رئیس جمهور چین در داووس از دنیا چه خواست؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شی جینپینگ در سخنرانی خود در اجلاس مجازی امسال داووس گفت: "بگذارید، شعله چندجانبه گرایی، مسیر پیش روی بشریت را روشن سازد." اهمیت این جمله در آن است که نشان می دهد چین مایل است دیگران چه نگرشی به پکن داشته باشند... همه قدرت های بزرگ می خواهند با ارائه تصویری مثبت از خود، پشتیبانی بیشتری را کسب کرده و از مخالفت ها بکاهند.

وی از اقتصادهای بزرگ خواست که "با کمک هم، رشدی نیرومند، پایدار، متوازن و دربرگیرنده به اقتصاد جهانی بدهیم." وی درخواست آشنای چین را تکرار کرد که "بیایید با کنارگذاردن پیشداوری های ایدئولوژیک، مشترکا راه همزیستی صلح آمیز، منافع دوجانبه و همکاری برد-برد را دنبال کنیم. هیچ دو برگ درختی در جهان، یکسان نیستند. هر کشوری، یگانه است و هیچکدام از دیگری برتر نیست. بهترین ملاک این است که آیا تاریخ، فرهنگ و سامانه اجتماعی یک کشور، با شرایط ویژه آن تناسب دارد یا نه تا ثبات سیاسی، پیشرفت اجتماعی و زندگی بهتری را فراهم آورد." این سخنانِ هیجانی، با دفاع دیرپای چین از نورمِ عدم دخالت در امور داخلی دیگران و طرد صریح نظم جهانی متکی بر اصول لیبرال جهانی، همخوانی کاملی دارد.

اطمینان بخشی های شی را البته که باید با بدبینی زیادی، بررسی کرد. پیشنهاد او در این زمینه که دولت ها باید از تهدید یا ترساندن دیگران پرهیز کنند، با رفتار چین در مرزهایش با هندوستان، تلاش اش برای مجازات استرالیا به خاطر پیشنهاد تحقیق مستقل بین المللی درباره سرچشمه های کروناویروس یا کارزار مستمرش در هراساندن تایوان، در تناقض است. همچنین دعوت او به پایبندی به قوانین و مقررات بین‌المللی به جای روی آوردن به سلطه گری، با رفتار چین در دریای جنوبی چین، از جمله رد آشکار حکم دادگاه دائمی حکمیت در سال 2016 که ادعاهای قلمروی چین را بی پایه دانست، همخوانی ندارد.

شعار وی در پایبندی به "باز بودن"، ظاهرا شامل آزادی اطلاعات نمی شود؛ هیچ نشانه‌ای از اینکه وی در صدد از میان برداشتن "فایر وال بزرگ" باشد یا بخواهد محدودیت ها و تهدیدات علیه روزنامه نگاران خارجی را لغو کند، مشاهده نمی شود. تلاش های پکن برای زایل کردن فرهنگ اویغور ها هم جای خود. البته من نمی گویم هرآنچه که رییس جمهوری چین در این سخنرانی گفت، تبلیغات بود یا فاقد صداقت.  بلکه می گویم که او هم همانند دیگر رهبران جهان عمل میکند که می خواهند منافع کشور خودشان را نمایندگی کنند. از محتوی متفاوت سخنرانی او که بگذریم، پیامش شبیه ادعای جرج دابلیو بوش، رییس جمهوری پیشین آمریکا بود که زمانی گفت آمریکا از قدرت گسترده خود برای "شکل دادن به جهانی... که نه تنها به سود آمریکا که به سود همه جهان است،  بهره می برد." همانطور که باراک اوباما هم ادعا کرد که "آمریکا جهان را در مسیر برساختن معماری ای برای حفظ صلح رهبری کرد... سازوکارهایی برای کنترل جنگ، پیمان هایی برای حفاظت از حقوق بشر، جلوگیری از نسل کشی و محدود کردن خطرناکترین جنگ افزارها." ای.اچ کار E.H. Carr زمانی گفت: "مردمان انگلیسی زبان، استاد این هنر هستند که منافع خودخواهانه ملی خود را در لباس خیر مطلق، عرضه کنند." البته این گرایش، تنها محدود به انگلیسی زبان ها نیست.

یک استاد واقع گرا به نام سباستین روساتو Sebastian Rosato می گوید: دشوار و شاید ناممکن باشد که بتوان درباره منویات یک دولت دیگر، به برداشت های معتبری رسید. نکته این نیست که دولت ها مکررا تلاش دارند دیگران را فریب دهند یا اینگونه نیست که رهبران کشورها، هرگز آنچه را در ذهن دارند، بازگو نمی کنند. نکته این است که دشوار بتوان مطمئن شد که یک گفته یا قولی که می دهند صادقانه هست یا نه. حتی اگر همه چیز را هم شفاف و صادقانه بگویند، با دگرگونی شرایط، حرفهایشان هم دستخوش تعبیرهای دیگری می شود. تاریخ معاصر چین، سرشار از چنین خط سیری است. هرچه قدرتش بیشتر شد، بلندپروازی هایش هم افزایش یافت و تعریفش از "منافع کانونی" هم دگرگون شد.

به تاریخ ایالات متحده آمریکا نگاه کنید: 13 مستعمره ای که بیشترین امیدشان ادامه حیات و دور ماندن از چرخه منازعات قدرت های بزرگ بود، به محض آنکه به کشوری قدرتمند تبدیل شدند، در پی آن برآمدند تا جهان را "برای دمکراسی امن سازند،" برای پایان دادن به جنگ ها، وارد جنگ شوند و ارزش های لیبرال را در سراسر جهان بپراکنند.

با این حساب، در ارزیابی سخنان شی جینپینگ، دیگر کشورها و بویژه آمریکا باید چه واکنشی داشته باشند؟ تا جایی که به آمریکا مربوط می شود، نباید این سخنرانی را یکسره رد کند و آن را تبلیغاتی بی معنی بداند که در پی فریب مخاطب و جا انداختن منویات واقعی چین است. چنین ارزیابی ای، به معنی نادیده گرفتن احتمال- و حتی احتمال بالایی- است که چین صادقانه در شماری از زمینه ها به دنبال همکاری با منافعی دوجانبه است، حتی اگر در دیگر زمینه ها به دنبال امتیازاتی پایدار باشد. در همین حال، نباید تناقضاتی را که در این سخنان هست، نادیده گرفت.

انتهای پیام/