چشم‌انداز روابط عربستان و امارات در ۲۰۲۱ / اختلاف ریاض و ابوظبی به درگیری می‌انجامد؟
به گفته ناظران و کارشناسان با توجه به زمینه‌های اختلاف میان عربستان و امارات در سال ۲۰۲۰ در مسائل مختلف، احتمالا دو کشور در سال جدید میلادی شاهد تنش در پرونده‌های متعدد باشند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از عربی 21 با وجود اتحاد میان «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی و «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی ناظران به صراحت اعلام کرده اند که درگیری های متعددی میان دو طرف در سال 2021 رخ خواهد داد و در وهله اول تغییرات سیاسی و منفعت طلبی هردوطرف احتمال این درگیری را افزایش می دهد.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
با وجود اینکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی در اغلب موضوعات خارجی با یکدیگر اتفاق نظر دارند به گفته ناظران چندین پرونده و نکته مهم وجود دارد که می تواند موجب بروز اختلافات شدید میان آنها در سال جدید میلادی شود.
جنگ یمن
از نخستین روز مداخله نظامی عربستان در یمن در آوریل 2015ریاض اعلام کرد که قصد دارد از دولت «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور فراری یمن حمایت کند و با هرگونه پروژه جدایی طلبانه مخالف است. اما امارات متحده عربی در این جنگ حمایت خود را از شورای انتقالی جنوب اعلام و در همین راستا مستقیما با حمله به دولت مستعفی یمن (تحت حمایت عربستان) آن را متهم به جاسوسی برای حزب اصلاح کرد.
اما آنچه که گمانه‌زنی‌ها را در خصوص اختلاف میان دو طرف افزایش داد کودتای شورای انتقالی جنوب علیه«توافق ریاض» ( توافقی که در نوامبر 2019 به منظور پایان دادن به اختلافات میان مزدوران سعودی و اماراتی در جنوب یمن در پایتخت عربستان به امضا رسید) بود.
زمزمه های اختلاف میان عربستان و امارات در جنگ یمن از زمانی آغاز شد که امارات متحده عربی اعلام کرد هدف این کشور از مداخله نظامی در یمن جنگ با حزب اصلاح نیز هست؛ در حالیکه عربستان سعودی هنوز هم میزبان رهبران این حزب است.
یکی دیگر از اقدامات مخالف میان دو طرف در جنگ یمن نیز در ژوئیه سال 2019 بود که امارات متحده عربی اعلام کرد، بخش زیادی از نیروهای خود را از یمن خارج می کند در حالی که این اقدام بدون هماهنگی با عربستان سعودی انجام شده بود.
در آن زمان ناظران اعلام کردند که این اقدام امارات می تواند دو جنبه داشته باشد: اول اینکه امارات متحده عربی از این عقب نشینی به عنوان حربه‌ای برای بیرون کشیدن نیروهای رسمی خود از یمن و جایگزین کردن آنها با بخش قابل توجهی از شبه نظامیان شورای انتقالی جنوب که تحت آموزش امارات هستند استفاده می‌کند و دوم اینکه این اقدام می تواند به عنوان کودتای امارات علیه ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان سعودی در جنگ یمن باشد.
در این زمینه نظران اعلام کردند که امارات متحده عربی پس از اعلام عقب نشینی از جنگ یمن سیطره خود را بر مراکز استراتژیک این کشور از جمله عدن گسترش داده است. جالب توجه است هر اقدام مخالفی که امارات و عربستان علیه یکدیگر در یمن انجام می دهند با واکنش شدید کاربرهای دو طرف در توییتر همراه می شود که با متهم کردن یکدیگر به خیانت موجب دوبرابر شدن تنش‌ها می‌شوند.
در همین زمینه کارشناسان سوالات متعددی مطرح می کنند مبنی بر اینکه آیا اختلافات امارات و عربستان در راستای رقابت برای رهبری منطقه عربی است؟ از زمانی که محمد بن سلمان به شکل ناگهانی در عربستان به قدرت رسید و روابط خود را با ابوظبی تقویت کرد شایعات زیادی مبنی بر اینکه سیاست کنونی عربستان سعودی تحت هدایت محمد بن زاید قرار گرفته، مطرح شده است.
در این زمینه «عبدالله الغامدی» معارض و تحلیلگر سعودی اظهار داشت، با وجود همه اختلافات عربستان و امارات دو طرف روابط دو جانبه و مشترک با یکدیگر دارند و اختلافات میان آنها در جزئیات است.
وی در این زمینه به هدف مشترک امارات و عربستان سعودی در عادی سازی با رژیم اشغالگر صهیونیستی و سرکوب داخلی مردم اشاره کرده و با تاکید اینکه شخصیتهای بن سلمان و بن زاید نزدیک به هم هستند افزود، ولیعهد ابوظبی برعکس محمدبن سلمان به دلیل تجربه های خود، در زمینه سیاسی آگاهی بیشتری دارد.
«سعد الفقیه» معارض برجسته سعودی نیز در این زمینه معتقد است که امارات متحده عربی از حاکمیت خود بر عربستان سعودی سوء استفاده می کند.
وی خاطر نشان کرد که محمد بن سلمان خواستار سازش سریع‌تر با قطر بود؛ اما دوحه با آشتی یک جانبه با ریاض موافقت کرد به همین دلیل ابوظبی آن را نپذیرفته و بن سلمان نیز مجبور شد از آشتی با قطر عقب نشینی کند.
این معارض سعودی تصریح کرد که اکنون نیز آشتی قریب الوقوع عربستان با قطر تحت فشار آمریکا انجام می‌شود که مانع از مداخله اماراتی ها در این تصمیم شد.
جاه طلبی های تاریخی
ناظران معتقدند که اختلافات تاریخی میان عربستان سعودی و امارات متحده عربی ناشی از وجود مرز مشترک آنهاست. در همین زمینه «علی الهیل» استاد علوم سیاسی قطر اعلام کرد که اختلاف تاریخی میان ریاض و ابوظبی درباره میدان نفتی «الشیبه» (میدان نفتی الشیبه، از میادین نفتی عربستان سعودی است، که در منطقه ربع‌الخالی، در جنوب شرقی این کشور قرار دارد، همچنین در فاصله 10 کیلومتری جنوب شهر ابوظبی، امارات متحده عربی قرار دارد. میدان نفتی الشیبه در سال 1998 کشف شد. میزان ذخیره درجای نفت خام این میدان بالغ بر 14 میلیارد بشکه برآورد می‌شود) اشاره به تلاش های امارات برای تجزیه بخشی از عربستان به نفع خود دارد.
وی در مصاحبه‌ای با عربی 21 خاطرنشان کرد که امارات متحده عربی برای کشف میدان های جدید گازی به دنبال الحاق بخش هایی از عربستان سعودی است، از سوی دیگر عربستان به عنوان یک کشور بزرگ و غنی از ثروت‌های طبیعی نمی‌خواهد زیر چتر محمد بن زاید برود.
این استاد قطری خاطرنشان کرد که جدا شدن عربستان از امارات می تواند به نفع ریاض باشد. اختلافات تاریخی میان دو کشور به سال های بسیار دور برمی گردد و با وجود امضای توافقنامه جده در سال 1974 که طی آن عربستان بخشی از منطقه البریمی را در ازای 50 کیلومتر از ساحل امارات به این کشور واگذار کرده و ابوظبی همچنین از میدان نفتی الشیبه که روزانه 500 هزار بشکه نفت تولید می کرد، عقب نشینی کرد اختلافات میان دو طرف ادامه دارد.
در سال 1999 امارات متحده عربی کنفرانس وزرای خلیج فارس را در اعتراض به استفاده عربستان از منافع میدان الشیبه تحریم کرد. پس از آن در سال 2004 با روی کار آمدن شیخ خلیفه بن زاید در امارات پرونده این توافق مجدد گشوده شده و امارات اعلام کرد که این توافق در شرایط استثنایی امضا شده و ابوظبی از آن راضی نیست.
همچنین در میان اختلافات میان دو کشور، عربستان سعودی ایجاد پلی برای برقراری ارتباط میان امارات و قطر را رد کرد.
در سال 2006 امارات متحده عربی با انتشار نقشه‌ای تحت عنوان نقشه مناطق تحت کنترل خود موجب خشم ریاض شده و عربستان سعودی از ورود اماراتی ها با شناسنامه خودداری کرده و آنها را مجبور به ارائه گذرنامه برای سفر به عربستان کرد.
اوایل دسامبر 2020 منابع به خبرگزاری رویترز گزارش دادند که امارات متحده عربی از زیر نفوذ سنگین عربستان در اوپک خارج شده و به تصمیمات این کشور در کاهش تولید نفت پایبند نیست.
این اقدام غیر معمول امارات در راستای برجسته شدن نقش این کشور در اوپک صورت گرفت که با نارضایتی سعودی‌ها همراه بود. در این زمینه «حازم عیاد» تحلیلگر اردنی معتقد است که امارات می‌داند که افزایش تولید نفت منجر به سقوط بیشتر قیمت نفت از ابتدای سال 2021 می شود و آن را به سقوط بهای نفت در ماه مارس و آوریل 2020 نزدیک می‌کند.
وی افزود که فشار امارات برای افزایش تولید نفت موجب نگرانی مقامات عربستان شده است.
تنش های ملی
با وجود این که عربستان و امارات همواره در محافل مختلف بر اتحاد میان دو طرف تاکید می کنند اخیرا توییت های جنجالی از جانب هر دو کشور در میان کاربران آن ها ضد یکدیگر افزایش یافته و به تنش‌ها دامن می زند.
عبدالخالق عبدالله» مشاور سابق « محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی و استاد دانشگاه امارات یک روز قبل از صدور بیانیه کویت در خصوص پیشرفت در مسیر گفت‌و‌گوهای حل بحران قطر، با هدف کم اهمیت جلوه دادن این بیانیه گفت که هیچ راه حل دو جانبه ای برای بحران قطر وجود ندارد. از آنجا که محاصره قطر از سوی چهار کشور صورت گرفت، با چهار کشور نیز حل و فصل می‌شود که این امر اشاره ضمنی عبدالله به ناتوانی ریاض در مصالحه با دوحه بود.
در همین حال کاربران سعودی، امارات متحده عربی را به دلیل موضع این کشور در حمایت از جدایی‌طلبان جنوب یمن متهم به خیانت کردند. سلیمان العقیلی، نویسنده سعودی با اشاره به اختلاف میان ابوظبی و ریاض تاکید کرد که دوستی در طول سال ها مشخص نمی شود بلکه مربوط به صداقت در مواضع است.
«عبدالرحمن بن موسی» ، شاهزاده سعودی در پاسخ به توییت عبدالله گفت: نویسنده این توئیت ، استاد علوم سیاسی است که ابعاد سخنان خود را می‌فهمد و شک ندارم که او می‌دانسته که این گفته‌ها و واکنش‌ها به این گفته‌ها نشان دهنده رابطه قوی میان دو کشور ، دو رهبر و دو ملت نیست».
«عبدالعزیز التویجری» ، مدیرکل سابق سازمان آموزش ، علوم و فرهنگ جهان اسلام « ایسیسکو» نیز اعلام کرد: قطارصلح خلیج فارس با اراده رهبر خود که منافع مسافران را می‌داند حرکت کرده است.
«فائز صالح جمال» فعال سعودی نیز به نوبه خود در خصوص سخنان عبدالله اظهار داشت: این سخنان یک استاد علوم سیاسی و نزدیک به سیاستمداران کشورش است که سخنان او مملوء از استبداد و غیر قابل قبول است.
«ترکی الحمد» ، نویسنده مشهور سعودی در توئیت خود نوشت: دکتر عبدالله اغراق‌آمیز سخن گفته است. اگر من می‌گفتم که مصالحه‌ای جز با توافق چهار کشور صورت نمی‌گیرد، موضوع قابل قبول و منطقی بود. اما اینکه امارات متحده عربی به استاد دانشگاهش اجازه تصمیم‌گیری دهد، غیر منطقی است. او یک فرد وطن پرست است که باعث خدشه دار شدن وجهه وطنش شده است.
انتهای پیام/