گزارش| اقتصاد ترکیه در کشاکش صادرات و واردات/آنکارا در کدام بازارها موفق‌تر بوده

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سال 2020 میلادی برای اقتصاد همه کشورهای جهان – به استثنای چین- سال سخت و دشواری بود. ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست و با آن که بازار صادرات کالاهای ترکیه ای به کشورهای جهان، نهایتاً با یک کسری 10 درصدی مواجه شد، اما هنوز مشخص نیست که در سال 2021 میلادی، صادرکنندگان ترکیه تا چه اندازه برای فتح بازارها، موفق عمل کنند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

پیش بینی شده که در سال 2021 میلادی، توریسم ترکیه احیا شود اما با این حال، مسئولین اقتصادی و سیاسی ترکیه، فعلاً بیش از هر موضوع دیگری، بر مساله افزایش صادرات، تمرکز کرده اند. از آنجایی که سال 2020 میلادی برای همه کشورهای جهان، یک سال خاص و متفاوت بود، در این گزارش، بیشتر بر روی آمارهای سال 2019 میلادی تاکید شده است.

ترکیه و «کسری تجاری»

تراز تجاری (Balance of trade) که در برخی از منابع از آن به «صادرات خالص» (با نماد NX)، یاد می ‌شود، تفاوت میان ارزش پولی واردات و صادرات خروجی در طی یک دوره معین است.

در حقیقت تراز تجاری، معیار رابطه بین واردات و صادرات کشورها است. مقدار مثبت (اگر صادرات بیشتر از واردات باشد) به نام «مازاد تجاری» مشخص و مقدار منفی به نام «کسری تجاری» یا «شکاف تجاری» مشخص می‌ شود.

از آنجایی که ترکیه، همواره در حوزه انرژی به دنیای خارج محتاج بوده و سالانه به طور میانگین، 30 میلیارد دلار از درآمدهای خود را به خرید منابع انرژی اختصاص داده و تولید نیز رشد چندانی نداشته، طبیعتاً همواره با «کسری تجاری» یا «شکاف تجاری» دست و پنجه نرم کرده است.

بر اساس گزارشی که به سفارش بانک A&T ترکیه و توسط عمر ارسان و عایشه اُزدن تدوین شده، ترکیه در چند سال اخیر تلاش کرده تا با کاهش میزان واردات و افزودن به میزان صادرات، به نقطه تعادل برسد و رفته رفته شکاف تجاری را جبران کند.

ترکیه در سال 2018 میلادی، صادرات را با یک افزایش 7 درصدی به رقم 168 میلیارد دلار رساند و واردات را با یک کاهش 4.6 درصدی بر روی رقم 223 میلیارد دلار فریز کرد و با این حساب، حجم شکاف تجاری و تراز منفی در سال 2018 به رقمی معادل 55 میلیارد دلار رسید.

به عبارتی ساده تر، 55 میلیارد دلار بیش از آن چه صادر کرده بود، وارد کرد. البته کاهش واردات، ارتباط مستقیمی به مساله تولید و عزم ملی نداشت بلکه کاهش میزان حجم واردات، به تب و تاب دلار و کاهش ارزش پول ملی ترکیه ارتباط داشت.

میانگین سالانه حجم تجارت خارجی ترکیه در 10 سال اخیر، رقمی در حد 372 میلیارد دلار بوده است. البته یکی از نقاط موفق اقتصاد ترکیه این بوده که در حوزه صادرات، تلاش کرده از صدور ماده خام خودداری کند. به طوری که در سال 2018 میلادی، 94 درصد از صادرات ترکیه به کالای تولید شده دارای ارزش افزوده تعلق داشته و صدور ماده خام فقط در حد 6 درصد از کل صادرات را تشکیل داده است.

آکپارتی و صادرات

در 18 سال اخیر و در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه، دستگاه دیپلماسی ترکیه، همواره به دنبال آن بوده که دیپلماسی و سیاست خارجی را به ابزاری برای تقویت بازار صادرات تبدیل کند و علاوه بر صادرات کالا و خدمات مهندسی، فضای مناسبی برای فعالیت شرکت ها و پیمانکاران ترک در کشورهای خارجی فراهم شود.

در سال 2002 میلادی و در زمانی که اردوغان و یاران او در آکپارتی، دولت ترکیه را در دست گرفتند، کل حجم صادرات این کشور به بازارهای خارجی، رقمی در حد 36 میلیارد دلار بود. اما پس از 8 سال و در سال 2010 میلادی، صادرات ترکیه به رقم 114 میلیارد دلار رسید، در 2014 رقم طلایی 158 میلیارد دلار را ثبت کرد و در سال 2018 میلادی نیز به 168 میلیارد دلار رسید.

اما در چند سال اخیر، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه یک بار دیگر بر روی قدرت سخت شیفت کرده و با وجود افزایش نسبی میزان صادرات، در برخی حوزه ها، روابط به سمت سرما و انجماد رفته و چنین چیزی به ویژه در حوزه تجارت با اروپا، می تواند در میان مدت، کار را برای صادرکنندگان و پیمانکاران ترک، تا حدودی دشوار کند.

هم دعوا، هم صادرات

ترکیه در چند سال گذشته، همواره با ماجراجویی های نظامی خود در صدر اخبار منطقه قرار گرفته است.

در پرونده های مهمی همچون سوریه، عراق، قطر، لیبی، سومالی، قبرس، شرق مدیترانه، مصر، کریمه و قره باغ، ترکیه همواره در جستجوی راهی برای قدرت نمایی بوده است. اما به موازات این اقدامات پر سر و صدا، در حوزه تقویت تجارت خارجی نیز تلاش های فراوانی صورت گرفته است و حالا چنین به نظر می رسد که قدرت نمایی نظامی می تواند رفته رفته به شکل منفی، بر پیشرفت در تجارت، تاثیر بگذارد.

البته نکته جالب اینجاست که در حوزه های مهمی همچون تجارت با مصر، رژیم صهیونیستی، امارات متحده عربی و حتی سوریه، مشکلات بزرگی به وجود نیامده و ظاهراً جایی که می تواند تهدیدی برای کاهش میزان صادرات کالای ترکیه باشد، قاره اروپا است.

با وجود مشکلات سیاسی موجود، ترکیه در سال 2019 میلادی، به مصر 3 میلیارد دلار، به سوریه 1.5 میلیارد دلار، به امارات متحده عربی 3.3 میلیارد دلار، به رژیم صهیونیستی 4 میلیارد دلار و به عربستان سعودی هم 3.3 میلیارد دلار کالا صادر کرده است. (این ارقام در سال 2020 میلادی هم با تغییرات منفی ناچیزی روبرو بوده است.)

اروپا؛ بازار بزرگ کالاهای ترکیه

در سال 2019 میلادی، به سنت تمام سالیان گذشته، اروپا قلب تپنده صادرات ترکیه بوده و ترکیه بهکشورهای قاره اروپا 93 میلیارد دلار کالا فرستاده است. پس از این قاره، آسیا نیز با 44 میلیارد دلار، دومین بازار قاره یا ترکیه بوده، قاره آفریقا 15 میلیارد دلار از ترکیه خریده و مجموع صادرات به قاره آمریکا 12 میلیارد دلار بوده است.

برخی از مشتریان بزرگ کالاهای ترکیه در قاره اروپا در سال 2019 میلادی و بر اساس ارقام میلیارد دلاری عبارتند از: آلمان 15.326، انگلیس 10، بلژیک 3.2، فرانسه 7.2، هلند 5.347، اسپانیا 7.5، یونان 2، لهستان 3، رومانی 4، بلغارستان 2.5.

اولویتهای گروهی صادرات ترکیه

آمارهای سال 2019 میلادی ترکیه نشان می دهد که این کشور، به کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، 92 میلیارد دلار کالا فرستاده و حجم کالاهایی که به کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی فرستاده به  44 میلیارد دلار رسیده است. همچنین میزان صادرات به کشورهای سازمان همکاری اقتصادی کشورهای حوزه دریای سیاه 19 میلیارد دلار بوده است.

ترکیه در بین کشورهای حوزه خلیج فارس فقط با امارات متحده عربی و قطر خوب کار کرده و برای افزایش صادرات به کشورهای دیگر این منطقه جای کار دارد. در حوزه 3 کشور مهم افغانستان، پاکستان، هندوستان، صادرات ترکیه نیاز به فعالیت گسترده دارد چرا که مجموع صادرات به این سه کشور هنوز به رقم 2 میلیارد دلار هم نرسیده است.

انتهای پیام/