جای خالی استانداردهای امنیت آموزش مجازی برای آموزش و پرورش
تاکنون ضوابط و استانداردهای مربوط به امنیت فضای مجازی، آموزش مجازی، شبکه‌های اجتماعی و فناوریهای ایمنی ویژه آموزش و پرورش تهیه و تدوین نشده و این فعالیت اساسی تابع میزان تشخیص، درک و حساسیت افراد است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دکتر سید ابراهیم حسینی پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت، فرهنگی بازنشسته و مدرس دانشگاه در بحث آموزش مجازی، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو یادداشتی در اختیار خبرگزاری تسنیم گذاشته است.
او در این یادداشت اشاره می‌کند: امروزه نقش رسانه در تمامی فعالیت‌ها بخصوص در حوزه تعلیم و تربیت به نحوی عمیق و گسترده است که دوران حاضر را به حق، عصر رسانه و اطلاعات نامیده و میزان تأثیر آن را بیش از اقتصاد و سیاست دانسته‌اند. شرایط خاص دوران شیوع ویروس کرونا به این مسئله دامن زد و حوزه آموزش و پرورش را با فرصت‌ها و تهدیدهای متعددی در این زمینه مواجه کرد و در ابعاد مختلف قانونی، زیرساختی، اجرایی و نظارتی عموم مردم بخصوص محققین را با سوالات متعددی مواجه کرد.
از آنجا که سند تحول بنیادین، مبانی نظری و زیرنظام‌های آن مبنای فعالیت‌های تربیتی کشور است و آموزش و پرورش جز این سند قانون مدون مخصوصی در حوزه فضای مجازی و رسانه ندارد لذا در این نوشته می‌کوشیم بر اساس این سند بالادستی، تعریف، جایگاه، اهمیت، ابعاد و آثار رسانه با تکیه بر فضای مجازی را بر اساس محتویات این سند، بررسی و ادله موفقیت و کاستی‌ها و مشکلات را بررسی و حتی‌المقدور به ارائه راه حل آنها بپردازیم.
تعریف ﻓــناﻭﺭی در سند تحول
ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ فناوری ﺟﻨﺒﻪ ﺳــﺨﺖ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳــﺨﺖﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﺮﻡﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎیی ﺍﻃﻼﻕ میﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮی ﻣﻮﺛﺮ پشتیبانی و شامل اقلامی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺍﺩ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ متنی ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﻛﺘﺎﺏ ﻭ مجله، ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ(ﻓﺮﺍﻣﺘﻦ)، مولتی ﻣﺪﻳﺎ، ﺍﺟﺴــﺎﻡ ﻭ ﺍﺷــﻴﺎ و ... می‌شود. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﺎ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ICT ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻳﺎﺩدهی ﻭ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮی ﺑﺎ ﺗﺴﺎﻣﺢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻈﻬﺮ ﺍﻋﻼ (ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ)ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ فناوری ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺮﺑﻴﺖ رسمی ﻭ عمومی ﺩﺭ ﻋﺼﺮجدید مد نظر قرار گرفته ﺍﺳﺖکه شامل مواد و رسانه‌های offline ﻭonline ﺍﺳﺖ.
ﮐﺴــﺐ ﺩﺍﻧــﺶ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻀــﺎﯼ مجازی ﻭ ﻓﻨـــﺎﻭﺭﯼ ﺍﻃﻼﻋـﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒـﺎﻃﺎﺕ ﻣﮑـﺎﻥ ﻣﺤـﻮﺭ ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺁﻧﭽـﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻬﺎ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺍﺳﺖ، ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﻨجاﺭﻫﺎ ﻭ ﺭﻭﻧﺪﻫﺎﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻣﺪﺭﺳــﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺮﺑﻴﺘﯽ آموزش مجاﺯﯼ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎده می‌کند. ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺭﻭ، ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﻫﻴﺎﻓﺘﯽ ﻣﻬﻢ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭ توسعه ﺣﻴﺮﺕ ﺍﻧﮕﻴﺰ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺍﺷﺎﺭه ﮐﺮﺩ.
ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺘﺪﻻﻝ، ﻓﻨﺎﻭﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﮑﻤﻞ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﺳﻤﯽ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ. ﺗﺮﺩﻳﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ ﻣﻬﺎﺭﺕﻫﺎﯼ ﻋملی ﻭ ﺍﺧﻼﻗـﯽ ﻭ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ آموزش مجازﯼ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﮐﺎﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺮﺑﻴﺘﯽ، ﺑﻪ ﻭﻳﮋه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﺳﻤﯽ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺣﻀﻮﺭﯼ ﻭ ﺭﻭ ﺩﺭ ﺭﻭ ﺍﺳــﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺮﺑﯽ ﻭ ﻣﺘﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﺪﺭﺳﻪ علی ﺍﻻﺻﻮﻝ ﺭﻭ ﺩﺭ ﺭﻭ ﺍﺳﺖ ﻟﺬﺍ تعامل و ارتباط مجازی در تربیت رسمی و عمومی اساسا محور قرار نمی‌گیرد.
تهدیدهای رسانه
ﺍﺯ جمله ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺫﻳﻞ ﺍﺷﺎﺭه کرد:
ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻥﺳﺎﺯ ﺩﻳﻨﯽ ﻭ تخلیه ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﻣﻈﺎﻫﺮ ملی ﻭ ﺩﺭ نتیجه ﺑﺮﻭﺯ ﻧﺎهنجاﺭﯼﻫﺎﯼ ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﻓﺮﺍﺩ
ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺧﻼﻗﯽ ﻭ ﻫﻮﻳﺘﯽ (ایجاد ﺧﻸ ﻫﻮﻳﺘﯽ)
ﮔﺴﺴﺖ ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﯼ ﺍﺧﻼقی، ﺧﺎﻧﻮﺍﺩگی، ملی ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ
ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺩﺭ عرصه ﺟﻬﺎﻧﯽ
ﭘﺪﻳﺪه ﺁﻣﻮﺯﺵﻫﺎی ﻧﺎﻫمسان
ﺗﻨﺰﻝ ﺟﺎﻳﮕﺎه معلمان
ﺑﯽﺍﻋﺘﻤﺎﺩﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ داخلی
توانمندی‌های رسانه بر اساس سند تحول
ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭﻧﺪ:
پرورش استعدادهای افراد تا حداکثر ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻭ ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪیﻫﺎﯼ ﺧﻼﻕ ﺍﻓﺮﺍﺩ
افزایش فرصت‌های آموزشی و یادگیری دیجیتالی، ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻧﻴﮑﯽ ﻭ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ
ایجاد ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻴﻦ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺁﻧﺎﻥ، ﺣﺬﻑ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﯼ ﮐﻼﺱ ﺩﺭﺱ در آموزش مجازی
ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ در آموزش مجازی (ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ معلمان ﺩﺭ ﻫﺮ کجا ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ)
ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﻓﻮﺭﯼ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﯽﺷﻤﺎﺭﯼ ﻓﻨﻮﻥ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﯼ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﯼ، ﺩﻳﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺷﻨﻮﺍﻳﯽ
ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ معلمان ﺑﺎ ﻣﺘﺮﺑﻴﺎﻥ (ﺍﻳﻔﺎﯼ ﻧﻘﺶ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮔﺮﯼ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ معلم)
ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮﺩﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ محلی ﻭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺍﯼ در آموزش مجازی
شرح وظایف دستگاه‌ها در سند تحول بنیادین
نقش محوری دولت در تمام بخش‌های تربیت روشن و بدیهی است. در بند 10 از بیان شرح وظایف دستگاه‌ها و تقسیم کار میان آنها به عنوان نقش و سهم عوامل مؤثر برون سازمانی چنین آمده است:
1-وظیفه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات "همکاری و مساعدت در خصوص تأمین زیرساختهای ارتباطی و شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات و اتصال تمام مدارس کشور به شبکه های داخلی در طول برنامه ششم"
2- وظیفه سازمان برنامه و بودجه کشور" برآورد اعتبارات و منابع مورد نیاز آموزش و پرورش بر اساس استانداردها و ضوابط مندرج در زیر نظام تأمین فضا، تجهیزات و فناوری"
3- وزارت آموزش و پرورش (سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور) موظف است همزمان با تحویل فضاهای تربیتی و ورزشی نسبت به تأمین تجهیزات و زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات براساس، استانداردهای مصوب اقدام کند.
4- وزارت آموزش و پرورش موظف است نسبت به ارتقاء و توسعه تجهیزات و زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات مدارس موجود، بر اساس استانداردهای مصوب، طی برنامه ششم توسعه اقدام کند.
5- وزارت آموزش و پرورش (سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی) موظف است با همکاری سازمانها و نهادهای ذیربط، نسبت به تهیه و تدوین استانداردهای نرم افزاری، سخت‌افزاری، زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و محتوای الکترونیکی مورد نیاز مدارس، مبتنی بر برنامه درس ملی، با استفاده از ظرفیت بخش غیردولتی و دولتی اقدام کند.
6- وزارت آموزش و پرورش موظف است نسبت به تهیه و تدوین ضوابط و استانداردهای مربوط به امنیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و فناوریهای ایمنی و کنترل از راه دور مدارس براساس تکنولوژی‌های روز اقدام کند.
پیشنهادهایی به وزارت آموزش و پرورش
نگاه منصفانه به سند تحول و مبانی نظری آن نشان می‌دهد که به ابعاد مختلف در حوزه نظر و عمل توجه شده، نقاط قوت و آسیب شناسایی و راهکار ارائه شده، مشکل این است که در حوزه اجرا دولت به دلیل نوع نگاهی که به سند تحول دارد در هیچ بخشی خود را ملزم به اجرا ندیده است. مرور برخی موارد این ادعا را بیشتر به اثبات میرساند:
1. سند تحول بنیادین، رسانه را به عنوان یکی از چهار رکن فرایند تربیت پذیرفته و به ابعاد مختلف رسانه (و به شکل خاص فضای مجازی) توجه اساسی داشته و نقاط ضعف و قوت، تهدیدها و فرصت‌های آن را با دقت بررسی و راه حل ارائه کرده است. شاید بتوان مطالب بیشتری در این زمینه ارائه کرد اما فقدان این مطالب، اجرای سند را با مشکل خاصی مواجه نمی‌کند.
2. در تحلیل مطالب و مسائل به ابعاد مختلف (اعم از مثبت یا منفی) توجه و موضع گیری شده و استفاده هوشمندانه حداکثری همراه با نگاه بدبینانه و شیوه احتیاط عقلی پیشنهاد شده است.
3. شرح وظایف دستگاه‌ها نیز روشن است و تداخل مسئولیت که مانع اقدام صحیح در این حوزه شود در سند تحول و زیر نظام‌ها مشاهده نمی‌شود.
4. تامین و تجهیز مدارس در هنگام تحویل مدارس نوساز و نیز تجهیز مدارس موجود که تا پایان برنامه ششم تکلیف دولت بوده تا سال چهارم برنامه، به هردلیل انجام نشده است.
5. استانداردهای نرم افزاری، سخت‌افزاری، زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و محتوای الکترونیکی در این حوزه به صورت مدون و کارشناسی شده وجود ندارد.
5.1 تاکنون ضوابط و استانداردهای مربوط به امنیت فضای مجازی برای آموزش مجازی و شبکه‌های اجتماعی و فناوریهای ایمنی ویژه نهاد تعلیم و تربیت تهیه و تدوین نشده و این فعالیت اساسی تابع میزان تشخیص، درک و حساسیت افراد است.
6. آموزشهای لازم و کافی برای آموزش مجازی حتی برای شبکه شاد که به جهت شرایط خاص همه مجبور به استفاده از آن هستند در هیچ سطحی داده نشده است.
7. نوع نگاه مترقی سند تحول به رکن رسانه و فضای مجازی برای مربی و متربی ناشناخته است و به نظر میرسد برخی از مسئولین عالی نظام تعلیم و تربیت نیز یا از آن بی خبرند و یا به هر دلیل انگیزه ای برای اجرای آن ندارند این بزرگترین مانع توفیق در حوزه استفاده صحیح و مطمئن از آموزش مجازی است.
8. نوع نگاه به فضای مجازی در آموزش و پرورش، تابعی از نگاه کلان دولت در این حوزه است. همان دیدگاه، روش و اهمالگری در اینجا نیز مشهود است.
پیشنهاد اساسی این است که همه با هم یک بار دیگر با دقت سند تحول بنیادین را مطالعه کنیم و با آشنایی عمیق با ابعاد این سند قانونی، تن به اجرای قانون دهیم تا شاهد تحولی اساسی در نظام تعلیم و تربیت با استفاده اساسی از رکن رکین رسانه باشیم. بدیهی است، اصلاح اشکالات موجود در سند نیز بخشی از فرایند اجرای قانون است.
انتهای پیام/
