گزارش تاریخ|تیمسار ستاری؛ روستازاده‌‌ای که پایه‌گذار تحول و بازسازی قدرت هوایی ایران شد
به مناسبت اکران فیلم سینمایی "منصور" در جشنواره فیلم فجر در گزارش زیر به بازخوانی زندگی شهید منصور ستاری فرمانده اسبق نیروی هوایی ارتش و نقش وی در تحول و بازسازی قدرت هوایی ایران پرداخته‌ایم.
گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم - فیلم سینمایی «منصور» با محوریت زندگی امیر سرتیپ شهید منصور ستاری فرمانده اسبق نیروی هوایی ارتش همزمان با سی و نهمین جشنواره فیلم فجر در سینماهای جشنواره در حال اکران است. این اثر محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که در سال‌های گذشته چند فیلم در حوزه دفاع مقدس و مقاومت ساخته است که به طور مثال می‌توان به فیلم‌های سینمایی «به وقت شام»، «تنگه ابوقریب»، «23 نفر» و «آبادان 1160» اشاره کرد. اما این فیلم پس از «ایستاده در غبار» دومین فیلم سینمایی این سازمان در رابطه با فرماندهان دفاع مقدس است. «ایستاده در غبار» روایتی از زندگی سردار احمد متوسلیان فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله (ص) سپاه بود که سال 94 ساخته و برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم در جشنواره سی و چهارم شد. به مناسبت اکران فیلم سینمایی «منصور» در گزارش ذیل به معرفی امیر ستاری پرداخته‌ایم:
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در صفحه اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
منصور ستاری روستازاده و شاعرزاده‌ای اهل روستای ولی آباد ورامین بود که پس از دریافت مدرک دیپلم، ابتدا وارد نیروی زمینی ارتش شد، اما پس از سه سال و با دریافت درجه ستوان دومی در سال 1348 به نیروی هوایی ارتش رفت. او دو سال بعد به این دلیل که سامانه‌های راداری و تجهیزات هوایی کشور آمریکایی و غربی بودند و در راستای اهداف و سیاست‌های آنان در منطقه غرب آسیا نیز به کار گرفته می‌شد، برای گذراندن دوره آموزشی کنترل رادار به کشور آمریکا رفت و پس از یک سال به ایران بازگشت و با عنوان افسر کنترل شکاری نیروی هوایی به ادامه فعالیت در این نیرو پرداخت.
ستاری در خلال خدمت در نیروی هوایی ارتش تصمیم به تحصیل در دانشگاه گرفت. از این رو با شرکت در کنکور سراسری در رشته برق و الکترونیک دانشگاه تهران پذیرفته شد و به تحصیل در این رشته فنی پرداخت، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل آغاز جنگ تحمیلی، تحصیل وی نیمه تمام ماند و به پایان نرسید.
ستاری به واسطه مسئولیتی که عهده‌دار بود (وی از سال 61 تا 65 معاون عملیات نیروی هوایی ارتش بود) و تخصصی که در حوزه پدافند هوایی داشت نقش مهمی در دفاع مقدس ایفا کرد. نخستین بار در عملیات‌های فتح‌المبین و بیت‌المقدس (سال 61) به ابتکار شهید ستاری به طور مستقل از سامانه پدافند هوایی «هاگ» استفاده شد. کارآیی و نقش این سامانه پدافندی موجب شد، دشمن به دنبال انهدام این سامانه باشد که در مواردی هم موفق شد.
نیروی هوایی ارتش در جریان عملیات بیت‌المقدس یک آتش‌بار کامل موشک هاک را در 23 کیلومتری آبادان قرار داد. با آغاز عملیات این سایت افتتاح شد و نیروها و رزمندگان مستقر در آنجا را زیر پوشش دفاعی خود قرار داد. بعد از گذشت چند ساعت و در حالی که عملیات به لحظات سخت خود رسیده بود، ناگهان سامانه خنک‌کننده اتاق هدایت موشک از کار افتاد و با اینکه متخصصان تلاش زیادی برای راه‌اندازی آن انجام دادند، اما موفق نشدند آن را فعال کنند. ستاری که به عنوان فرمانده در بخش دیگری حضور داشت، وقتی از این موضوع اطلاع یافت، خود را به آنجا رساند و با ارائه طرحی مشکل را برطرف کرد.
ستاری سال 64 و پیش از اجرای عملیات والفجر هشت برای اینکه این سامانه پدافندی از موشک‌های هوا به زمین ضدتشعشع عراق در امان بماند، طرح ابتکاری اجرا کرد. آن طرح این بود که راهبری و هدایت عملیات پدافند هوایی از سیستم راداری هاگ به رادار مادر منطقه‌ای که در بندر امام خمینی (ره) مستقر بود، تغییر پیدا کرد. در نتیجه عراقی‌ها موفق به شناسایی موقعیت سامانه‌های پدافندی نشدند و عملیات والفجر هشت به عنوان مقطع درخشان پدافند هوایی شناخته می‌شود.
** ماجرای راه‌اندازی سامانه پدافندی S200
نقش ستاری در دفاع مقدس البته از زمانی برجسته شد که حکم فرماندهی نیروی هوایی ارتش را از رهبر انقلاب دریافت کرد. ستاری بهمن ماه سال 65 و زمانی که نیروی هوایی ارتش با کمبود امکانات مواجه بود، فرمانده این نیرو شد. او برای ایجاد تحول در این نیرو، طرح‌ها و ابتکارات بسیاری به ویژه در حوزه‌های راداری و پدافندی اجرا کرد؛ به گونه‌ای که توان این نیرو در انهدام هواپیماهای بعثی دو برابر شد.
عراق در سال‌های پایانی جنگ میزان حملات هوایی خود به کشتی‌ها و نفتکش‌های تجاری ایران در خلیج فارس را افزایش داد. از این رو لازم بود کشتی‌ها و نفتکش‌های ایرانی حفاظت شوند. ستاری با انجام طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی توانست عملیات‌های بسیاری برای حفاظت از شریان اقتصادی کشور انجام داد و در همین راستا پس از پایان جنگ تحمیلی، اقدام به پیاده‌سازی طرح‌های مبتکرانه پدافندی کرد.
بسیاری دوره فرماندهی ستاری بر نیروی هوایی ارتش را دوره تحول و بازسازی این نیرو می‌دانند. هرچند گام‌های نخستِ خودکفایی و تحول‌آفرینی از دوران سرهنگ صدیق برداشته شد، اما در دوران ستاری رشد و توسعه پیدا کرد. تاسیس دانشکده پرواز، تاسیس دانشگاه هوافضا با هشت گرایش تحصیلی، راه‌اندازی مرکز تحقیقات و آموزش پزشکی نیروی هوایی و ایجاد شبکه دیده‌بانی برای تقویت سامانه پدافندی کشور بخشی از اقدامات انجام شده در دوره فرماندهی امیر ستاری از سال 65 تا 73 است.
در دوره فرماندهی ستاری، سامانه موشکی اس 200 با وجود مشکلات و محدودیت‌ها، خریداری شد و باید به سرعت عملیاتی می‌شد. 3 شهر برای استقرار این سامانه و میدان تیر سمنان برای آموزش‌های عملیاتی در نظر گرفته شد؛ اما مشکلات فنی مهندسی بسیاری وجود داشت. ستاری از روند اجرای کار راضی نبود. خودش راهی سمنان شد. با افرادی که در روسیه دوره دیده بودند، صحبت کرد و دلایل تاخیر و عدم عملیاتی شدن سامانه را جویا شد. وقتی مشکلات کار را فهمید، از تمامی افراد خواست تا همفکری کنند. در نهایت پس از ساعت‌ها همفکری و آزمون و خطا توانستند سامانه اس 200 را مستقر و عملیاتی کنند.
** "اوج" و تکیه بر خودکفایی
سال 66 و در میانه جنگ تحمیلی با دستور شهید ستاری مجتمع صنعتی اوج با هدف بازسازی هواپیماهای آسیب‌دیده تاسیس شد. افق نگاه شهید ستاری این بود که از طریق بازسازی هواپیماها، بستری برای ساخت هواپیماهای جنگنده و آموزشی به وجود آید.
در مجتمع اوج انواع کارها از جمله بازسازی، نگهداری و تولید هواپیماها و قطعات برای سایر هواپیماهای نیروی هوایی اعم از شرقی و غربی انجام گرفت. حجم کار گسترده و قطعات فراوانی در سیکل کار مطرح بود. گاهی مسئولان تخصصی پروژه از سرعت و شتاب کار عقب می‌افتادند، اما شهید ستاری با عشق و علاقه به کارها رسیدگی می‌کرد.
برنامه بازسازی و عملیاتی کردن جنگنده‌های آسیب‌دیده با قوت به کار خود ادامه داد. ده‌ها فروند هواپیماهای بازسازی شده دوباره به پرواز درآمدند. برای به راه افتادن دوباره موتور این جنگنده‌ها، کارهای مختلفی از جمله تعمیر قسمت‌های آسیب‌دیده و ساخت قطعات مختلف انجام گرفت.
اقدامات مجتمع اوج مورد استقبال و تشویق بسیاری از مسئولان کشور قرار گرفت و جرقه‌های ساخت جنگ‌افزارها با تکیه به تجربه داخلی از همان زمان زده شد.
در نهایت پانزدهم دی ماه سال 73 هواپیمای جت استار نیروی هوایی ارتش که از جزیره کیش عازم اصفهان و سپس تهران بود، در نزدیکی مقصد به دلیل نقص فنی سقوط کرد. در این سانحه امیر منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی ارتش، امیر سید علیرضا یاسینی معاون هماهنگ‌کننده این نیرو و امیر مصطفی اردستانی معاون عملیات نهاجا به همراه جمعی دیگر از افسران و کارکنان نیروی هوایی ارتش به شهادت رسیدند.
انتهای پیام/