کالبد‌شکافی فرسایش خاک در ایران| قصه تکراری برداشت از آب‌های زیرزمینی / فرونشست زمین در کمین دشت‌های زنجان
گروه استانها ـ فرونشست زمین در دشت‌های استان زنجان در حال وقوع است که اگر شرایط به همین روال ادامه‌دار باشد احتمال آسیب و خسارت به زیرساخت‌های اساسی همچون راه‌آهن و آزاد‌راه‌ها دور از انتظار نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، کسری مخازن سدها و تلاش برای برداشت از منابع زیرزمینی آب، پدیده خطرناک فرونشت زمین را به همراه دارد موضوعی که مورد تاکید کارشناسان بخش آب نیز قرار گرفته است.
روند کم بارش‌ها، کاهش حجم مخازن سدها و تداوم آن نشان می‌دهد که برای تامین نیاز آبی چاره‌ای جز استفاده از منابع آب زیرزمینی باقی نمی‌ماند و برداشت بی‌رویه از این منابع کسری جبران نشدنی به همراه دارد که یکی از اساسی‌ترین آثار و خسارت‌های این کسری بروز پدیده فرونشست زمین است.
فرونشست زمین، پدیده‌ای است که در اثر آن، زمین نشست می‌کند و استحکام و پایداری خود را از دست می‌دھد. یکی از عوامل موثر در وقوع این پدیده مخرب استفاده از آب‌ھای زیرزمینی از طریق چاه‌ھای مجوز‌دار و بدون مجوز است.
با وجودی که استان زنجان نیز در طول سالیان شرایط مساعدی را به لحاظ بارندگی ندارد و مداوم ابراز نگرانی‌هایی از افت سطح سفره آب زیرزمینی در دشت‌های استان می‌شود، اما سوال این است که استان زنجان در حال حاضر از لحاظ پدیده فرونشست در چه شرایطی قرار دارد؟ آیا امکان تهدید استان و زیرساخت‌های آن توسط این پدیده وجود دارد؟
در این خصوص اسماعیل افشاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان در دفتر خبرگزاری تسنیم حضور یافت و به تشریح وضعیت آب زیرزمینی در دشت‌های استان و امکان تهدید استان توسط پدیده فرونشست پرداخت.
وی افزود: سالانه سطح سفره آب زیرزمینی در حدود 71 سانتی‌متر افت می‌یابد این در حالی است که وضعیت شهرستان ابهر بحرانی بوده و افت به میزان یک مترو 30 سانتی سالانه انجام می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان گفت: برداشت غیراصولی از آب زیرزمینی، تعدد چاه‌های غیر مجاز و استفاده بیش از حد آب در کشاورزی سبب می‌شود تا شرایط استان دائما بحرانی‌تر شود، اما خوشبختانه استان زنجان به مرحله ایجاد فروچاله نرسیده است.
وی خاطرنشان کرد: فرونشست زمین در دشت‌های استان از جمله ابهر، بخش‌هایی از سلطانیه و زنجان در حال رخداد است که افت سطح آب زیرزمینی نیز مهم‌ترین عامل آن است.
افشاری با ابراز نگرانی از اینکه اگر شرایط به همین روال ادامه‌دار باشد و فرونشست زمین اتفاق افتد احتمال آسیب به زیرساخت‌هایی همچون راه‌آهن، آزاد‌راه، پل‌ها و سایر امور وجود دارد، عنوان کرد: خسارتی که از این طریق به استان تحمیل خواهد شد بسیار چشم‌گیر است بنابراین مسئله فرونشست زمین موضوعی بسیار مهم است که باید به جد به آن پرداخت.
وی بیان کرد: مسائل اجتماعی سبب می‌شود تا فرضا پر کردن چاه‌های غیرمجاز با سرعت بسیار کندی انجام شود و باید گفت منافع میان‌مدت و دراز مدت ما فدای روزمرگی‌ها می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با اشاره به اینکه اگر سد‌هایی که اهداف شرب و صنعتی برای استفاده از آب دارند به بهره‌برداری برسند، وابستگی به آب زیرزمینی کاسته می‌شود، عنوان کرد: عمده مصرف آب در حدود 86 درصد در بخش کشاورزی است که گاها حتی کشت و برداشت محصول بی‌نتیجه بوده و تاثیر بسیار منفی بر دشت‌های استان دارد.
وی ضمن تاکید بر اینکه کسری مخازن آب‌های زیرزمینی با یک سال بارندگی مناسب جبران نخواهد شد، گفت: باید در نوع رفتار و نگاهمان نسبت به آب‌های زیرزمینی و همچنین اصلاح نوع بهره‌برداری و مصرف این منابع تغییر جدی داشت تا بتوان صدمات وارده شده به منابع آب زیرزمینی را جبران کرد.
با این حال، رخ دادن فرونشست در هر بخشی می‌تواند کل ساختمان‌های محل فرونشست، راه‌ها، تاسیسات زیربنایی و حتی جنگل‌ها را نابود کند. بنابراین لازم است قبل از وقوع حوادثی ناگوار از هم‌اکنون به فکر چاره بود. چراکه خطر فرونشست زمین در اثر استفاده بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی آب، خطری جدی است که بی‌توجهی به آن عواقب جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/ش