گزارش| ترکیه و رقابت‌های منطقه‌ای در سال ۲۰۲۱/آنکارا فاصله خود با شرق و غرب را حفظ می‌کند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه در سال 2021 میلادی، در حوزه سیاست خارجی، هم اهداف مهمی در دستور کار دارد و هم با موانع و چالش هایی روبرو است که شاید برخی از آنها تاکنون بی سابقه بوده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

به عنوان مثال، برای نخستین بار از سال 1975 میلادی تاکنون، برای سران آنکارا، رابطه با آمریکا، تا این اندازه غیر قابل پیش بینی و مبهم نبوده است. چرا که در سال 2020 میلادی، ترکیه به شکل جدی مورد خشم کنگره آمریکا قرار گرفته و جمع قبال توجهی از سناتورهای هر دو جریان جمهوری خواه و دموکرات آمریکا حکم به تحریم تسلیحاتی ترکیه داده اند و حالا با روی کار آمدن دولت جدید به ریاست جو بایدن، هنوز مشخص نیست که روابط آنکارا – واشنگتن، در چه مسیری قرار بگیرد.

لذا این موضوع، نقش مهمی در تعیین چهارچوب رقابت های منطقه ای و تحرکات فرامنطقه ای ترکیه، ایفا خواهد کرد.

بنابراین مهم ترین سرفصل سیاست خارجی ترکیه در سال 2021 میلادی، برقراری یک موازنه هوشمندانه با آمریکا و روسیه و تلاش برای حفظ موقعیت در شرق مدیترانه است.

پروفسوربرهان الدین دوران رئیس «موسسه مطالعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی» (SETA) و از اعضای گروه مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی ریاست جمهوری ترکیه در این مورد گفته است:«از منظر سیاست جهانی، آمادگی برای مراحل جدید رقابت بزرگ قدرت در سال 2021 ضروری است. فراموش نکنیم، ایالات متحده بیشترین آسیب پذیری از نوع جدید ویروس کرونا را تجربه کرد و این موضوع، نقش مهمی در شکست ترامپ داشت. رئیس جمهور جدید جو بایدن، با یک دکترین جدید و با ادعای رهبری جهانی خواهد آمد. انتظار ما این است که بستر دموکراسی، فراهم شود و آمریکا، روابط با متحدان خود به ویژه در حوزه فرا آتلانتیک را تقویت کند. در جهانی که رقابت بزرگ قدرت، به شکل شتابانی پیش رفته، به خاطر خلا ناشی از ضعف آمریکا، کشورهای دیگر، قدرت گرفته اند و جو بایدن نمی تواند به سادگی کشورش را به شرایط مطلوب بازگرداند. در نتیجه، در سال 2021 میلادی، حوزه رقابت قدرت و فرصت ها و تهدیدها، بسیار مهم و شایان توجه خواهد بود.»

از فحوای کلام مشاور اردوغان، می توان فهمید که آنکارا امیدوار است تا تیم جو بایدن در رقابت با چین و روسیه و تلاش برای اثرگذاری بر تحولات منطقه، توجه ویژه ای به ترکیه نشان دهد.

مراد یشیلتاش کارشناس برجسته امنیت ملی ترکیه و از تحلیل گران نزدیک به حزب عدالت و توسعه در این مورد در روزنامه صباح نوشته است: «یکی از مهمترین موضوعاتی که باید برای سال 2021 دنبال کنیم، پیامدها و  نتایج کوتاه مدت روند بازگشت ایالات متحده آمریکا است. در ابعاد این سیاست بازگشت، بسیاری از موضوعات مانند ترمیم جایگاه آمریکا در موسسات بین المللی، به ویژه رقابت ایالات متحده و چین، تلاش برای برقراری مجدد هژمون قدرت آمریکا، برقراری مجدد روابط بین اقیانوس اطلس و رویکرد ایالات متحده به خاورمیانه را ممکن می کند.»

ترکیه در معادلات منطقه در سال 2021

وضعیت کنونی روابط ترکیه با کشورهای منطقه، نشان دهنده این است که با وجود برخی فراز و فرودهای موقت که در سال 2020 میلادی ثبت و ضبط شد، در سال جاری نیز، در روابط ترکیه و ایران، مشکل خاصی در جریان نیست و دو کشور، با وجود برخی تفاوت دیدگاه های جدی در پرونده سوریه، همچنان در روند آستانه در کنار هم می مانند.

در مورد عراق نیز باید گفت، ترکیه در حوزه اقتصاد و فتح بازارهای عراق و اقلیم کردستان و امضای توافق برای پروژه های بزرگ راه آهن و انرژی، موفقیت های قابل توجهی به دست آورده و تلاش می کند با استفاده از کارت هایی همچون آب و خدمات فنی و مهندسی، رابطه با عراق را بیش از پیش تقویت کند.

از حالا می توان چنین پیش بینی کرد که ترکیه قصد دارد در سال 2021 میلادی در سوریه، با تبعیت از سیاست «بایست و نگاه کن»، اوضاع را رصد خواهد کرد و احتمال تحرکات گسترده در غرب و شرق فرات توسط نظامیان ترکیه، بعید به نظر می رسد و احتمالاً ترکیه تلاش خواهد کرد تا در حوزه سیاسی و حقوقی، بیش از پیش، اعمال نظر کند.

در حوزه جهان عرب، ترکیه رفته رفته در مسیر تقویت روابط با عربستان سعودی قرار می گیرد و بعید نیست که اقدامات اولیه ای برای عادی سازی روابط با مصر و امارات نیز در دستور کار قرار بگیرد اما احتمالاً سرعت حرکت در این مسیر، کمتر از سرعت عادی سازی روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی خواهد بود.

سال 2021 میلادی برای ترکیه، سال مهمی است که در آن، تا حد قابل توجهی، تکلیف ادامه مسیر این کشور در شرق مدیترانه روشن خواهد شد. توافق ضمنی یا مستقیم بین ترکیه و آمریکا، به طور ملموسی، بر روابط ترکیه با قبرس، یونان و اتحادیه اروپا تاثیر خواهد گذاشت و حتی بر تحرکات ترکیه در لیبی و تقابل ترکیه با فرانسه نیز، اثر می گذارد.

ترکیه در سال 2021 میلادی، تلاش می کند تا با استفاده از دستاوردهایی که در جنگ قره باغ از آنِ خود کرده، در حوزه های قفقاز، جهان ترک و آسیای میانه و چین، به دنبال بازارگشایی و سودهای اقتصادی بیشتری باشد و در این مسیر، علاوه بر همراهی جمهوری آذربایجان، به رفاقت با روسیه و چین هم نیازمند است.

مستقل، اما با نگاه به غرب

به طور مداوم در اظهارات رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و دیگر مقامات این کشور، شاهد این هستیم که بر اصل استقلال در اتخاذ تصمیمات مهم حوزه سیاست خارجی تاکید می شود. اما واقعیت این است که ارتباط منافع درازمدت و مصالح ترکیه در حوزه قدرت غرب (آمریکا، ناتو و اتحادیه اروپا)، از چنان اهمیت حیاتی و استراتژیکی برخوردار است که مفهوم «استقلال» را از یک فضای قاطعانه و مطلق، به یک زمینه نسبی خواهد راند.

چرا که ترکیه هیچگاه نمی تواند بدون لحاظ کردن دیدگاه ها و واکنش های غرب، در میادین مختلف منطقه ای و فرامنطقه ای، قدم بردارد.

به همین خاطر، سال 2021 میلادی، برای پیشبرد اهداف منطقه ای ترکیه، سال مهم و حساسی است و در این سال، مشخص خواهد شد که ترکیه در حفظ فاصله خود با شرق و غرب عالم، تا چه اندازه خود را ملزم به حفظ قواعد بازی خواهد دانست و در چانه زدن با آمریکا و اروپا، چه خواهد داد و چه خواهد گرفت.

انتهای پیام/