معادله چند مجهولی سرمایه‌گذاری در خراسان شمالی؛ منتقدان مقصرند یا دولت؟
گروه استانها- سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌تواند راه حل بسیاری از مشکلات استان خراسان شمالی باشد اما سوال اساسی اینجا است که چه کسانی در فرار سرمایه‌کذاران از استان نقش دارند؟
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد ٬ نگاشتن از مشکلات مختلف استان خراسان شمالی داستان ادامه داری است که هر از گاهی صدای آن گوش فلک را کر می‌کند اما همچنان این استان محروم در مسیر عدم پیشرفت گام برمی‌دارد و هیچ خبری از توسعه به معنای رسیدن به معیارهای خوب زندگی در استان نیست.
به گفته کارشناسان اقتصادی از آن جایی که بودجه دولت کفاف طرح‌های توسعه‌ای خراسان شمالی را نمی‌دهد٬ راهکار استفاده از سرمایه بخش خصوصی می‌تواند راهکاری بسیار مناسب برای حل مشکلات استان باشد اما آیا تاکنون سرمایه‌گذار مطمئن و کارگشای اقتصادی به خراسان شمالی آمده است؟
قطعا حضور سرمایه‌گذار بخش خصوصی و پذیرایی از او در بخش‌های مختلف٬ وظیفه اصلی دولت و دستگاه‌های دولتی است. دولت باید زمینه حضور سرمایه‌گذاران و تضمین سود اقتصادی آنان را فراهم کند. موضوعی که به نظر می‌رسد در استان چندان توجهی به آن نشده و حرف‌ها از حد شعار و انتخاب گزینشی سرمایه‌گذار فراتر نرفته است. از سوی دیگر مسئولان استان نیز در برخی از سخنان خود٬ وجود مخالفان همیشگی توسعه را دلیل فرار سرمایه‌گذار می‌دانند.
در این گزارش برخی از پروژه‌های سرمایه‌گذاری استان که قرار بود با حضور بخش خصوصی رونق بگیرند را با هم مرور می‌کنیم. در مرور این طرح‌ها و سرنوشت آنان به خوبی مشخص می‌شود که نقش عدم توجه دولت به تامین امکانات و شناخت سرمایه‌گذار خوب تا چه میزان بر سرمایه‌گذاری استان و توسعه آن تاثیر گذاشته است.
سیمان سمنگان؛ سرمایه‌گذاری که نیست و پولی که از جیب مردم رفت
پروژه سیمان سمنگان در مانه و سملقان یکی از قدیمی‌ترین طرح‌های حاصل حضور بخش خصوصی برای احداث یک کارخانه تولیدی در خراسان شمالی است که به دلایل عدم حمایت دولت و بالا رفتن هزینه‌های ساخت٬ پس از 17 سال هنوز به نتیجه نرسیده است.
این پروژه بنا بود روزانه 10 هزار تن سیمان تولید کند. همچنین اشتغال 750 نفر در کارخانه و هزاران نفر به صورت غیر مستقیم از پیش‌بینی‌های مسئولان آن زمان به شمار می‌آمد. بنا بود در 3 سال فاز نخست پروژه با تولید 5 هزار تن سیمان در روز به بهره‌برداری برسد.
در سال‌های ابتدایی کلنگ‌زنی این پروژه گفته شد٬ سوابق افرادی که مجوز این گونه کارخانه‌ها را گرفته‌اند نشان می‌دهد که در هیچ جای کشور نتوانسته‌اند پس از دریافت مجوز از وزارت صنایع آن را به مرحله اجرا و عملیاتی شدن درآورند بلکه اقدام به خرید و فروش و واگذاری آن کرده‌اند.
در سال 94 یعنی حدود 12 سال پس از کلنگ‌زنی پروژه سیمان سمنگان و در حالی که بیش از 54 میلیارد تومان برای راه‌اندازی این کارخانه هزینه شده بود٬ موسی الرضا ثروتی نماینده وقت بجنورد در مجلس شورای اسلامی گفت: برای کارخانه سیمان سمنگان حدود 24 میلیون یورو توسط بانک صنعت و معدن و 400 میلیارد ریال از سوی بانک ملی مصوب شده که از محل تسهیلات صندوق توسعه ملی پرداخت می‌شود.
اما سال 95 بود که رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی رسما از مخالفت صندوق توسعه ملی برای ارائه تسهیلات به این طرح خبر داد. حسینی در این زمینه گفت: چهارم اردیبهشت امسال صندوق توسعه ملی مخالفت رسمی خود را با تسهیلات این طرح، به بانک صنعت و معدن و سپس به وزارت خانه ابلاغ کرد. نامه نگاری‌های بسیاری برای این طرح انجام شده، ولی تاکنون به نتیجه قطعی نرسیده است.
با این حال و پس از گذشت 17 سال از کلنگ‌زنی و هزینه های میلیاردی و ساخت بخش‌های زیادی از این کارخانه٬ هنوز این واحد صنعتی به فاز تولید وارد نشده و برخی‌های می‌گویند قرار است کارخانه تولید و فراوری گیاهان دارویی در آن احداث شود. مسئولان نیز درباره چرایی تاخیر چندین ساله اتمام این طرح و هزینه بیهوده از جیب بیت مال و چگونگی برخورد با سرمایه‌گذارانی که نیامده رفته‌اند٬ هیچ خبری نمی‌دهند.
نیروگاه برق جاجرم؛ باز هم دولت به تعهداتش عمل نکرد
قرار بود با همت دولت و حضور سرمایه‌گذاران خارجی٬ شهرستان جاجرم و کویر آن به قطب تولید برق خورشیدی شمال شرق کشور تبدیل شود.
علیرضا صبوری مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان شمالی٬ درباره این طرح اظهار داشت: نخستین سرمایه‌گذار خارجی برای راه‌اندازی فاز یک نیروگاه خورشیدی در شهرستان جاجرم یک شرکت سوئیسی بود که این سرمایه‌گذار به علت بروز نوسانات نرخ ارز در کشور از انجام این پروژه انصراف داد.
صبوری در ادامه عنوان کرد: پس از آن یک شرکت چینی تقاضای سرمایه‌گذاری در این پروژه را ارائه داد و در همین راستا، قراردادی با این شرکت چینی منعقد شد تا از محل بارگذاری پنل‌های خورشیدی در این زمین، در مرحله نخست 30 مگاوات برق تولید شود.
وی افزود: در حالی که این شرکت چینی تجهیزات پنل‌های خورشیدی را به گمرک ایران وارد کرده است، با این وجود، اجرای این پروژه به علت وجود اختلافات بر سر قیمت ارز ی مورد محاسبه برای خرید برق تولیدی این نیروگاه همچنان متوقف باقیمانده و کلید نخورده است.
میرکریمی مدیرکل دفتر جذب سرمایه‌گذار استانداری خراسان شمالی با اعلام اینکه هم‌اکنون هیچ اقدامی در مزرعه خورشیدی جاجرم انجام نمی‌شود اظهار داشت: هم‌اکنون هیچ فعالیت اجرایی در نیروگاه انجام نمی‌شود و پروژه کاملاً تعطیل شده است.
وی با بیان اینکه نیروگاه خورشیدی جاجرم در فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌نام قرار داده‌شده است تا یک سرمایه‌گذار جدید اعم از داخلی و خارجی برای پروژه پیدا شود عنوان می‌کند: به محض پیدا شدن سرمایه‌گذار جدید، مجوزها به نام وی صادر و زمین نیز واگذار می‌شود تا عملیات اجرایی ادامه یابد.
وی اضافه می‌کند: سرمایه‌گذار سوئیسی این پروژه به‌طور کامل خلع ید شده است.
پالایشگاه کالیمانی؛ کلاه گشادی که سر استان رفت
اما تلخ‌ترین نوع حضور سرمایه‌گذار در طرح‌های اقتصادی استان خراسان شمالی با توجه به عدم شناخت دولت در اهلیت سرمایه‌گذار٬ به طرح کذایی پالایشگاه نفت کالیمانی باز می‌گردد. طرحی که قرار بود میلیاردها تومان سود را به جیب استان و مردمش وارد کند اما کلاه گشادی بود که سرمایه‌های هنگفتی را نیز از استان خارج کرد.
پالایشگاه کالیمانی بزرگترین طرح اقتصادی استان خراسان شمالی بود که موفق به دریافت مجوز از وزارت نفت شد اما با وجود تحویل زمین 500 هکتاری برای ایجاد این واحد، هیچ کاری و یا اقدامی از سوی پیمانکار بخش خصوصی انجام نشد و حتی برخی کلاهبرداری‌ها نیز به اسم این پالایشگاه از استان خراسان شمالی صورت گرفت.
موسی‌الرضا ثروتی نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی این طرح را فریب بزرگ مردم نامید و اظهار داشت: عده‌ای که برای بخش نخستین اجرای این پروژه طلبکار هستند٬ در گفت و گو با بنده موضوع پیگیری مطالباتشان را خواستار شده‌اند که بنده در جواب آن‌ها پاسخ داده‌ام تسویه مطالبات خود را از استاندار وقت بخواهید.
مدیرعامل شرکت سرمایه گذار این طرح نیز که سال 96 به دلیل عدم توفیق در تعهداتی که داده بود و برخی مسائل دیگر، 8 ماه بازداشت موقت بود، در این باره می‌گوید: پس از اتفاقات سال گذشته، پروژه با اختلال عملکردی و اجرایی مواجه شد و البته ضمن بروز این عارضه، با عدم حمایت مسئولان استان در مورد این پروژه مواجه شدیم.
اصانلو افزود: قرارداد اجرای این پروژه با سرمایه‌گذاری دیگر از کشور ترکیه و یک سرمایه‌گذار داخلی منعقد و نسخه‌ای از آن به ستاد مقاومتی استان خراسان شمالی ارائه شده است و منتظر پاسخ این ستاد هستیم.
اما مدیرکل وقت دفتر سرمایه‌گذاری خارجی سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در سال 97 با اعلام ابطال مجوز پالایشگاه نفت کالیمانی گفت: ابطال مجوز این شرکت سرمایه‌گذاری اسپانیایی علل متفاوتی داشت.
احمد جمالی افزود: این شرکت طبق قانون 6 ماه فرصت داشت تا بخشی از سرمایه را وارد کشور کند که این کار را انجام نداد و در نتیجه این موضوع و دیگر موارد، مجوز وی باطل شد. چنانچه این شرکت دوباره بخواهد برای سرمایه‌گذاری در کالیمانی مانه و سملقان اظهار تمایل کند، قطعا هیئت سرمایه‌گذاری خارجی موضوع را با حساسیت بیشتری بررسی می‌کند و این مرتبه موارد دیگری مانند بررسی چرایی اجرا نشدن مجوز قبلی را نیز در دستور کار خود قرار می‌دهد.
آنچه از نظر شما گذشت٬ تنها سه مورد از مجوز‌هایی است که به نام بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در استان خراسان شمالی صادر و منافع آن به جیب عده‌ای رفت اما هیچ‌گاه به نتیجه نرسید. سوال اینجا است. چه فرد یا گروهی در به نتیجه نرسیدن این طرح‌ها مقصر هستند؟ آیا افرادی که همیشه از عدم شناسایی دقیق مشکلات استان و عدم شناخت اهلیت سرمایه‌گذاران هشدار می‌دهند و دلشان به حال استان می‌سوزد٬ نقشی در به نتیجه نرسیدن این طرح‌ها داشته‌اند یا بی‌تدبیری دولت این بلا را بر سر خراسان شمالی آورده است؟
انتهای پیام/311/ح