واکاوی بحران طلاق| واکاوی علل افزایش معنادار بحران طلاق در اصفهان / وقتی جدایی‌ها پایتخت فرهنگی ایران را هدف قرار داده‌اند + فیلم
گروه استانها- اینکه اصفهانِ همیشه پیشرو در مسائل فرهنگی، موضوع طلاق را نیز در معضلات بزرگ خود، پیشرو می‌بیند، زنگ خطری است که پایتخت فرهنگ و تمدن ایران را، همچون نقاط دیگر کشور، تهدید می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، طلاق در لغت به معنی گشودن گره و رهایی اما در اصطلاح به معنی پایان یک زندگی مشترک و جدایی است. طلاق اگرچه به خودی خود، معضل به حساب نمی‌آید، اما معضلاتی را به دنبال دارد. افزایش میزان فساد و فحشا، افزایش فرزندان طلاق، افزایش میزان بی‌اعتمادی در جامعه، فشارهای روحی و روانی و غیره از جمله پیامدهای طلاق است.
گزینه نخست یا راه آخر؟
متأسفانه امروزه طلاق، تبدیل به متداول‌ترین و نخستین راه حل مشکلات خانوادگی شده و آمارهای مختلف، حاکی از افزایش آمار طلاق در کشور است و بدبختانه استان اصفهان نیز در سال‌های اخیر در بین استان‌های پیشرو در این معضل اجتماعی قرار داشته است.
در روزگاری نه‌چندان دور، طلاق تقریبا یک تابو بود، و قبحی داشت که خانواده‌ها را مجاب می‌کرد تا به جای روی آوردن به طلاق، به حل مشکلات و سازش بپردازند اما به نظر می‌رسد این تابو و این قبح در دهه‌های اخیر به آرامی شکسته شده و اکنون امری عادی تلقی می‌شود. امری که زمانی تنها در صورتی که هیچ راهی برای ادامه باقی نمانده بود به عنوان گزینه آخر مطرح می‌شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی رهبر، امام جمعه موقت شهر اصفهان، با بیان اینکه براساس روایات، طلاق، ناپسندترین چیزها نزد پروردگار است، به خبرنگار تسنیم اصفهان اظهار داشت: طلاق تبعات مختلف فردی، اجتماعی، روحی، روانی، و غیره به دنبال دارد و در شرع مقدس امری ناپسند به شمار می‌رود و توصیه شده تا حد امکان به اصلاح ذات‌بین و برطرف کردن مشکلات زن و شوهر پرداخت اما به هر حال یک ضرورت است و زمانی که هیچ راهی باقی نمی‌ماند، به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می‌شود.
رواج طلاق را از دیدگاه‌های مختلف می‌توان مورد بررسی قرار داد و علل و زمینه‌های مختلفی را برای آن عنوان کرد که از آن جمله می توان به انتخاب نادرست، عجولانه، و احساسی اشاره کرد. علتی که اغلب در پی تغییر سبک زندگی و فرهنگ ازدواج جامعه به وجود می‌آید.
قدیمی‌ترها «هم‌کفو» بودن دختر و پسر را در کنار عواملی نظیر سربراه بودن، اصالت و غیره، از معیارهای اصلی ازدواج در نظر می‌گرفتند و مطابق این معیارها، نسبت به معرفی و آشنا کردن دو طرف اقدام می‌کردند اما امروزه نقش خانواده‌ها در ازدواج فرزندان کمتر شده و تقریبا به حاشیه رفته است و در نتیجه انتخاب‌های احساسی و از سر شور و هیجان بیشتر شده و ازدواج‌های ناموفقی را به بار آورده است.
انتخاب با چشم باز
امام جمعه موقت شهر اصفهان و کارشناس مسائل دینی انتخاب ناسنجیده را یکی از مهم‌ترین عوامل رواج طلاق عنوان کرد و افزود: متأسفانه امروزه درصد قابل توجهی از طلاق‌ها و اختلافات خانوادگی، مربوط به انتخاب‌های نادرست است که اگر از ابتدا با بینش درست و آگاهانه و با مشورت با خانواده این انتخاب‌ها صورت می‌گرفت، چه بسا طلاق‌هایی که هرگز رخ نمی‌دادند.
اما اگر سری به آمار و ارقام و طلاق‌های صورت گرفته بزنیم، بیش از گذشته درباره این معضل استان و شهر اصفهان نگران می‌شویم. به گفته معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان اصفهان، سال‌های نخست زندگی، بخش عمده‌ای از زمان اصلی طلاق را به خود اختصاص داده و این موضوع زنگ خطر را نیز به صدا در آورده است.
مجتبی ناجی، معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان اصفهان در این باره اظهار داشت: آمارها نشان می‌دهد نزدیک به 10 درصد از طلاق‌های ثبت شده استان اصفهان، در سال نخست ازدواج روی می‌دهند؛ همچنین 45 درصد از این طلاق‌ها در پنج‌ساله نخست زندگی مشترک روی می‌دهند و با توجه به اینکه در این آمارها، سال نخست زندگی، از زمان ثبت ازدواج در نظر گرفته می‌شود، در واقع این طلاق‌ها معمولا پیش از شروع زندگی مشترک زیر یک سقف به ثبت می‌رسند و این آمار بیانگر این حقیقت است مهارت‌های انتخاب همسر در این افراد وجود نداشته است و این ازدواج‌ها در انتخاب اولیه دچار ضعف و نقص بوده‌اند.
علل رشد طلاق در استان اصفهان
از طرفی، عوامل و آسیب‌های مختلف اجتماعی نیز بر روی زندگی‌ها سایه افکنده و تاثیر مستقیم و موثری در آمار طلاق دارند و از طرف دیگر، افزایش طلاق، پیامدها و آسیب‌هایی در بعد اجتماعی را به همراه دارد؛ در واقع می‌توان گفت، این عوامل به تقویت یکدیگر می‌پردازند و هرچه نسبت به آن غفلت شود، کار دشوارتر خواهد بود.
معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان اصفهان، درباره عوامل اصلی طلاق در این استان بیان کرد: با آمایشی که در سامانه نوبت‌دهی طلاق «تسنیم» صورت گرفته، از متقاضیان طلاق درخواست شده تا علت درخواست خود را به طور دقیق و موردی اظهار کنند که با بررسی این موارد و اظهارات، مجموعه عوامل اصلی طلاق در استان اصفهان به دست آمده که عبارت است از بی‌احترامی، بی‌وجهی، مسئولیت‌گریزی و خشونت و پرخاشگری‌های کلامی که معمولا این عوامل در خانوادههای درگیر اعتیاد، و نیز مشکلات شخصیتی و روانی رواج داشته است.
در این میان نقش اوضاع اقتصادی و معیشتی را نیز نباید نادیده گرفت. فقر و بیکاری به تنهایی زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات اجتماعی است و اگرچه در خانوادههای مرفح نیز طلاق رخ می‌دهد اما در سایه فقر با افزایش اختلافات خانوادگی زمینه برای جدایی زوجین مهیاتر است.
با یک نگاه کلی می‌توان دریافت در سال‌های اخیر که نمودار تورم افزایشی بوده و اوضاع معیشتی روز به روز دشوارتر می‌شود، طلاق و جدایی زوجین نیز با افزایش همراه شده و این خود نشان‌دهنده نقش اوضاع اقتصادی و معیشتی در افزایش آمار طلاق است.
مشکلات اقتصادی دلیل مهم طلاق در استان اصفهان است
حسین محمدصالحی، نماینده مردم فریدن، فریدون‌شهر، چادگان و بویین میاندشت و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به نقش اوضاع اقتصادی در آمار طلاق به خبرنگار تسنیم در اصفهان اظهار داشت: شاید 10 الی 15 درصد از طلاق‌های استان اصفهان، به علت ناسازگاری‌های جدی رخ بدهد و متاسفانه اعتیاد، بیکاری و فقر، جزء عوامل اصلی طلاق در استان ما است و نزدیک به 85 درصد از طلاق‌ها به علت مسائل اقتصادی، نابسامانی اوضاع معیشتی، فقر و مسائلی نظیر اعتیاد روی می‌دهد.
یک بام و دو هوای قوانین طلاق
با شناسایی عوامل و زمینه‌های گسترش طلاق در اجتماع، بایستی فکری جدی برای جلوگیری از این معضل نامرئی کرد و برنامه‌ای برای آن در نظر گرفت؛ البته پیش از آن باید تکلیف یک بام و دوهوایی قوانین موجود در زمینه ازدواج و طلاق را مدیریت کرد. قوانینی که باعث سهولت طلاق می‌شوند.
محمدصالحی با اشاره به قوانین ناکارآمد در زمینه طلاق خاطرنشان کرد: متاسفانه قوانین موجود در زمینه ازدواج و طلاق نه تنها راهگشا نیستند، بلکه در برخی موارد باعث تشدید معضل طلاق هستند. این که دیگر کسی به علت مهریه به زندان نمی‌رود، اینکه مهریه در لحظه صدور حکم طلاق به اجرا گذاشته شده و از اموال و حقوق مرد کسر می‌شود، ثبت مهریه‌ای سنگین که اهرم فشاری می‌شود در دست زن برای تحمیل طلاق از سوی مرد و غیره از جمله قوانینی هستند که چه بسا باعث تشدید معضل طلاق می‌شوند و بایستی قانون‌های جامعی را تدوین کرد که همه جوانب فعلی، آینده، و غیره را در نظر بگیرد.
از طرفی با توجه به تغییر سبک زندگی جامعه و فرهنگ ازدواج بایستی مهارت‌های زندگی نیز متناسب با فرهنگ و سبک زندگی، در جامعه نهادینه و به مردم آموزش داده شود. بسیاری از طلاق‌ها در واقع حاصل ازدواج‌های نادرست هستند و اگر پیش از ازدواج دو طرف مهارت انتخاب درست همسر را بلد بودند، ازدواج نادرستی شکل نمی‌گرفت که منجر به طلاق شود.
مجتبی ناجی، معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان اصفهان با تاکید بر ضرورت فراگیری مهارت‌های انتخاب درست خاطرنشان کرد: مردم باید بدانند که انتخاب همسر، مانند انتخاب لباس نیست و نیاز به فراگیری مهارت دارد. ما برای کسب گواهینامه رانندگی، چندین ساعت آموزش می‌بینیم و مهارت رانندگی فرا می‌گیریم اما هنگام انتخاب همسر، چنین حساسیتی را به خرج نمی‌دهیم و نتیجه‌اش چنین آمارهای وحشتناکی می‌شود.
وی ادامه داد: آموزش‌هایی که به صورت فرمالیته و برای ثبت ازدواج زوجین می‌گذرانند برای زندگی مشترک کافی نیست. در واقع این آموزش‌ها باید در زمان مجردی به افراد داده شود تا موثر باشد چراکه زمانی که فرد گزینه مورد نظر خود را انتخاب کرده و وابسته شده، این آموزش‌ها به نوعی با سوگیری همراه خواهد شد و افراد ناخودآگاه تلاش می‌کنند تا معیارها و آموزش‌ها را با گزینه خود تطبیق دهند و آن قسمت‌هایی را فرا بگیرند که با گزینه مورد نظر خودشان مناسب و مطابق است.
همچنین در صورتی که دو طرف مهارت‌های زندگی را فرا بگیرند و نیز با مراجعه به مشاوران و روانشناسان هنگام مواجهه با اختلاف و مشکلات، می‌تواند از درصد قابل توجهی از طلاق ها پیشگیری کند.
معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی با توضیح فرایند ثبت طلاق در استان بیان کرد: متقاضیان طلاق برای انجام این کار بایستی به سامانه تسنیم مراجعه کنند و با مراجعه به این سامانه در فرایندی مورد بررسی‌های روانشناختی قرار می‌گیرند و غربالگری می‌شوند. برخی از موارد خوش خیم هستند و با مداخلات مشاوران، مشکلات آن برطرف می‌شود و در برخی موارد که مداخلات مشاوران نتیجه‌ای نداشته باشد، متقاضیان، به دفاتر الکترونیک قضایی ارجاع داده می‌شوند.
وی با ارائه برخی آمار ادامه داد: بررسی آمارها نشان می‌دهد که به طور متوسط سالانه حدود 20 درصد از مراجعان به سامانه تسنیم در طی این فرایند و با مشاوره‌هایی که ارائه می‌شود از تصمیم خود منصرف می‌شوند. همچنین نزدیک به 40 درصد از موارد متقاضی، در این سامانه ثبت‌نام کرده و نوبت می‌گیرند اما تا زمانی که نوبت آن‌ها فرار برسد از تصمیم خود منصرف شده و در نوبت مقرر مراجعه نمی‌کنند. البته این آمار مربوط به متوسط سالانه است و ممکن است برخی متقاضیان، مجددا برای ثبت طلاق اقدام کنند اما با این حال این فرایند طلاق آن‌ها را به تاخیر انداخته است.
بر اساس آمار منتشر شده در سامانه ثبت احوال کشور، در 6 ماهه نخست سال 99 چهار هزار و 751 مورد طلاق در استان اصفهان ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 199 مورد افزایش یافته است. این افزایش در شرایط رخ داده که کشور درگیر کرونا بوده و بایستی تاثیرات مثبت و منفی این شرایط بر این آمار نیز مورد بررسی قرار گیرد.
با این وجود هنوز برای قضاوت، مقایسه و نتیجه‌گیری زود است و این آمار ممکن است تا پایان سال و در سال آینده دستخوش تغییر شود اما با این حال، ثبت این میزان طلاق در استانی مثل اصفهان که اغلب جمعیت آن را اهالی بومی اصفهان تشکیل می‌دهند، استانی که داعیه‌دار پایتختی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است، به منزله زنگ خطر و وضعیت قرمز است و اگر هرچه زودتر فکری برای آن نشود، فجایع بسیاری را در ابعاد فردی و اجتماعی به همراه خواهد داشت.
شاید اگر دستگاه‌های فرهنگی، ادارات اجتماعی و دستگاه‌های اقتصادی، شرایط کشور را بیش از گذشته مورد توجه قرار می‌دادند، مسئله طلاق، به عنوان یک بحران خاص، اینچنین به بحرانی جدی برای کشور تبدیل نمی‌شد.
گزارش از امیرحسین رحیمی
انتهای پیام/163/ش
