هم‌دستی کرونا و رکود برای نابودی هنر ۷ هزار ساله اصفهان + فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، نصف‌جهان از دیرباز آوازه شهر هنر و هنرپروری را در سر داشته و هنرمندان این دیار در حیات 7 هزار ساله خود بیش از یک ‌سوم صنایع دستی ایران را تولید و خلق کردند، صنایعی که از هر منظر دارای ارزش هنری، مادی و معنوی است.

اصفهان شهری مملو از هنرها و آثار شگفت‌انگیز تاریخی است که در کنار همه نمودهای بصری، بیش از یک سوم صنایع دستی جهان در آن تولید می‌شود اما از تمام داشته‌های ارزشمند اصفهان در حوزه صنایع دستی اینک فقط نام و آواز باقی‌مانده چرا که با شروع کرونا رکود بیش از گذشته سایه سنگین خود را بر این هنر اقتصادساز انداخته است.

وقتی در مراکز عرضه و فروشگاه‌های صنایع دستی اصفهان قدم می‌گذارید این سکون و رکود بیش از گذشته به چشم می‌آید، مغازه‌های بسته که قفل‌های درب آنها حکایت از بسته بودن در مدت طولانی دارد و یا فروشگاه‌های خالی از خریدار که بی‌رونقی جان کسب و کار را گرفته است.

بسیاری از تولیدکنندگان و فروشگاه‌های عرضه‌کننده صنایع دستی در مکان‌های تاریخی از جمله میدان نقش جهان، با همه‌گیری ویروس کووید 19 سالی سخت را پشت‌سر گذاشتند، گر چه رکود اقتصادی حاکم بر کشور و وضعیت درآمدی مردم نیز در طول سال‌های اخیر به گونه‌ای بوده که اولویت خرید صنایع دستی از سبد خانوار ایرانی حذف یا کمرنگ شده است و همین دلیل علاوه بر بی‌توجهی مسئولان امر، سبب خاک گرفتن کالاهای با ارزش صنایع دستی اصفهان در حجره‌ها شده است.

کمای صنایع دستی و تعطیلی حجره‌ها و کارگاه‌های تولیدی

صنایع دستی از مهم‌ترین صنایع اصفهان است که این روزها به دلایل مختلف، دچار رکود و کما شده و تعطیلی حجره‌ها و کارگاه‌های تولیدی موضوعی است که متأسفانه این صنعت مهم را تحت تأثیر خود قرار داده است.

حامد زابلیان تولید‌کننده و تاجر صنایع دستی قلمکار در اصفهان پیرامون شرایط و اوضاع بی‌رونق بازار صنایع دستی اصفهان به خبرنگار تسنیم می‌گوید: اوضاع حاکم بر بازار صنایع دستی از قبل از شیوع بیماری کرونا اوضاع جالبی نداشت و ما از اسفندماه سال گذشته تاکنون شاهد تعطیلی و رکود در بازار هستیم، در فروردین ماه به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا و نبود مسافر بازار صنایع دستی تعطیل بود و در اردیبهشت و خرداد با وجود اجازه مسئولان برای بازگشایی فروشگاه‌ها همچنان فروش چشم‌گیری نداشتیم و این روند تا شهریور ماه ادامه داشت.

این هنرمند پارچه قلمکار ادامه داد: در ماه شهریور فروش نسبت به سال‌های قبل یک به 10 بود و در عمل همه فعالان حوزه صنایع دستی بیکار بودند.

وی با اشاره به بدهی‌ها و چک‌های پاس نشده فعالان صنایع دستی به دلیل شرایط تعطیلی و رکود گفت: وضعیت صادرات صنایع دستی در گذشته رونق چندانی نداشت اما ویروس کرونا و شیوع آن در سطح جهان سبب شد که صادرات صنایع دستی عملاً حذف شود.

زابلیان با بیان این که وضع بد اقتصادی مردم اولویتی را برای خرید مصنوعات دستی نگذاشته است، تصریح کرد: برای نجات بازار صنایع دستی باید وام‌های بدون دردسر اعطا شود و به این صنایع پول تزریق شود.

این تولید کننده سفره قلمکار با اشاره به اوضاع بد صنایع دستی در اصفهان تصریح کرد: اکنون بسیاری از کارگاه‌های تولیدکننده صنایع دستی تعطیل یا نیمه تعطیل شدند، به طور مثال در کارگاه‌های قلمکاری که 8 هنرمند مشغول به فعالیت بودند و اکنون تنها دو نفر کار می‌کند و فروش عملاً صفر شده است.

از نبود انگیزه تا توقف تولید صنایع دستی

به جای‌جای صنعت مهم صنایع دستی که می‌نگریم، مشکلات مختلف آن را مشاهده می‌کنیم. هنرمندان این عرصه، فضایی برای تداوم فعالیت خود نمی‌بینند و انگیزه‌های فعالیت آنها، هر روز رو به افول می‌رود. حمایت دستگاه‌های اجرایی متأسفانه آن گونه که باید نیست تا قلب تاریخی ایران ‌زمین با مشکلاتی از این دست روبه‌رو باشد.

مهدی شجاعی فروشنده صنایع دستی خاتم است که دهه‌های متمادی در بازارچه قیصریه، ظروف رنگین منقش به هنر خاتم را می‌فروشد، درباره وضعیت فروش خود به خبرنگار تسنیم اظهار داشت: امسال سال سختی را پشت سر گذاشتیم و به دلیل استقبال کم مردم و نبود گردشگر برای خرید کالای صنایع دستی اصفهانی، بخشی از تولید خود را متوقف کردیم.

مردم نمی‌خرند

مشکلات تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی و هنرهای سنتی اصفهان به عدم تولید خلاصه نمی‌شود. کاهش اقبال مردم به خرید این صنایع دستی که آن هم متأثر از شرایط خاص اقتصاده بوده، کار تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی را دشوار کرده است.

این فروشنده با بیان این که هنرهای سنتی اصفهان در صورت عدم استقبال از سوی مشتریان، رو به فراموشی می‌رود گفت: وقتی تولید کننده می‌بیند که مردم فقط برای تماشا به بازارهای سنتی می‌آیند و از صبح تا شب حتی یک فروش را هم ندارد، دیگر انگیزه‌ای برای تولید ندارد.

شجاعی با بیان این که شیوع ویروس کرونا بر رکود حاکم بر بازار مزید بر علت شده است، تصریح کرد: در طول سالی که گذشت به دلیل کرونا نه تنها گردشگری به اصفهان نیامد بلکه مردم نیز به دلیل شرایط قرنطینه و از آن مهمتر شرایط سخت اقتصادی رقبتی برای خرید صنایع دستی نداشت.

وی خاطرنشان کرد: خاتم و مینا از دیرباز در اصفهان تولید می‌شده اما در طول سالی که گذشت ما فروش چندانی نداشتیم و متاسفانه رکود حاکم بر کشور بر روی فروش صنایع دستی اصفهان تأثیر بدی گذاشته است.

تصمیم دارم حجره را تعطیل کنم

وقتی با هنرمندان و فعالان عرصه صنایع دستی صحبت می‌کنیم، با بی‌انگیزگی ناشی از تداوم فعالیت آنها مواجه می‌شویم و مشکلاتی که به دلیل رکود حاضر در این عرصه، برای تولیدکنندگان و فروشندگان به وجود آمده است. شجاعی با اشاره به تصمیم خود برای بستن حجره خود گفت: در گذشته یک خانواده از فروش صنایع دستی، معیشت زندگی خود را تأمین می‌کرد اما اکنون به دلیل عدم استقبال و حمایت لازم، فروش صنایع دستی تنها شغل بازنشستگان تبدیل شده و ما به دلیل وضعیت بد بازار نمی‌توانیم بیش از این حجره خود را باز کنیم زیرا انگیزه‌ای برای باز کردن حجره نداریم.

در سالی که گذشت فروش صنایع دستی بسیار کمرنگ شد و تنها گروه‌ها و شرکت‌هایی به‌صورت مجازی اقدام به خرید و فروش داخلی صنایع دستی می‌کنند که با توجه به حجم تولید صنایع دستی، فروش رشد ناچیزی داشته است.

ابطال 400 جواز کسب تولیدی صنایع دستی

تعطیلی‌های مکرر و نبود زیرساخت‌های مناسب برای فروش صنایع دستی به صورت آنلاین، مزید بر علت شده تا صنایع دستی جهانشهر تاریخی اصفهان، هر روز تلخ‌تر از روز قبل، رو به رکود برود.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی اصفهان در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم با اشاره به تعطیلی 80 درصدی فروشگاه‌های صنایع دستی در اصفهان اظهار داشت: وضعیت فروش صنایع دستی پیش از همه‌گیری کرونا هم شرایط جالبی نداشت به دلیل نوسان قیمت مواد اولیه همواره در طول سال‌های گذشته بازار صنایع دستی با چالش رکود دست و پنجه نرم می‌کند.

عباس شیردلی با بیان این که صنایع دستی هیچ گاه تجارت پایدار نداشته است، ادامه داد: فروش از طریق فضای مجازی توسط پست یا شرکت‌ها بسیار ناچیز است و در حوزه صادرات با وجود تحریم‌ها متاسفانه به دلیل نبود قوانین مشخص در حوزه گمرک یک خود تحریمی دیگر علاوه بر تحریم‌های موجود وجود دارد و به همین دلیل از نظر صادرات سال‌ها است که حوزه صنایع دستی اوضاع خوبی ندارد.

وی با اشاره به پایین آمدن قدرت خرید مردم تصریح کرد‌: شرایط بد اقتصادی حاکم بر زندگی مردم سبب شده که اولویتی برای خرید صنایع دستی در سبد خرید کالای خانواده‌های ایرانی باقی نماند.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و و فروشندگان صنایع دستی اصفهان با اشاره به ابطال 400 جواز‌ کسب صنایع دستی در اصفهان گفت: از بین هزار جواز کسب اکنون تنها 600 جواز کسب مشغول به فعالیت بوده که بسیاری از این فروشگاه‌ها و کارگاه‌ها به دلیل شیوع کرونا و فشارهای اقتصادی مجبور به تعطیلی هستند.

کسی به فکر رونق بازار صنایع دستی هست؟

بدون شک دستگاه‌های متولی مهم‌ترین مراکزی هستند که می‌توانند برای رفع چالش‌ها و مشکلات صنایع دستی استان اصفهان ورود جدی داشته باشند. در سالی که به عنوان سال جهش تولید مطرح شده و راهکارهای جهش تولید نیز، توجه ویژه به صنایع دستی استان اصفهان را به میزان قابل توجه مورد نظر قرار می‌دهد اما، مدیران استانی آن گونه که باید ظرفیت‌های مناسب در این زمینه را فراهم نکرده‌اند.

شیردلی با بیان این که ما به استانداری اصفهان اعلام کردیم که آماده‌ایم با هماهنگی با تعاونی‌ها، موسسات و دانشگاه‌ها اقدام به ایجاد رونق در بازار صنایع دستی کنیم، خاطرنشان کرد: اتحادیه صنایع دستی این آمادگی را دارد که مصنوعات را به قیمت مناسب و به صورت امانت در تعاونی‌ها عرضه کند تا رونقی در بازار صنایع دستی ایجاد شود.

جامعه هنرمندان صنایع دستی اصفهان، جامعه‌ای همواره زخم خورده از شرایط بد اقتصادی بوده و در طول سال‌های گذشته هر روز بیش از گذشته سکون و رکود را تجربه می‌کند و حالا کرونا بار سنگین‌‌تری را بر دوش حدود 5 هزار کارگاه عمده تولیدی و 30 هزار کارگاه انفرادی صنایع دستی در استان اصفهان گذاشته است.

مهار اثرگذاری کرونا، از دستان ما خارج است

اما با وجود آن که هزاران نفر از هنرمندان نصف‌جهان، راه گذران زندگی خود را در تولید و فروش صنایع دستی می‌بینند، به نظر می‌رسد هنوز که هنوز است، اقدامی جدی از سوی دستگاه‌های متولی در این زمینه صورت نگرفته است. 

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم درباره سایه سنگین کرونا بر حوزه‌های تولیدی صنایع دستی اظهار داشت: در مورد حمایت از تولیدکنندگان صنایع دستی در سطح ملی اقداماتی صورت گرفته اما مهار اثرگذاری کرونا بر صنایع خارج از کنترل ما است.

فریدون اللهیاری با بیان این که صنایع دستی یکی از مشاغل آسیب‌پذیر بوده، تصریح کرد: سیاست‌های حمایتی برای حمایت از تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی در نظر گرفته شده است.

تدوین سیاست‌های حمایتی در صنایع دستی، موضوعی است که در طول سال‌های گذشته، همواره در جلسات و بخشنامه‌ها خلاصه شده و هرگز آن گونه که باید رنگ اجرایی به خود ندید. موضوعی که در سخنان معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز مشهود است. 

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان در مورد سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی به خبرنگار تسنیم گفت: شیوع بیماری کرونا سبب بروز بحران‌های فراوانی در چرخه تولید و عرضه صنایع‌ دستی شده، از یک سو شیوع این بیماری فرصت مناسبی در راستای توسعه فناوری‌های مدرن همچون تجارت و بازاریابی الکترونیک و همچنین ارسال مرسولات از طریق پست و استفاده از سیستم قدیمی، کارآمد فراهم ساخته است.

جعفر جعفرصالحی با بیان این که همه‌گیری بیماری کرونا بر روی بسیاری از مشاغل اثر منفی گذاشته است، تصریح کرد: در بحث فروش صنایع دستی با مشکلاتی روبه‌رو هستیم و اکنون حجم وسیعی از تولیدات صنایع دستی در انبارها وجود دارد به طوری که تولیدکنندگان مواد اولیه را پیش از شروع کرونا خریداری کرده بودند.

وی با بیان اینکه از اسفند سال گذشته تاکنون در بحث فروش صنایع‌دستی با مشکل مواجه هستیم خاطرنشان کرد: دولت با عنوان سیاست‌های حمایتی بحث تجارت الکترونیک را مطرح کرد که در اصفهان 53 فروشگاه خاص در این حوزه فعالیت می‌کنند و نه تنها مشکلی برای فروش نداشتند بلکه با همکاری اداره پست توانستن فروش خوبی را داشته باشند.

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان با اشاره به راه‌اندازی سامانه تسهیلات صنایع دستی گفت: در این سامانه تعدادی از هنرمندان ثبت نام کردند و با تفاهم‌نامه‌ای که با بانک گردشگری صورت گرفته از ماه گذشته تا به حال برخی از کارگاه‌های عمده برای دریافت تسهیلات به این بانک مراجعه کردند.

وی درباره مشاغل خانگی صنایع دستی در استان ادامه داد: با همکاری اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی هنرمندان حوزه صنایع دستی در بخش مشاغل خانگی معرفی شدند تا تسهیلات دریافت کنند.

جعفرصالحی با اشاره به اخبار منتشر شده در خصوص ابطال جواز کسب هنرمندان صنایع دستی گفت: در این دوران کرونا یکسری هنرمندان در حوزه مجوز ها دچار مشکل شده بودند که با همکاری اداره کل تامین اجتماعی استان مقرر شد که هنرمندان برای تمدید پروانه و جواز کسب خود از طریق فضای الکترونیک اقدام کنند و تا پایان سال احتیاجی به حضور فیزیکی آنها نیست.

وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه ملی مجازی صنایع دستی تصریح کرد: امسال به دلیل شرایط کرونا نمایشگاه به صورت سنتی نداشتیم به همین دلیل با وجود اینکه معاونت صنایع دستی میراث هیچ مسئولیت اجرایی برای برپایی نمایشگاه ندارد اما این نمایشگاه و فروشگاه با 6 هزار اثر و مشارکت 46 هنرمند اصفهانی راه‌اندازی کرده است.

نگاه دولت به حوزه صنایع دستی، نگاه حمایتی است

معاون میراث فرهنگی استان اصفهان با تاکید بر اینکه در جلسات متعدد استانداری و معاونت عمران استانداری موانع حفظ اشتغال‌ها و محدودیت‌های موجود در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، گفت: این که آمار می‌دهند بسیاری از کارگاه‌ها تعطیل شده باید بگوییم اگر معاونت و اداره کل میراث فرهنگی مرجع و متولی برای تغییر رشته و یا ابطال مجوز حوزه صنایع دستی است باید بگوییم که اکنون 40 هزار نفر هنرمند در سامانه ثبت شدند، نمی‌گوییم که همه چیز طبق روال قبل خوب است اما دغدغه فروش وجود دارد و تداوم وضعیت کرونا می‌تواند آسیب زیادی به همه مشاغل به ویژه حوزه صنایع دستی برساند.

وی با بیان اینکه هنرمندان اصفهانی به صورت حرفه‌ای تولیدات صنایع دستی دارند، اضافه کرد: بحث نوسانات قیمت مواد اولیه همواره از دغدغه‌های این هنرمندان بوده که تدابیری اندیشیده شده است که منشا این نوسانات با همکاری بخش خصوصی مرتفع شود که مواد اولیه بدون واسطه در اختیار هنرمندان قرار گیرد.

نگاه جزیره‌ای امکان پذیر نیست

به طور قطع حمایت جدی از جهش تولید و ارتقای جایگاه صنایع دستی اصفهان در عرصه ملی و بین‌المللی، نیازمند اقدامات فراارگانی و عملیاتی بوده که با حمایت یک یا چند نهاد خاص، به سرانجام نخواهد رسید. این موضوع که از مشکلات مهم فعالان این عرصه بوده، از سوی معاون اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز بیان می‌شود.

جعفرصالحی با بیان اینکه نگاه دولت و میراث فرهنگی به حوزه صنایع دستی، نگاه حمایتی است، تصریح کرد: لازم است در این راستا ارگان‌های مختلف نیز به کمک حوزه صنایع دستی بیایند.

وی با اشاره به بحث موانع موجود در حوزه صادرات صنایع دستی خاطرنشان کرد: در شورای سیاستگذاری صنایع دستی استان موانع شناسایی و مشکلات مطرح شده است اما باید اعلام کنیم که برخی از این مشکلات خارج از حوزه استانی بوده و نیازمند قانون کشوری است اگر اداره پست و گمرک نظر مساعد داشته باشند می‌توان در حوزه صادر صادرات صنایع دستی و مشکلات را مرتفع کرد.

حمایت جدی از هنرمندان و صنایع دستی ایرانی، نه در بیان و تدوین سیاست، که نیازمند اقدام و عمل مسئولانی است که این روزها، بیش از هر زمان دیگر، به گردش اقتصادی و رونق تولید ملی، برای احیای صنعت اقتصاد فرهنگ و هنر کشور نیاز دارند. تعامل بین دستگاهی برای رفع چالش‌های عرضه صنایع دستی، برندسازی و عرضه آنلاین، تدوین قوانین عملیاتی به منظور اجبار در خرید کالاهای ایرانی صنایع دستی و ده‌ها اقدام عملیاتی دیگر، راه را برای احیای این صنعت مهم ملی و بین‌المللی ایران اسلامی، باز خواهد کرد.

صنایع دستی اصفهان نفس‌های آخر را می‌کشند اما به نقل از بزرگ‌ترها، ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است و مسئولان و حامیان و دوست داران فرهنگ و هنر ایرانی می‌توانند با حمایت از صنایع دستی، ضررهای وارده براثر عدم فروش را جبران کنند.

گزارش از زینب کلانتری

انتهای پیام/163/ح