عجایب بودجه‌ای آموزش‌و‌پرورش/ سرانه ۱۵ هزار تومانی برای مقابله با آسیبهای اجتماعی صرفاً برای ۲.۵ میلیون دانش‌آموز!

در حالی که برخی از مدیران وزارت آموزش و پرورش خبر از درگیر بودن ۳۰ درصد دانش‌آموزان کشور با آسیب‌های اجتماعی می‌دهند اما ردیف‌های بودجه مرتبط با این موضوع بیشتر شبیه یک شوخی تلخ است!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ بارها از کمبود بودجه وزارت آموزش و پرورش سخن گفته شده است اما درباره ابعاد این کمبود صحبتی در میان نیست.

این گزارش در پی آن است که تا حد ممکن تصویری از وضع موجود بودجه این وزارتخانه ارائه کند. در بررسی ردیف‌های اعتبارات آموزش و پرورش در لایحه بودجه موارد عجیبی نیز مشاهده می‌شود که ذکر آنها می‌تواند موجب شفافیت بیشتر وضع بودجه‌نویسی در این وزارت آموزش و پرورش، و نگاه سازمان برنامه و بودجه به آن شود؛ امید است وزارت آموزش و پرورش توضیحات مشروح‌تری از وضعیت لایحه بودجه 1400 این وزارتخانه در اختیار مردم قرار داده و با همکاری مجلس شورای اسلامی اصلاحات لازم در بودجه این وزارتخانه صورت پذیرد.

تعداد دانش‌آموزان سال آینده

مقادیر ذکر شده در لایحه بودجه 1400 آموزش و پرورش نشان می‌دهد مدارس دولتی در سال تحصیلی آینده (1401-1400) میزبان 13 میلیون و 391 هزار و 512 دانش‌آموز خواهند بود.

بر اساس ردیف‌های بودجه به نظر می‌رسد برای دانش‌آموزان مدارس غیردولتی سهمی از بودجه عمومی کشور در نظر گرفته نشده است؛ جمعیت دانش‌آموزی که از سوی وزارت آموزش و پرورش برای آنها درخواست بودجه شده، به شرح زیر است:

آمار جمعیت دانش‌آموزی دوره عمومی در لایحه بودجه 1400
عنوان	پیش دبستانی	ابتدایی	متوسطه اول
روستایی	170.000	2.287.416	782.714
شهری	4.748.405	2.360.517
عشایری	162.116	41.403
اتباع خارجی	50.000	25.000
سکونتگاه غیررسمی	100.000	0
خارج از کشور	4.728	2.105
جمع	170.000	7.352.665	3.211.739

آمار جمعیت دانش‌آموزی متوسطه دوم در لایحه بودجه 1400
عنوان	نظری	کار و دانش	فنی و حرفه‌ای
روستایی	186.814	71.473	19.277
شهری	1.342.943	427.320	389.458
عشایری	12.051	2.000	3.913
اتباع خارجی	0	0	0
سکونتگاه غیررسمی	0	0	0
خارج از کشور	1.847	0	0
جمع	1.543.655	500.793	412.648

به آمار جداول فوق باید 79.760 دانش‌آموز مدارس استثنایی و 120.252 دانش‌آموز مدارس سمپاد را نیز اضافه کرد.

در اعتبارات وزارت آموزش و پرورش ردیفی خاص آموزش 100 هزار دانش آموز ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه شهرها در مقطع ابتدایی (سرانه 123 هزار و 100 تومان)، و همچنین آموزش 75 هزار دانش‌آموز اتباع خارجی در مقاطع ابتدایی و متوسطه اول (دوره آموزش عمومی) در نظر گرفته شده است.

سرانه آموزشی هر دانش آموز در مدرسه عادی دولتی

همانطور که اشاره شد، بررسی ردیفهای بودجه لایحه 1400 آموزش و پرورش (ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها 127503) نشان می دهد در سال آینده «مدارس عادی دولتی داخل کشور» پذیرای حدود 13 میلیون 12 هزار و 820 دانش‌آموز، و 170 هزار نوآموز پیش‌دبستانی خواهند بود.

کمترین سرانه مربوط به نوآموزان پیش‌دبستانی به میزان 414 هزار تومان و بیشترین میزان مربوط دانش‌آموزان متوسطه دوم نظری به میزان 10 میلیون تومان است.

در صورتی که سرانه ریالی را به سرانه ارزی (دلار) کنیم، امکان مقایسه وضعیت سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش کشور با سایر کشورها (مانند ارقام ذکر شده در گزارش OECD) فراهم می‌شود.

سرانه آموزشی دانش‌آموزان دوره عمومی در لایحه بودجه 1400
شماره دستگاه	پیش‌دبستانی	ابتدایی	متوسطه اول
127500	0	992.940	572.460
127503	0	387.681.889	255.542.692
127509	0	6.208.421	2.900.595
127511	0	3.190.250	3.936.393
127594	0	837.136	441.995
127611	0	5.592.000	2.370.000
127590	704.000	0	0
جمع (میلیون ریال)	704.000	404.502.636	265.764.135
جمعیت (نفر)	170.000	7.347.937	3.209.634
سرانه (ریال)	4.141.176	55.049.824	82.802.006
سرانه (دلار 11.500 تومانی)	36	479	720

سرانه آموزشی دانش آموزان دوره متوسطه در لایحه بودجه 1400
شماره دستگاه	نظری	کار و دانش	فنی و حرفه ای
127500	539.900	360.785	402.410
127503	145.603.592	45.296.716	33.772.709
127509	1.518.925	344.170	309.265
127511	5.936.360	1.664.377	1.207.266
127594	85.720	87.600	87.068
127611	1.439.250	0	0
127519	0	1.163.616	0
جمع (میلیون ریال)	155.123.747	48.917.264	35.778.718
جمعیت (نفر)	1.541.808	500.793	412.648
سرانه (ریال)	100.611.585	97.679.608	86.705.177
سرانه (دلار 11.500 تومانی)	875	849	754

سرانه آموزشی بر اساس اعتبارات هزینه‌ای ذکر شده برای برنامه‌های آموزش ابتدایی (1801001000)، آموزش متوسطه اول (1801005000)، متوسطه دوم نظری (1801006000)، متوسطه دوم فنی و حرفه‌ای (1802076000)، متوسطه دوم کار و دانش (1802077000)، پیش‌دبستان (1801003000) درج شده و نرخ دلار، 11.500 تومان در نظر گرفته شده است.

در برنامه درسی ملی (صفحه 48)، مدت آموزش در هر پایه تحصیلی 37 هفته تعیین شده است.

لازم به ذکر است بودجه سال جاری وزارت آموزش و پرورش 111 هزار و 106 میلیارد تومان برآورد شده که 82 درصد آن (حدود 91 هزار میلیارد تومان) در برنامه آموزشی مقاطع مختلف تحصیلی برای دانش‌آموزان هزینه می‌شود.

عجایب لایحه بودجه آموزش و پرورش در سال 1400

ردیف 1801025009 اختصاص به خرید 700 هزار کتاب برای تجهیز کتابخانه‌های مدارس دولتی دارد. در ردیف مذکور سرانه 8 هزار و 100 تومانی برای هر جلد کتاب در نظر گرفته شده است. گویا مدیران و کارشناسان وزارت آموزش و پرورش و سازمان برنامه و بودجه سال‌هاست کتاب نخریده‌اند و از قیمت آن بی‌اطلاع هستند!
ردیف 1601012001 به بهداشت مدارس اختصاص یافته است. اعتبارات این ردیف با مشارکت 45 درصدی وزارت بهداشت و 25 درصدی وزارت ورزش و جوانان تامین می‌شود؛ در این ردیف برای 95 هزار 900 مدرسه سرانه‌ای 2 میلیون و 163 هزار تومانی تعیین شده است. در صورتی که جمعیت دانش‌آموزی لایحه بودجه 1400 را بر تعداد مدارس تقسیم کنیم، به طور متوسط سهم هر مدرسه 135 دانش‌آموز خواهد بود. آیا مدارس خواهند توانست با هفته ای 58 هزار و 500 تومان، بهداشت دانش آموزان خود را در طول 37 هفته تحصیلی تامین کنند؟!
ردیف‌های 1702011007 الی 1702011009 اختصاص به فعالیت‌های ورزشی مرتبط با برنامه درسی دانش‌آموزان هستند و ظاهراً تنها دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی و متوسطه اول (10 میلیون و 270 هزار دانش‌آموز) را با سرانه 11 هزار و 500 تومان تحت پوشش قرار خواهند داد.
انتظار می‌رفت در ردیف 1801009012 حمایت بیشتری از دانش‌آموزان محروم جهت دسترسی به کتاب درسی رایگان صورت پذیرد اما متاسفانه وزارت آموزش و پرورش جمعیت تحت پوشش این ردیف را 2.5 میلیون نفر، با سرانه 11 هزار و 300 تومان در نظر گرفته است. این در حالی است که قیمت کتاب‌های درسی برای سال تحصیلی جاری برای مقطع ابتدایی در بازه «24 تا 34 هزار تومان»، مقطع متوسطه اول «49 تا 59 هزار تومان» و برای مقطع متوسطه دوم «52 تا 71 هزار تومان» توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تعیین شده بود و احتمالاً در سال تحصیلی آینده این قیمت‌ها افزایش خواهند یافت.

شوخی لایحه بودجه با آسیب‌های اجتماعی

در حالی که برخی از مدیران وزارت آموزش و پرورش خبر از درگیر بودن 30 درصد دانش‌آموزان کشور با آسیب‌های اجتماعی می‌دهند اما ردیف‌های بودجه مرتبط با این موضوع بیشتر شبیه یک شوخی تلخ است!

در این ردیف‌ها پوشش 3 میلیون و 900 هزار نفری مورد نیاز (30 درصد دانش‌آموزان)، به 2 میلیون و 560 هزار نفر کاهش داده شده و فاجعه بارتر اینکه سرانه در نظر گرفته شده برای این بخش مهم، 15 هزار و 400 تومان است (ردیف‌های 1801018001 الی 1801018003).

به نظر می‌رسد مدیران و کارشناسانی که اقدام به تهیه این ردیف‌های اعتباری کرده‌اند، نمی‌دانند کم‌توجهی به این حوزه چه هزینه‌ها و خساراتی را برای جامعه و کشور در پی خواهد داشت.

بازماندگان از تحصیل

بر اساس برنامه کیفیت‌بخشی و توسعه عدالت آموزشی (127594) در لایحه بودجه 1400 آموزش و پرورش، اعتبارات مربوط به بازماندگان از تحصیل مختص مقاطع ابتدایی و متوسطه اول (دوره آموزش عمومی) است و برای متوسطه دوم مبلغی تعیین نشده است.

طبق اعداد لایحه بودجه، در سال تحصیلی آینده 86 هزار و 501 بازمانده از تحصیل، در 8 استان تحت حمایت قرار خواهند گرفت. 75 درصد این افراد در استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی هستند.

آمار بازماندگان از تحصیل در لایحه بودجه 1400
استان	ابتدایی	متوسطه اول
ایلام	617	369
خراسان شمالی	1.160	623
هرمزگان	3.336	1.784
لرستان	2.918	2.694
کرمان	6.321	2.951
آذربایجان غربی	5.907	6.426
سیستان و بلوچستان	5.592	13.528
خوزستان	11.955	20.320
جمع	37.806	48.695