نگرانی آنکارا از تغییرات کاخ‌سفید و تلاش برای به حداقل رساندن تهدیدات
ادامه دار شدن تنش‌ها در مدیترانه شرقی همزمان با روی‌کار آمدن بایدن در آمریکا، سیاست خارجه دولت اردوغان را به کدام سو سوق می‌دهد؟
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پس از آن که مدت‌ها خط و نشان تحریمی از سوی مقامات آمریکا برای ترکیه به جهت خریداری و تست سامانه‌های اس-400 روسی کشیده می‌شد، مجلس سنا طرح تحریم ترکیه را پس از مجلس نمایندگان در قالب بودجه دفاعی 2021 به تصویب رساند.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
هرچند این بودجه توسط ترامپ وتو شده و کنگره نقض وتو کرده و سرنوشت آن نامعلوم است، اما فضای منفی حاکم بر ناتو نسبت به ترکیه به دلیل آنچه اقدامات خارج از چارچوب سازمانی می‌نامند، بر نگرانی‌های آنکارا در راستای روابطش با غرب افزوده.
اما چالش مهم‌تر برای اردوغان روی کار آمدن جو بایدن است که اظهاراتش مبنی بر تلاش برای تغییر دولت در ترکیه و حمایت از مخالفان اردوغان در زمان تبلیغات انتخاباتی، باعث می شود آنکارا تغییرات تاکتیکی را در سیاست خارجه خود اعمال کند.
هرچند نمی‌توان روابط پر تنشی را میان اردوغان و بایدن پیش‌بینی کرد اما در ایالات متحده امیدواری‌هایی وجود دارد که بایدن اقداماتی از سوی اردوغان که برای آنها ناخوشایند است را تا حدی مهار کند. رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در دولت‌های بوش و اوباما گفته است تحریم‌های اعمال شده علیه ترکیه برای شروع خوب است اما بایدن باید فراتر عمل کند و حتی به فکر جدا کردن ترکیه از ناتو باشد.
با توجه به اینکه در دولت اوباما در مسائلی مانند بحران سوریه، ترکیه به شدت از سیاست واشنگتن ناراضی بود و همچنان دست دموکرات‌ها را در کودتای نافرجام 2016 پررنگ می‌بیند و نگاه‌های منفی که از جانب بایدن و تیمش به دولت عدالت و توسعه اردوغان مطرح است، این امکان را تشدید می‌کند که آنکارا می‌بایست هزینه‌های بیشتری را برای ادامه روند سیاست‌خارجی کنونی خود در نظر بگیرد.
از طرف دیگر مسئله چالش ترکیه با اتحادیه اروپا که بر سر مسئله مالکیت منابع در شرق مدیترانه، تنش‌زا شده همچنان در بن‌بست قرار دارد و روز به روز ناکارآمدی نهادی همچون اتحادیه اروپا و ناتو را به منظور میانجی‌گری میان ترکیه و یونان بیشتر نمایان می سازد.
اتحادیه اروپا هر از چندگاهی با طرح مسائلی عمدتاً حقوق بشری سعی در حفظ ابزار فشار خود بر آنکارا دارد که در جدیدترین موضع‌گیری‌های خود بر روی مسئله زندانیان سیاسی در ترکیه دست گذاشته است.
آلمان در موضع‌گیری‌ها ثابت عمل نمی‌کند و بیشتر سعی در ایفای نقش بازیگر میانه‌گیر را دارد؛ اما فرانسه و شخص ماکرون به شدت دچار تنش با ترکیه شده و در تمام ابعاد از دولت یونان حمایت می‌کند.
سنگ تمام در استقبال از ژنرال سیسی، رییس جمهور مصر به عنوان یکی از مخالفان دولت ترکیه و تلاش برای نقش آفرینی در کشورهای غرب‌آسیا از جمله لبنان و عراق به منظور ممانعت حداکثری از نفوذ ترکیه را می‌توان در راستای تقابل پاریس_آنکارا دانست.
امتداد تنش در مدیترانه و روی‌کار آمدن فردی در کاخ سفید که گزینه مطلوب اردوغان نبوده باعث شده شاهد تحرکاتی در راستای تنش‌زدایی در سیاست‌خارجی ترکیه به منظور خنثی‌سازی اقدامات احتمالی آمریکای بایدن باشیم.
چند روزی است اخباری مبنی بر تلاش ترکیه به منظور بهبود روابط دیپلماتیک خود با رژیم صهیونیستی منتشر شده است تا اینکه اردوغان در یکی از سخنرانی‌های خود از تمایل خود برای چنین اقدامی پرده برداشت.
سیاست دولت اردوغان در دودهه‌ای که در راس قدرت قرار داشته به اینگونه بوده که در مواجه با مسئله فلسطین موضع‌گیری‌های تندی را علیه اسرائیل داشته باشد، در عین حالی که با استفاده از قدرت نرم و ابزار رسانه، از تناقض این مسئله با روابط خود با رژیم صهیونیستی بکاهد به دیگر منظور، حداکثرسازی دستیابی به منافع با هزینه کمتر.
به عنوان مثال اردوغان در حالی به حکام عرب در راستای عادی‌سازی روابط با اسرائیل انتقاد‌های تندی را وارد می‌کرد که طی یک بازه 16 ساله از حکمرانی حزب خودش( 2002 تا 2018) حجم مبادلات تجاری میان ترکیه و اسرائیل بیش از 4 برابر رشد داشته.
به همین ترتیب، افزایش مستمر تعداد گردشگران اسرائیلی که از ترکیه بازدید می کنند. تعداد گردشگران اسرائیلی در سال 2016 به 294 هزار نفر، در سال 2017 به 380 هزار نفر و در سال 2018 به 443 هزار نفر رسیده است.
اکنون به نظر می رسد ترکیه به دنبال تعمیم سطح روابط خود به حوزه دیپلماتیک است و حتی رسانه‌های صهیونیستی می‌گویند الهام‌علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان به عنوان میانجی تلاش‌هایی در این زمینه داشته است.
المانیتور به نقل از منابع خود مدعی شده طی هفته‌های اخیر جلساتی محرمانه میان چندتن از مقامات اطلاعاتی ترکیه و اسرائیل برگزار شده که حتی در یکی از این جلسات هاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ملی ترکیه حضور داشته است.
از جانب اسرائیل با اینکه اوضاع سیاسی و کابینه این رژیم در بحران به سر می‌برد و چنین علاقه‌ای از جانب آنکارا می‌تواند فرصت مطلوبی برای کاستن از فشارها باشد، اما به نظر می‌رسد آنها قصد دارند با قدرت‌چانه زنی بیشتری در مقابل ترک‌ها بنشینند.
اخباری منتشر شده که یک کنسرسیوم اسرائیلی برای سرمایه‌گذاری در صنایع دفاعی یونان و احیای آن اقدام کرده است. البته این تنها همکاری حساسیت‌زا برای ترکیه نیست. یونان، اسرائیل و قبرس با همکاری مصر تلاش در ایجاد مسیر انتقال انرژی به اروپا با کنار زدن ترکیه را دارند.
در همین راستا این احتمال قوت می‌گیرد که چالش انرژی در مدیترانه شرقی از جمله مهم‌ترین بخش بهبود احتمالی روابط ترکیه_ اسرائیل خواهد بود تا این رژیم سعی کند با دایره نفوذی که برای خود ایجاد کرده به مهره تاثیر گذار حل بن‌بست مدیترانه تبدیل شود.
عبدالباری عطوان، سردبیر رای‌الیوم، در یادداشت خود در این رابطه از جمله دلایلی که برای تمایل آنکارا به بهبود روابط با رژیم‌صهیونیستی مطرح می‌کند این است که اردوغان به کمک لابی‌های یهودی به منظور کاستن سایه تحریم از ترکیه از جانب آمریکا و اروپا امیدوار است.
همچنین به این نکته اشاره می‌کند که با پیروزی بایدن و حمایت او از اکراد مخالف اردوغان و همچنین فتح‌الله‌گولن که عامل کودتای 2015 می دانند، ترکیه فکر می‌کند در مقابل استفاده احتمالی آمریکا از این فرصت‌ها به متحدی مانند اسرائیل احتیاج خواهد داشت.
او در پایان یادداشت خود به این نکته اشاره می‌کند که اسرائیل، نمی‌تواند ترکیه را از بحران‌ها خارج کند فقط تا جایی که ممکن باشد باج خواهند گرفت و آنچه را که اردوغان به دست آورد بهای سنگینی خواهد داشت.
هرچند هنوز مشخص نیست از سرگیری روابط دیپلماتیک آنکارا_تل‌آویو تا چه حد جدی باشد اما سلسله اخباری که از بهبود روابط این دو، تلاش برای تنش‌زدایی ما بین ریاض_آنکارا و تحرکاتی مبنی بر حل و فصل بحران شورای همکاری خلیج فارس و آشتی با قطر منتشر می‌شود را می‌توان در قالب واکنش به کنار رفتن ترامپ از کاخ سفید دانست که مجموعه دولت‌هایی که این امر برایشان گزینه ایده‌آل نبوده به تکاپوی حفظ و افزایش کارت‌های بازی خود به منظور جلوگیری حداکثری از انقباض دامنه نفوذی سیاست‌خارجی‌شان افتاده‌اند تا در سیاست‌خارجه خاورمیانه بایدن برداشت‌کننده باشند نه بازنده.
-منابع:
- www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/04/2416764/گزارش-سلاح-سازی-اسرائیل-بیخ-گوش-ترکیه
-www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/11/turkey-ties-israel-biden-trump-s400-saudi-arabia-erdogan
-www.middleeasteye.net/news/joe-biden-turkey-tougher-stance-says-robert-gates
-Nebi mis and others,( 2019),2019’DA TÜRKİYE,seta center.istanbul.
www.setav.org
-raialyoum.com/index.php/أربعة-أسباب-دفعت-اردوغان-للمجاهرة-بعز/
گزارش: سمیرا کریمشاهی، دانشجوی ارشد مطالعات خاورمیانه
انتهای پیام/
انتهای پیام/