روستایی با تولد فقط یک نوزاد در ۱۸ سال گذشته!
روستایی در گناباد وجود دارد که در ۱۸ سال اخیر فقط یک نفر در آن به دنیا آمده است!
به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ ممکن است خیلی از افراد تصور کنند در روستاها و شهرستان‌های کوچک آمار زادوولد بیشتر از شهرها باشد، اما جالب است بدانید که شهرستان گناباد، به‌‌عنوان یکی از مسن‌ترین شهرهای کشور به‌شمار می‌آید.
بیش از 13 درصد جمعیت 90هزار نفری گناباد را سالمندان تشکیل می‌دهند و این شهرستان دومین شهرستان سالمند کشور به‌شمار می‌رود؛ شایان ذکر است که طبق جدیدترین اظهارنظر مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی، حدود 28.9 درصد از جمعیت کشور، سالمند هستند، البته این آمارها درباره گناباد به همین جا محدود نمی‌شود و در «روستای دیسفان» این شهرستان، حدود 10 سال است که هیچ ولادت جدیدی به ثبت نرسیده و در 18 سال اخیر، فقط یک تولد ثبت شده است!
از طرفی کمبود امکانات و موقعیت‌های شغلی افراد زیادی را وادار به مهاجرت کرده و به‌مرور زمان بهدلیل به دنیا نیامدن هیچ فردی سال‌هاست که در این روستا صدای خنده هیچ بچه‌ای شنیده نشده و چراغ‌های مدارسش خاموش شده است؛ در ادامه علاوه بر آشنایی با این روستا، گفتوگو با یکی از اعضای شورای اسلامی روستا و یکی از آخرین نفراتی که در این روستا به دنیا آمده است، دلایل این اتفاق را که در 18 سال اخیر فقط یک ولادت در این روستا ثبت شده است بررسی خواهیم کرد، همچنین دلایل اساسی مهاجرت را از زبان برخی اهالی دیسفان خواهید خواند.
روستایی با قدمتی 5هزارساله
دیسفان، نام روستایی از بخش کاخک در شهرستان گناباد است که بافت سنتی خانه‌ها، وجود قنات‌ها و آب‌‌انبار‌های بی‌شمار به قدمت تاریخی‌اش اشاره دارد؛ جمعیت ساکن و دایم این روستا حدود 200 نفر و جمعیت غیردایمش بیش از 1500 نفر و مساحت آن حدود 12 کیلومترمربع است؛ دیسفان، بهار و تابستان‌های زیبایی دارد و اهالی روستا در اواخر شهریور ماه مشغول جمع‌آوری میوه‌هایی از جمله توت، آلبالو، گیلاس، انجیر و... هستند؛ هم‌اکنون بیشتر ساکنان روستا سالمندان هستند و به کشاورزی و دامداری به‌شیوه‌های سنتی مشغول‌اند؛ آن‌ها به‌اندازه‌ای کار می‌کنند که از پس مخارج خود برآیند چرا که با وجود آب‌وهوای خشک، کمبود ابزارآلات و... کشاورزی در این منطقه برای افزایش سرمایه و کسب درآمد توجیه اقتصادی ندارد؛ امروزه آن‌چه این روستا را از سایر مناطق گناباد متمایز کرده و خبرساز شده، همین موضوع زادوولد است که به‌گفته ساکنانش این اتفاق چند علت اساسی و مورد بحث دارد.
آخرین ثبت تولد در دیسفان حدود 10 سال پیش بوده است
گفتوگو با یکی از اعضای شورای روستای دیسفان درباره وضعیت این روستا، تعداد ساکنانش و...
از آن جایی که استمرار معضل خشکسالی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن مانند نبود فرصت‌های شغلی در این روستا باعث کمبود زادوولد و مهاجرت بسیاری از جوانان جویای کار به شهرهای بزرگ شده است، تصمیم گرفتیم در این خصوص با یکی از اعضای شورای روستای دیسفان گفت‌وگویی داشته باشیم؛ «محمد فردوسی» پس از بازنشستگی در نیروی دریایی سال 92 به زادگاهش یعنی روستای دیسفان برگشته و تا امروز در شورای روستا مشغول فعالیت است.
خشکسالی 20ساله باعث مهاجرت افراد زیادی شد
سؤال اول را از آقای فردوسی می‌پرسم که چرا جمعیت روستای دیسفان روز‌به‌روز در حال کم شدن است که می‌گوید: «روستای ما تا قبل از دهه 50 ساکنان زیادی داشته است و بیشتر افراد در آن‌‌جا مشغول کشاورزی بوده‌اند اما متأسفانه دیسفان به‌مدت 20 سال دچار خشکسالی‌های پی‌درپی شد و به همین دلیل افراد زیادی مجبور به مهاجرت شدند.»
متأسفانه سال‌هاست تولدی اینجا ثبت نشده است
از او می‌پرسم که "آیا این ادعا صحت دارد که سال‌هاست در دیسفان هیچ نوزادی متولد نشده است؟" که جواب می‌دهد: «بله، متأسفانه بهدلیل مهاجرت و نبود جوانان در روستا، سال‌هاست که دیگر ازدواج و تولدی در اینجا صورت نگرفته است.»
هر 4 مدرسه روستا هم تعطیل شده است
طبیعتاً وقتی هیچ تولدی در یک روستا ثبت نشود، این سؤال پیش می‌آید که؛ چه بلایی سر مدارس آن جا آمده است؟ فردوسی در این باره می‌گوید: «روستای دیسفان در گذشته چهار مدرسه داشت که شامل پایه‌های تحصیلی مختلف بود و کودکان و نوجوانان ما مشکلی در زمینه تحصیل نداشتند، اما به‌مرور زمان کاهش جمعیت باعث تعطیلی همه این مدارس شد؛ پس از آن، دو مدرسه به بخش خصوصی واگذار و یکی از آن‌ها تبدیل به زا‌ئرسرا شد و ما با کمک اعضای شورای اسلامی دیسفان آخرین مدرسه را به خانه ورزش تغییر کاربری دادیم.»
علت مهاجرت تنها مسائل شغلی نیست
فردوسی درباره اصلی‌ترین عاملی که باعث مهاجرت افراد از روستای دیسفان شده است، می‌افزاید: «علت مهاجرت تنها به وقوع خشکسالی و کمبود امکانات آموزشی و شغلی محدود نمی‌شود بلکه بسیاری از جوانان در روستا با مدارک تحصیلی بالا حاضر به ماندن و اشتغال در بخش کشاورزی و دامپروری نیستند؛ در این خصوص به‌جرئت می‌گویم از حدود 140 خانواده‌ای که در دیسفان زندگی می‌کنند، در هر خانه دو تا سه نفر تحصیل‌کرده هستند.»
بیشتر ساکنان روستا، سالمند و ازکارافتاده هستند
"اکنون با وجودی که در زمین‌های روستا بیشتر میوه‌ها به‌جز میوه‌های مناطق مدیترانه قابل کشت است و امکان پرورش کرم ابریشم نیز در آن‌‌جا وجود دارد، به‌نظر شما با انجام چه‌کارهایی می‌توانیم دوباره شاهد رونق روستای دیسفان باشیم؟" عضو شورای روستای دیسفان در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «با این‌که ساکنان روستای دیسفان بیشتر افراد سالمند و ازکارافتاده هستند و مجبورند به‌خاطر تأمین هزینه‌های زندگی خود کشاورزی کنند اما به‌نظر می‌رسد اگر مسئولان جهاد کشاورزی و سایر نهاد‌های وابسته شرایط و تسهیلاتی را با ارائه وام برای خرید ماشین و ابزارآلات کشاورزی به افراد حاضر در روستا اختصاص دهند، این اقدام شاید بتواند مشوق بازگشت کسانی شود که با وجود تعلق خاطر مجبور به ترک اینجا شده‌اند؛ همین حالا بیشتر جوانان و افرادی که مهاجرت کرده‌اند سعی می‌کنند در مراسم ایام محرم، عید نوروز و نیمه شعبان به روستا بازگردند و کنار خانواده و پدرومادر خود باشند که این نشان‌دهنده علاقه‌شان به این خطه است اما شرایط، تصمیم دیگری برای آن‌ها گرفته است.»
به‌خاطر وجود امامزاده در روستا مانده‌ام
گفتوگو با یکی از آخرین نفراتی که در دیسفان به دنیا آمده است و حاضر به ترک این روستا نیست
18 سال پیش، یکی از آخرین بچه‌ها در دیسفان به دنیا آمد؛ «شهربانو تقوی» یکی از آخرین افرادی است که در دیسفان متولد شده است و طبق اطلاعات ما بعد از او تنها یک تولد دیگر در دیسفان ثبت شده است که آن فرد هم این روزها، کمتر از 10 سال دارد؛ در ادامه گفت‌وگوی ما را با تقوی بخوانید.
بیشتر اهالی روستا به مشهد و تهران رفتند
یکی از آخرین افراد متولدشده در دیسفان در ابتدای صحبت با ما از دلایل عمده مهاجرت می‌گوید: «کمبود درآمد، آب‌وهوای خشک و نبود امکانات آموزشی باعث شده است که افراد زیادی به شهرهای دیگر از جمله مشهد و تهران مهاجرت کنند؛ مثلاً همین حالا مشکل نبود مدرسه بسیار جدی است و خانواده‌های زیادی به همین دلیل روستا را ترک کرده‌اند؛ هم‌اکنون فرزندان ما برای تحصیل مجبورند به روستا‌های اطراف بروند و مسافت زیادی را طی کنند و این رفت‌وآمد‌ها باعث نگرانی دایمی ما شده است.»
در روستا مشکل آب، برق، گاز و... نداریم اما
از تقوی می‌پرسم که "با وجود کمبود امکانات چه‌چیزی تا امروز مانع مهاجرت شما شده است؟" که می‌گوید: «بزرگ‌ترین معضل ما در روستا کمبود شغل است و خوشبختانه مشکلاتی در خصوص کمبود آب، یا نبود برق و گاز نداریم؛ راستش را بخواهید من خادم «امامزاده سلطان احمد جوانمرد» هستم و بهدلیل تعلق خاطر به ایشان هیچ‌وقت حاضر نشدم که دیسفان را ترک کنم، اینجا برای من بسیار دوست‌داشتنی است و حاضر به ترک روستای‌مان نیستم.»
راز روستای زیرخاکی در دیسفان!
آشنایی با جاذبه‌های گردشگری، شخصیت‌های برجسته‌ای که در این روستا به دنیا آمدند و...
وجود آثار باستانی قلعه دیسفان، دیده‌بان‌های صالح، دیده‌بان‌های برج و همچنین آثار دیگری از جمله تونل‌های اتصال مرکز قلعه با آب‌انبار و خانه‌ها و... چیزی شبیه سفری تاریخی در روستای دیسفان است؛ از طرفی حضور نواده امام موسی کاظم(ع) یعنی امامزاده سید احمد جوانمرد باعث جذب گردشگران و شیفتگان زیادی به این روستا شده است؛ اصل بنای امامزاده در قرن هشتم هجری همزمان با سلسله تیموریان احداث شده است و گنبد هشت‌ترک آن بیانگر این دوره تمدن اسلامی است؛ پس از آن، در دوره صفویان این بنا یک‌بار دیگر بازسازی و سرانجام در سال 1369 با اضافه کردن چند ساختمان و شبستان به امامزاده بازسازی نهایی انجام شده است.
روستایی مدفون‌شده در دیسفان وجود دارد
تاکنون اخبار وجود شهرها و روستا‌های مدفون‌شده زیادی به گوش‌مان خورده است و احتمال وقوع این امر در دیسفان هم وجود دارد! در واقع بنابر گفته ساکنان، وجود تونل‌ها شاهد این ماجراست و زمان ناپدید شدن این روستا همزمان با حمله مغول‌ها به ایران است؛ اکنون درحالی که کشف این روستای زیرخاکی می‌تواند یکی از عوامل مهم برای جذب گردشگر و رونق مجدد به دیسفان باشد اما تا به امروز قدمی برای کشف این راز بزرگ برداشته نشده و پیگیری‌های فراوان مسئولان روستا به جایی نرسیده است.
زادگاه شخصیت‌های برجسته و تحصیل‌کرده
باوجودی که کمبود امکانات آموزشی افراد زیادی را وادار به مهاجرت از دیسفان کرده است اما این روستا زادگاه افراد تحصیل‌کرده است که برخی از آن‌ها به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.
از میان این افراد می‌توانیم به مرحوم آیت‌الله فیض که در نجف اشرف تحصیل کرده‌اند و از مفاخر خراسان هستند، آقای صلاحی که اولین مدرسه در گناباد را تأسیس کردند و همچنین دکتر فاطمه فیض دیسفانی که در مشهد طبابت می‌کنند، اشاره کنیم.
می‌توان دوباره صدای خنده نوزادی را در دیسفان شنید؟
چکیده‌ای از صحبت‌های اهالی روستا درباره اصلی‌ترین دلایل مهاجرت جوانان از دیسفان را بخوانید
طبق آمارهای به‌دست‌آمده در دو سال گذشته علت 10 درصد مهاجرت روستاییان به شهر برای جست‌وجوی شغل بوده است اما عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دیگری نیز در شکل‌گیری این امر دخیل است که اکنون به بررسی آن‌ها در روستای دیسفان می‌پردازیم؛ آن‌چه در ادامه می‌خوانید، چکیده‌ای از صحبت‌های اهالی روستا درباره اصلی‌ترین دلایل مهاجرت از دیسفان است؛
یافتن شغلی بهتر| فعالیت عمده‌ای که افراد می‌توانند در روستا انجام دهند کشاورزی است که آن هم با مشکلات متعددی مواجه است؛ زمین‌های دیسفان معمولاً کوچک و پلکانی هستند، مبارزه با آفات نیازمند هزینه بالایی است و از همه مهم‌تر آبیاری زمین‌ها نیز به‌صورت نوبتی است، بنابراین بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که برای پیدا کردن شغلی مناسب که مشکلات و محدودیت‌های کمتری دارد به شهرها مهاجرت کنند؛ البته به‌گفته ساکنان روستا مساعدت مسئولان در پرداخت وام‌های کم‌بهره، همکاری برای مرمت قنات‌ها و... می‌تواند در این زمینه به افراد کمک کند.
ادامه تحصیل| همان‌طور که گفته شد تعطیلی مدارس یکی دیگر از عوامل مهم مهاجرت از روستاست؛ همین حالا هم بسیاری از خانواده‌های دیسفانی برای تحصیل فرزندان خود در مقاطع ابتدایی و دبیرستان نگران هستند و با وجود این ترجیح می‌دهند از همان ابتدا وارد شهر شوند تا مشکلی در روند ادامه تحصیل نداشته باشند.
کهولت سن و دست کشیدن از کار| متأسفانه کشاورزی و دامداری در این منطقه تنها به‌سبب گذراندن زندگی ساکنان روستا انجام می‌شود و با این‌که در زمین‌های دیسفان امکان کاشت محصولات مختلف وجود دارد، اما بهدلیل کمبود تسهیلات، کشاورزی از رونق افتاده است و زندگی بعضی افراد به‌زحمت با کمک‌های کمیته امداد و همان مبلغ ناچیز یارانه به‌سختی تأمین می‌شود!
نابودی روستاها نابودی تمدن‌هاست
در آخر باید گفت تداوم پدیده مهاجرت از روستا به شهر باعث نابودی کامل آبادی و شکوفایی می‌شود چرا که انحطاط یک روستا چیزی شبیه از بین رفتن یک تمدن است، به‌ویژه روستاهایی مانند دیسفان که از قدمت بالایی برخوردار هستند؛ اگرچه این مهاجران با ورود به شهر با مشکلاتی که در گذشته داشتند، دیگر مواجه نمی‌شوند اما مسائل جدیدی مانند: آلودگی هوا، بیماری، گرانی، کمبود فضای زیستی، آموزشی و... برای آن‌ها وجود دارد؛ از آن طرف جمعیت روستاها روز‌به‌روز کاهش پیدا می‌کند، افراد سالخورده از عهده کار سنگین کشاورزی برنمی‌آیند و متأسفانه این موضوع باعث تخلیه و نابودی روستاها می‌شود؛ اکنون با تأمین زیرساخت‌ها و ارائه تسهیلات نجات دیسفان و تمام روستاهایی که افرادش در حال مهاجرت هستند، امکان‌پذیر است.
به‌امید شنیدن دوباره صدای نوزاد در دیسفان
اکنون باوجودی که تمامی جمعیت روستا را افراد مسن تشکیل می‌دهند و جوان‌ترها برای کار به شهرهای اطراف مهاجرت کرده‌اند اما اگر شغل برای آن‌ها مهیا شود و اقدامات لازم برای سایر امکانات آموزشی و بهداشتی اهالی روستا در نظر گرفته شود، دیگر نه‌تنها جوانان از روستا نمی‌روند بلکه به این خطه بر خواهند گشت، تعداد زادوولد افزایش پیدا می‌کند و می‌توان امیدوار بود که بار دیگر کودکی در دیسفان متولد می‌شود و مدارسش رونق می‌گیرد.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در صفحه اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
انتهای پیام/+