گزارش| ترکیه در کشاکش چالش‌های خارجی و داخلی؛ اتحاد مخالفان به کجا می‌رسد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دیدار رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه با شریک و همراه چند ساله اش در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی، به خودی خود، اتفاق عجیبی نیست و اردوغان، پیش تر هم برای دیدار رسمی به خانه باغچلی رفته بود. اما این بار، این دیدار، خیلی بیشتر از ملاقات قبلی، مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

آن چه موجب شده دیدار روز گذشته اردوغان و باغچلی، بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد، این است که فشار مخالفین دولت و انتقادات و اعتراضات آنان به سیاست های ائتلاف جمهور بیشتر و بیشتر شده و تلاش برای اعمال اصلاحات سیاسی، حقوقی و اقتصادی، به یک مطالبه مردمی عمومی و مهم تبدیل شده است و اردوغان هم بدون رضایت باغچلی، نمی تواند اصلاحات خاصی انجام دهد.

منتقدین بر این باورند که دولت اردوغان، توان و اراده ای برای اعمال اصلاحات ندارد و قوه تصمیم گیری این حزب از سوی دولت باغچلی، به گروگان گرفته شده است. خود اردوغان و اتاق فکرهای تحت امر حزب او، با این نظریه مخالفند. اما واقعیت این است که دولت باغچلی در اتخاذ تصممیات مهم دولت، نقش جدی دارد.

باغچلی در این چند سال که در ائتلاف جمهور در کنار اردوغان قرار گرفته، هیچگاه چیزی از او نخواسته است. نه برای خودش و نه برای اعضای برجسته حزبش.

برخلاف دورانی که باغچلی در سال 1999 میلادی با مسعود ییلماز و بلنت اجویت دولت ائتلافی تشکیل داد و شخصاً معاون نخست وزیر شد. بنابراین طبیعی است که کف و حداقل انتظارات باغچلی از اردوغان، این باشد که در اتخاذ تصمیمات مهم سیاسی و حقوقی، با او و حزبش مشورت شود.

اما نکته اینجاست که حزب باغچلی، یک حزب راست افراطی ملی گرا و معتقد به برتری و اهمیت خاص مباحث نژادی و ملی گرایی ترکی است و حزب عدالت و توسعه، حزبی بر اساس اندیشه های محافظه کارانه و دارای مشی و رویه عملگرایی در مسائل قومی و اجتماعی و مشی لیبرالیستی در مسائل اقتصادی و بازار.

در نتیجه، در برخی مسائل، با هم دچار اختلاف نظر می شوند. به عنوان مثال، در دورانی که اردوغان و حزب او با نهادهای اقماری پ.ک.ک در حال مذاکره بودند، دولت باغچلی، اردوغان را به همدستی با تروریست های تجزیه طلب و زمینه سازی برای نابودی ترکیه متهم می کرد.

در شرایطی که دادگاه حقوق بشر اروپا از ترکیه خواسته که هرچه زودتر دو زندانی سیاسی به نام های صلاح الدین دمیرتاش و عثمان کاوالا را آزاد کند، باغچلی اعلام کرده، آنان هرگز روی آزادی را نخواهند دید.

دستبندی روی درِ دانشگاه

اردوغان، یک سیاستمدار شکست خورده حزبی را به عنوان رئیس یکی از دانشگاه های مهم استانبول معرفی کرد و این اقدام او، خشم هیات علمی و دانشجویان را به دنبال آورد و آنان دست به تجمع زدند.

شاید آن افسر پلیس که به خیال خودش با اقدامی ابتکاری، دو دستبند مخصوص زندانیان را به هم وصل کرده و با استفاده از آن، درب ورودی دانشگاه بوغاز ایچی استانبول را بست، تصور نمی کرد که این ابتکار، برای دولت، چقدر آب بخورد.

انتشار این عکس در رسانه ها و فضای مجازی، یک فضای حسی و ضددولتی به وجود آورد و کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق اعلام کرد که این دستبند، نماد و نشانه کودتا است.

به سوی دوران پساکرونا

ترکیه در روزهای پایانی سال 2020 و آغاز سال جدید میلادی، تدابیر سختگیرانه ای برای مقابله با کرونا اتخاذ کرد. تدابیری همچون ممنوعیت آمد و رفت و جلوگیری از برگزاری هر گونه جشن و اجتماع و برنامه ریزی برای کلید زدن فعالیت مجدد توریسم ترکیه در اوایل بهار، برقراری دولت اردوغان به یک هدف حیاتی تبدیل شده است. چرا که خزانه دولت به اندازه کافی ته کشیده و ترکیه نمی تواند بیش از این، بی پول و بی ارز بماند.

صد البته مساله فقط بی پولی برای تامین نیازهای داخلی نیست و پای بدهی کلان هر دو بخش دولتی و خصوصی نیز در میان است. به همین خاطر، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه و ائتلاف جمهور به دنبال آن هستند که هر چه زودتر، ترکیه را وارد دوران عادی سازی پساکرونا کنند.

چالش های خارجی

بررسی تابلوی شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی ترکیه در منطقه و جهان، نشان دهنده این است که دولت اردوغان، در هر دو حوزه سیاست خارجی و مدیریت داخلی، چالش هایی دارد.

به جرات می توان گفت، عمده ترین چالش خارجی ترکیه، چند و چون اتخاذ تصمیمات دولت جدید آمریکا در مورد روابط واشنگتن – آنکارا است. حالا دولت اردوغان، در مورد تصمیمات آتی دولت جو بایدن، به دنبال یافتن پاسخ هایی روشن برای این سوالات است: واشنگتن در مورد اس 400 و اف 35 چه تصمیمی خواهد گرفت؟

رویکرد دولت بایدن در قبال شبه نظامیان تحت امر پ.ک.ک در شمال سوریه چه خواهد بود؟ نگاه آمریکا به تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه و اختلافات ترکیه با کشورهایی نظیر فرانسه، یونان و قبرس چیست و آیا آمریکا مانع از آن خواهد شد که اروپا ترکیه را تحریم کند؟ دولت جدید آمریکا، عضویت ترکیه در ناتو را تا چه اندازه مهم می پندارد و آیا ادامه راه بر اساس رابطه دو متفق خواهد بود؟

ترکیه در حوزه های دیگری همچون لیبی، تلاش برای عادی سازی رابطه با رژیم صهیونیستی، مصر و امارات، چالش هایی دارد و در حوزه قفقاز، اوراسیا و تجارت با چین و جهان ترک، هدف گذاری های مهمی دارد.

دستیابی به منابع انرژی در شرق مدیترانه و دریای سیاه، ادامه حملات به پ.ک.ک در عراق و اقلیم کردستان و توجه به اهمیت ابعاد مختلف قدرت نمایی در شرق مدیترانه، از مهم ترین دغدغه های دولتمردان ترکیه است.

اگر چه ترکیه در حوزه سیاست خارجی و در برابر نمونه هایی که برشمرده شدند، موانع و مشکلاتی دارد، اما واقعیت این است که میزان فشار و چالش در این حوزه، به اندازه مشکلات داخلی نیست.

چالش های داخلی، پیچیده و معطل مانده

سال 2020 میلادی برای احزاب مخالف ترکیه، سال مهمی بود. آنان در سال 2020 توانستند، بسیاری از اختلافات داخلی را کنار نهاده و در نقطه مشترک مهمی به نام تلاش برای کنار نهادن اردوغان، به انسجام برسند.

اعتراض به دخالت دولت و رئیس جمهور در قوه قضائیه و نقض استقلال این قوه، بی اهمیت شدن پارلمان در سایه اختیارات وسیع و بی حساب و کتاب رئیس جمهور، از دست رفتن آزادی بیان و پیشتاز شدن رسانه های هوادار حکومت، ریخت و پاش دولت و رانت جویی خانواده های حزبی و بیکاری جوانان، از مهم ترین انتقادات و چالش های داخلی است.  

در عین حال، احزاب مخالف اردوغان، توانستند در دوران شیوع کرونا، تصمیمات و مواجهه دولت را به چالش بکشند و این نقطه را برجسته کنند که اساساً دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، در دوران تنگنا و گرانی و بیماری همه گیر، آن چنان که ادعا می کند مردمی نیست و حاضر نمی شود برای ارائه خدمات به مردم و ارائه کمک های بلاعوض، سر کیسه را شل کند و قدمی بردارد.

در سال جاری میلادی، تنگنای مالی و فقر، بخش مهمی از خانواده های فقیر و متوسط ترکیه را تهدید می کند و دولت نتوانسته برای کنترل گرانی و مبارزه با بیکاری قدمی بردارد و علاوه بر این، همچنان در همه حوزه ها در حال اخذ مالیات است.

در نتیجه، اعتراض به وضعیت اسفناک معیشتی، بستر مناسبی برای تداوم فعالیت احزاب مخالف اردوغان است و آنان می توانند این مساله را به یک چالش بزرگ تبدیل کنند.

در پایان باید گفت، مقایسه چالش های داخلی و خارجی ترکیه، این واقعیت را نشان می دهد که دولت اردوغان، از ناحیه مشکلات و مسائل داخلی تحت فشار بیشتری قرار دارد تا مسائل خارجی.

اگر دولت، به منظور پایان دادن به برخی انتقادات  مشکلات قدیمی، به سمت اصلاحات راستین و جسورانه نرود، سرمایه های سیاسی و اجتماعی حزب حاکم، باز هم کاهش پیدا می کنند و مخالفین، محبوبیت و جایگاه اجتماعی بیشتری به دست خواهند آورد.

انتهای پیام/