بازمی‌گردد که تا امروز سه مقطع مختلف را سپری کرده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

نخستین مقطع  زمانی بین سال‌های 1979 تا 1994 میلادی است که جمعیت شیعیان در نیجریه در این دوران به بیش از 500 نفر نمی‌رسید و دلیل آن آشنا نبودن مردم با این مکتب بود.

دومین مقطع تاریخی حیات تشیع در نیجریه از سال 1994 میلادی آغاز می‌شود. مهمترین ویژگی این دوره بروز اختلاف میان مسلمانان نیجریه با شکل‌گیری «جنبش اسلامی نیجریه» برگرفته از جنبش «اخوان المسلمین» و گرایش برخی از اعضای این جنبش به مذهب تشیع و جدایی آنها از این جنبش بود که موجب تبلیغ بیش از پیش تشیع در نیجریه و گسترش آن بین مسلمانان این کشور شد. این مقطع تاریخی تا سال 2011 میلادی و آغاز انقلاب‌های مردمی در جهان عرب ادامه یافت.

سومین مقطع تاریخ تشیع نیجریه مربوط به دورانی است که از سال 2011 میلادی شروع شده و تا امروز ادامه دارد. مهمترین شاخص این برهه زمانی افزایش فشار و سرکوب شیعیان نیجریه است که در دو سطح رسمی از سوی نیروهای پلیس و امنیتی و غیررسمی توسط گروه‌های قومی و مذهبی مخالف از جمله وهابیت و گروه‌های سلیفی صورت می‌گیرد.

مرکز شیعیان نیجریه که در این کشور به «مستبصرین» و «خمینیون» نیز معروف هستند، شهر «زاریا» در ایالت «کادونا» است. شیعیان نیجریه دوازده امامی هستند و به‌جز زاریا در مناطق کانو و لاگوس نیز سکونت دارند.

شیعیان علاوه بر برگزاری مراسم مذهبی خود مانند عزاداری برای امام حسین(ع) در روزهای تاسوعا و عاشورا که در قالب دسته‌های چند هزار نفری عزاداری انجام می‌شود، دارای روزنامه، مجله، سایت و تولیدات صوتی و تصویری ویژه خود هستند که در آنها به موضوعاتی  مانند مکتب تشیع، اهل بیت و ائمه معصومین(ع) به‌زبان‌‌های بومی پرداخته می‌شود.

درباره جمعیت شیعیان نیجریه آمار  دقیقی در دست نیست و جمعیت آنها را بین 3 تا 7 میلیون نفر و برخی منابع افزون بر 10 میلیون نفر هم تخمین زده‌اند.

رشد تشیع در نیجریه، کشورهای نزدیک به آن را تحت تأثیر قرار داده است، چنان که از ابتدای قرن جدید میلادی در سنگال و مالی به ‌ترتیب پنج و یک درصد جمعیت این کشورها شیعه شده‌اند؛ در حالی که تا چندی قبل، حتی یک شیعه هم در این کشورها زندگی نمی‌کرد. گینه بیسائو نیز کشور دیگری است که گفته می‌شود تنها طی چند سال اخیر، هفت هزار نفر در آن شیعه شده‌اند.

در سال‌های اخیر قدرت جنبش شیعیان نیجریه به‌شکل چشمگیری افزایش یافته است. به گفته محمد مختار عبدالله عضو جنبش اسلامی نیجریه، وضعیت شیعیان این کشور طی 5 سال گذشته خوب شده است و مراسم‌های مذهبی خود را همچون سابق انجام می‌دهد و آنان حرکتی روبه جلو دارند.

نقش شیخ ابراهیم زکزاکی در ترویج تشیع در نیجریه بسیار برجسته است رشد سریع تشیع در این کشور سبب شد تا دولت مرکزی نیجریه نگاه خصمانه به شیخ زکزاکی و تشییع پیدا کند. نقطه آغازین این نگاه به سال 2008 بر می‌گردد، زمانی که شیخ «یوسف القرضاوی»، رئیس و مؤسس سنی مذهبی " اتحادیهٔ جهانی علمای مسلمان " نسبت به انتشار تشیع در آفریقا هشدار داد، اما واقعیت این است که آنچه باعث نگاه منفی دولت به شیعیان نیجریه شد، بیش از آنکه به این هشدار مربوط باشد،  به دلایل سیاسی ارتباط دارد.

مهم‌ترین موضع سیاسی جنبش اسلامی نیجریه تأکید بر قطع مناسبات این کشور  با رژیم صهیونیستی است و این موضوعی است که احتمال دارد،  منافع تل‌آویو و متحدانش را به خطر اندازد.

بر این اساس و در چارچوب همین مناسبات ویژه بود که ارتش نیجریه، راهپیمایی روز قدس شیعیان این کشور در سال 2014 را سرکوب کرد و 33 نفر از جمله سه فرزند شیخ ابراهیم زکزاکی را به شهادت رساند اما این پایان کار نبود، اواخر سال 2015 (آذر ماه سال 94) وقتی شیخ زکزاکی در نامه‌ای به دولت نیجریه بر مطالبات خود جهت قطع رابطه با تل آویو اصرار کرد، پاسخ دولت ریختن خون حدود 1000 شهید و تخریب حسینیه بقیة الله(عج) در زاریا بود، در نتیجه این اتفاق شیخ ابراهیم زکزاکی نیز توسط ارتش نیجریه زندانی شد.

سرانجام مقاومت شیعیان نیجریه در اعتراض به حبس شیخ زکزاکی در اواسط آذرماه 94 جواب داد و دادگاه عالی نیجریه طی حکمی اعلام کرد:  شیخ ابراهیم زکزاکی به‌همراه همسرش بایستی ظرف مدت 45 روز از زندان آزاد شوند، اما این حکم تاکنون اجرایی نشده است و رهبرشیعیان نیجریه همچنان در زندان به سرمی‌برد. در این مدت چشم‌های او به شدت آسیب دید و همسرش به شدت زخمی شد.

به  گفته یکی از اعضای جنبش اسلامی نیجریه شیخ زکزاکی در مقایسه با همسرش از وضعیت جسمانی بهتری برخوردار است. همسر شیخ زکزاکی  فقط  با کمک ویلچر می‌تواند حرکت کند و وضعیت جسمانی او بسیار وخیم است.

وی با بیان اینکه قبلا دو سه ماه یکبار اجازه ملاقات با رهبر شیعیان نیجریه داده نمی‌شد، اظهار داشت: اکنون ملاقات با شیخ زکزاکی افزایش پیدا کرده‌ است و به خویشاوندان او اجازه ملاقات می‌دهند.

از زمانی که شیخ زکزاکی زندانی شده‌ است، شیخ یعقوب رهبری شیعیان نیجریه را به عهده  دارد. او بزرگترین عالم شیعی در این کشور به شمار می رود و تمام مردم و علمای شیعه احترام زیادی برای شیخ یعقوب قائل هستند.  او مدیریت جنبش اسلامی نیجریه را به عهده دارد. بیشتر فعالیت‌های شیخ یعقوب صرف ترویج تشیع در نیجریه می‌شود.

ترویج تشیع در نیجریه با موانعی روبروست که مهم ترین آن وهابیت و جریان سلفی است. وهابیت که از حمایت گسترده عربستان برخورداراست نفوذ فراوانی در نیجریه دارد اما در مقایسه با تشیع توفیق چندانی ندارد چراکه اختلافات به رهبران وهابیت زیاد است اما شیعیان همگی از یک رهبر پیروی می‌کند و اتحاد و همبستگی میان آنان خیلی زیاد است.

در اینجا مناسب است به اهمیت نیجریه برای آمریکا و رژیم صهیونیستی اشاره شود، نیجریه از لحاظ منابع فسیلی در رتبه دهم جهان قرار دارد و طبق پیش‌بینی سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، این کشور دارای بیش از 37 میلیارد بشکه نفت است. در حال حاضر نیجریه با تولید روزانه 2524.1 هزار بشکه رتبه اول را میان تولید کنندگان نفت قاره آفریقا دارد.

علاوه بر این،  گسترش حوزه نفوذ شیعیان در نیجریه به‌دلیل اثرگذاری بر کشورهای اطرافش می‌تواند زمینه مناسبی برای همکاری‌های عمیق‌تر جمهوری اسلامی ایران با حکومت‌های این منطقه فراهم کند، بر این اساس این مسئله را باید مهمترین دلیل مخالفت ریاض به‌همراه واشنگتن و تل‌آویو در مقابله با شیخ زکزاکی دانست.

انتهای پیام/