ارتباط روح‌القدس با حضرت فاطمه (س) / مربی پیامبران که بود؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، به اعتقاد شیعه و بر اساس آموزه‌های وحیانی ما، پیامبر (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام انواری ازلی هستند که خداوند آنها را پیش از خلقت آفرید تا از مجرای آنها به ربوبیت خویش بپردازد. وقتی به آیات قرآن و روایات ذیل آنها توجه می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که قرآن روایتگر ابعاد غیبی، عرشی و ملکوتیِ این انوار مقدس الهی است به گونه‌ای که پیامبران و رسولان بارها در معرض این انوار قرار گرفتند و تربیت‌های لازم را کسب کردند.

علاوه بر این، ملائک نیز تحت تعلیم و تربیت این بزرگواران قرار داشتند. به عنوان مثال پیامبر (ص) در روایتی از خلقت نور پنج تن آل‌عبا هزار سال قبل از خلقت آدم(ع) گفتند. در این باره  ابوسعید خدری نقل می‌کند در مجلسی بودیم که مردی از پیامبر درباره «عالین» در خطاب خداوند به ابلیس در آیه «أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالین‏؛ تکبر کردی یا (تصور کردی) از عالین هستی؟» پرسید و گفت: «فَمَنْ هُو»؛ یعنی «عالین» کیستند که برتر از ملائک‌اند؟ پیامبر فرمود  أَنَا وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ كُنَّا فِی سُرَادِقِ الْعَرْش‏ِ نُسَبِّحُ اللَّهَ وَ تُسَبِّحُ الْمَلَائِكَةُ بِتَسْبِیحِنَا قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ بِأَلْفَیْ عَام‏ ...؛ عالین، من، علی، فاطمه، حسن و حسین بودیم که در سرادق عرش قرار داشتیم؛ ما خدا را تسبیح می‌گفتیم و ملائک با تسبیح ما تسبیح می‌گفتند هزار سال قبل از اینکه خداوند عزّ و جلّ آدم را خلق کند.» (فضائل الشیعة، (شیخ صدوق) ص9)

بر این اساس در می‌یابیم اثرگذاری انوار مقدس عترت علیهم‌السلام فرازمانی و فرامکانی و حضور این انوار الهی در هر عصری تربیت‌ساز است و به استناد روایات معتبر اسلامی هیچ پیامبری به نبوت نرسید مگر به معرفت این انوار مقدس. حذیفة بن اسید از پیامبر اکرم (ص) نقل کرد «نبوت هیچ پیامبرى در عالم «اظله» (ظاهرا عالم ارواح) تکمیل نشد مگر اینکه ولایت من و ولایت اهل بیتم بر او عرضه شد و تمثال آنها براى آن پیامبر مجسم شد و پیامبران، اقرار به اطاعت و ولایت اهل‌بیت کردند؛  عَنْ حُذَیْفَةَ بْنِ أُسَیْدٍ الْغَفَّارِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ‏: «مَا تَکَامَلَتِ‏ النُّبُوَّةُ لِنَبِیٍّ فِی الْأَظِلَّةِ حَتَّى عُرِضَتْ عَلَیْهِ وَلَایَتِی وَ وَلَایَةُ أَهْلِ بَیْتِی وَ مَثُلُوا لَهُ فَأَقَرُّوا بِطَاعَتِهِمْ وَ وَلَایَتِهِمْ.» (بصائر الدرجات، ج1، ص73) یا امام صادق (ع) در دیگر روایت فرمود: مَا تَنَبَّأَ نَبِیٌّ قَطُّ إِلَّا بِمَعْرِفَةِ حَقِّنَا وَ بِفَضْلِنَا عَلَى مَنْ سِوَانَا؛ هیچ پیامبرى به مقام نبوت نرسید مگر به‌معرفت حق ما و برترى دادن ما بر سایرین.» (همان، ج1، ص74)

در این راستا، یکی از ابعاد و وجوه آسمانی که در روایات به حضرت فاطمه (س) نسبت داده شده، بُعد روح‌القدسی ایشان است؛ امام صادق (ع) ضمن بیان تفسیری از سوره قدر فرمود «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِیها وَ الْمَلَائِكَةُ؛ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یَمْلِكُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ ص‏وَ الرُّوحُ الْقُدُسُ هِیَ‏ فَاطِمَةُ ع‏ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّى یَخْرُجَ الْقَائِمُ ع.» معنای تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِیها وَ الْمَلَائِكَةُ یعنی مؤمنینی هستند که علم آل محمد (ص) را در تملک دارند و منظور از روح، روح‌القدس است که همان فاطمه (س) است. این همان بُعدی است که خداوند تمام انبیاء را با آن تأیید کرد و تربیت بسیاری از خوبان از جمله عیسی (ع) را بر عهده او نهاد، آنجا که فرمود «وَ آتَیْنا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُس‏؛ به عیسی بن مریم بینات دادیم و او را با روح‌القدس تأیید کردیم» (بقره87 و 253)

در این باره امیرالمؤمنین (ع) فرمود از رسول خدا (ص) شنیدم که گفت خداى عزّ و جلّ مردم را سه طبقه آفرید و در سه درجه جایگزین‌شان فرمود و این همان قول خدای عز و جل است در قرآن: 1- اصحاب میمنه 2- اصحاب مشئمه 3- سابقون فَأَصْحابُ الْمَیْمَنَةِ وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ وَ السَّابِقُونَ. اما آنچه درباره سابقون فرموده، آنها پیغمبرانى هستند مرسل و غیر مرسل که خدا در آنها پنج روح قرار داده: 1- روح القدس 2- روح‌الایمان 3- روح القوة 4- روح الشهوة 5- روح- البدن.به وسیله روح القدس بعثت آنها به پیغمبرى مرسل و غیر مرسل انجام شد و نیز به وسیله آن، همه‌چیز را دانستند و با روح ایمان خدا را عبادت کردند و چیزى را شریک او نکردند ... خداى عز و جل می‌فرماید «تِلْکَ الرُّسُلُ‏ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ‏ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ‏ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ‏ وَ آتَیْنا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ‏ وَ أَیَّدْناهُ‏ بِرُوحِ الْقُدُسِ؛ اینان‌اند رسولان که برخى را بر برخى دیگر برترى دادیم، بعضى از آنها با خدا سخن گفته و بعضى را چند درجه بالا بردیم و به عیسى بن مریم بیّنات دادیم و او را با روح القدس تقویت کردیم (بقره253)» سپس درباره جماعت آنها فرموده «وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ؛ و آنها را با روحى از خود تأیید کرد» یعنى با آن روح، ارجمندشان داشت و بر دیگرانشان‏ برترى داد، این دسته نیز آمرزیده‌‏اند و از گناهانشان چشم‏‌پوشى شده‏ است. (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص282) یا امام صادق (ع) در روایتی روح‌القدس را ابزاری برای حمل نبوت توسط انبیاء معرفی می‌کنند«وَ رُوحَ‏ الْقُدُسِ فَبِهِ حَمَلَ النُّبُوَّةَ» (الکافی، ج1، ص272)

شاید از این جهت است که امام صادق (ع) در روایتی کمال انبیاء را در اقرار به فضل و معرفت فاطمه سلام‌الله علیها نسبت داده، فرمود «مَا تَکَامَلَتِ النُّبُوَّةُ لِنَبِیٍّ حَتّی أَقَرَّ بِفَضْلِهَا وَ مَعْرِفَتِهَا [مَحَبَّتِهَا]؛ نبوت هیچ پیامبری به کمال نرسید تا اینکه به فضل و معرفت [محبت] حضرت زهرا(علیهاالسلام) اقرار کرد.» (عوالم العلوم‏، ص161)

سعید شیری

انتهای‌پیام/