زاهدی: شاهد سیاست‌‌بازی در آموزش‌عالی هستیم

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، پانزدهمین و آخرین نشست علمی دوره آموزشی حکمرانی و سیاستگذاری سازمان بسیج اساتید دانشگاه‌­ها، مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور با عنوان «سیاستگذاری علم و فناوری» و با حضور محمدمهدی زاهدی نماینده مجلس و وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری و جمعی از اساتید بسیجی برگزار شد.

محمدمهدی زاهدی در این نشست علمی ضمن تبریک فراررسیدن ماه رجب و میلاد حضرت امام محمد باقر (ع) اظهار داشت: در بیانیه گام دوم انقلاب وقتی صحبت از تمدن نوین اسلامی می‌­شود، در فرازهای مختلف آن علم و فناوری مورد توجه قرار می­‌گیرد و رسیدن به چنین جایگاه تمدنی و پیوند انقلاب اسلامی با انقلاب حضرت مهدی (عج) منوط به تحقق اهداف کلان کشور مبتنی بر اقتدار علم و فناوری است. 

وی با اشاره به این بخش از بیانات مقام معظم رهبری که فرمودند "علم، قدرت است"، تأکید کرد: این جمله در باورهای دینی و اعتقادی‌مان نیز وجود دارد که اگر می‌­خواهیم استقلال، قدرت و عزت داشته باشیم و در صحنه­‌های مختلف بین‌­المللی اعم از سیاسی، اقتصادی، نظامی و... نقش آفرینی کنیم، باید به اقتدار علمی دست یابیم. 

وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه با اشاره به اینکه اولین موضوعی که مقام معظم رهبری در سرفصل­‌های پایانی بیانیه گام دوم انقلاب مطرح کردند، موضوع علم و پژوهش است، گفت: معظم‌له در این خصوص جملات ارزشمند و مهمی فرمودند از جمله ؛" به پا خیزید و دشمن بدخواه و کینه‌توز را که از جهاد علمی شما بیمناک است ناکام سازید"، "مطالبه جهاد در علم"، "لزوم فتح قله­‌های علمی جهان"، "رفع عقب افتادگی در علم" و "جوشاندن چشمه‌­های دانش". 

زاهدی با اشاره به مرجعیت علمی در حوزه علم و فناوری، عنوان کرد: این مرجعیت علمی الزاماتی دارد یعنی باید به جایی برسیم که علاوه بر توسعه مرزهای علم و دانش، این مرجعیت علمی را با فناوری و نوآوری عجین کنیم. البته اکنون مقام شانزدهم علم و فناوری دنیا را داریم و گام‌­های بلندی برداشته‌ایم از جمله در نانو، سلول­های بنیادین، سیستم­‌های فازی، هوافضا، فناوری­‌های هسته­‌ای و دفاعی و ... که می­‌توانیم در همه این زمینه‌­ها برای دنیا مرجع بشویم و مضافاً اینکه این دستاوردها می‌­تواند کشور را به اقتصاد دانش‌بنیان و سرمایه­‌گذاری­‌های کلان برای رونق اقتصادی سوق دهد. 

این استاد دانشگاه سپس به دلایل عقب افتادگی علمی و فاصله آن تا رسیدن به قله­‌های علمی مورد انتظار بیانیه گام دوم انقلاب اشاره کرد و گفت: ایجاد و توسعه شرکت‌­های دانش‌بنیان به تعداد چهارصد هزار که مورد تأکید مقام معظم رهبری است، از مواردی است که می تواند ما را در رسیدن به قله­‌های علمی مورد انتظار بیانیه گام دوم انقلاب کمک کند.

وی درباره دلایل دیگر عقب افتادگی علمی و فاصله آن تا رسیدن به قله­‌های علمی مورد انتظار بیانیه گام دوم انقلاب ادامه داد: اغلب مجلات علمی کشور اعتبار خاص بین‌­المللی ندارند، ارتباط مطلوب و تنگاتنگی بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد و بودجه اغلب دانشگاه‌­ها تا 90 درصد به دولت وابسته است، اکثر رشته‌­های دانشگاهی و حتی کتاب‌­های درسی کلاسیک بوده و سالیان طولانی تدریس می‌­شود، و اینکه میزان فروش محصولات نوآورانه شرکت‌­‌های دانش‌بنیان میانگین سالانه یک میلیارد دلار است در حالی‌که ظرفیت عظیمی در حوزه منابع انسانی و طبیعی کشور وجود دارد که باید از آن بهره­‌برداری کرد. 

رئیس اسبق کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی ادامه داد: هنوز با نظام آموزش عالی مأموریت‌گرا، مسأله‌محور و مهارت‌محور فاصله داریم و دانشگاه‌­ها و مراکز آموزش عالی به خوبی نتوانستند در آموزش دانشجویان، اثربخشی و مهارت لازم ایجاد کنند.  

وی سپس به راهکارهای رفع این ضعف­‌ها و چالش‌­‍‌های نظام آموزش‌عالی اشاره کرد و گفت: باید در نظام آموزش عالی آمایش سرزمینی متناسب با موقعیت­‌های جغرافیایی، نیازها، ظرفیت­‌ها و توانمندی­‌های منطقه‌­ای و استانی ایجاد کنیم. بعضی از رشته­‌های دانشگاهی در استان­‌های مختلف متناسب با نیازهای آن استان ایجاد شود که البته جنسیت دانشجو هم متناسب با رشته‌­ها، نیازها و توانمندی­‌های هر منطقه و استان و بعضاً تخصص‌­های کاری تأثیرگذار است. مضافاً اینکه غلبه کیفیت و اثربخشی و مأموریت­‌گرایی بر نگاه کمی در آمایش سرزمینی مورد توجه است.  

عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی افزود: در خصوص آموزش سکویی (پلتفرمی) یعنی آموزش از راه دور پیشرفته، نیز باید برنامه‌­ریزی جدی در آموزش‌عالی صورت بگیرد چرا که وقتی دانشجو با این نوع فضای آموزش رو‌به‌رو می­‌شود، احساس می­‌کند در محیط طبیعی قرار دارد به‌ویژه آنکه در شرایط جدید کرونایی، حرکت آموزش‌عالی به سمت آموزش پلتفرمی اجتناب ناپذیر است.  

زاهدی همچنین تأکید کرد: مدیران دانشگاه­‌ها باید بر اساس توانمندی و نه سیاست‌بازی انتخاب شوند، به پذیرش دانشجو بر اساس مهارت محوری و نیز اثربخشی رشته‌ها و دروس و آموزش مهارتی و مسأله محوری توجه شود، جذب هیئت علمی دانشگاه مبتنی بر مهارت‌محوری و فناوری باشد نه مقاله محوری، رشته­‌های میان رشته‌­ای تقویت شود، آیین­‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی و آیین­‌نامه مدیریت دانشگاه‌­ها بر اساس رویکرد تمدن نوین اسلامی تغییر کند، مدیران جهادی در محیط علمی وارد شوند، و اینکه ریل‌گذاری جدی در حوزه تقنینی صورت گیرد. یعنی تسهیلات برای ارتباط صنعت و دانشگاه و حمایت از شرکت‌­های دانش بنیان و جریان فناورانه یعنی از ایده تا محصول، بازاریابی، فروش محصولات، ثروت آفرینی و کارآفرینی.   

 عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در پایان این نشست تخصصی به سوالات اساتید مسئول و عضو شبکه­‌های استانی اندیشگاه سیاست پژوهی و راهبردنگاری، اندیشکده­‌ها و گروه­‌های علمی مسأله محور نهضت استادی بسیج سراسر کشور پاسخ گفت. 

 وی در پاسخ به سوالی درباره ایجاد مدیریت منطقه‌­ای و استانی دانشگاه­‌ها، عنوان کرد: مدیریت منطقه‌­ای برای دانشگاه‌­ها یعنی بر اساس تقسیم بندی مناطق ده گانه، یک دانشگاه بخواهد مسئولیت دانشگاه­‌های دیگر در آن منطقه را به دست بگیرد و یا مدیریت استانی یعنی دانشگاه­ مرکز استان بخواهد دانشگاه­‌های دیگر ذیل آن استان را مدیریت کند، باعث اختلاف بین دانشگاه­‌ها خواهد شد و تبعات سیاسی و اجتماعی منطقه­‌ای و درون استانی به دنبال دارد و در نتیجه به صلاح نیست.

وی افزود: البته اگر رویکرد این باشد چنانچه مرکز استان بر اساس تفویض اختیارات وزارتخانه و شورای گسترش آموزش‌عالی نقش هماهنگی دانشگاه­‌های آن استان را داشته باشد، مناسب است. 

زاهدی در پاسخ به وجود آینده‌پژوهی عالمانه در نظام آموزش عالی گفت: نقشه جامع علمی کشور حاکی از آینده پژوهی عالمانه، کارشناسانه و حرفه­‌ای در حوزه علم و فناوری است. البته در زمینه بیانیه گام دوم انقلاب می‌بایست سیاست‌­ها، برنامه‌­ها و گام‌­های اجرایی مناسب را به طور جدی در دستورکار قرار دهیم و آینده‌­پژوهی برای رصد اتفاقات چهل سال آینده دنیا انجام شود.       

وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری افزود: به نظر می‌­رسد یکی از دلایلی که در زمینه بیانیه گام دوم انقلاب، اقدامات اساسی و جدی انجام نگرفت، این است که مسئولیت کار بر عهده یک نهاد خاص تعریف نشده است و پیشنهاد می‌­شود شورای عالی انقلاب فرهنگی این مسئولیت را برعهده گیرد و در این زمینه از ظرفیت‌­های گسترده و عظیم بسیج اساتید کشور بهره گیرد. 

وی در پاسخ به سیاست‌بازی در آموزش‌عالی گفت: در دولت کنونی شاهد سیاست‌‌بازی در آموزش‌عالی هستیم. در صورتی که اگر از مدیران جهادی در دانشگاه‌­ها استفاده می‌شد، نه تنها تبعاتی به دنبال نداشت بلکه توسعه علم و فناوری و ایجاد فضای فرهنگی مناسب را موجب می‌شد. متاسفانه برنامه‌­های فرهنگی وزارتخانه با آنچه که در بحث اسلامی شدن دانشگاه­‌ها مطرح است نه تنها هماهنگ نبوده بلکه بر خلاف آن بود. از جمله اردوهای مختلط دانشجویی که متأسفانه گاهی با مجوز دانشگاه­‌ها نیز بوده است. 

زاهدی ادامه داد: وقتی رویکرد کلان دولت، سند 2030 در نظام آموزش و پرورش باشد، چه انتظاری از او می‌­توان داشت تا گام‌­های اساسی در جهت جهاد علمی بردارد.   

رئیس اسبق کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در خصوص آیین­‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی عنوان کرد: آیین‌­نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی می‌­بایست با توجه به دانشگاه­‌های مختلف با مأموریت‌­های خاص، متنوع باشد و یکسان دیدن آیین­‌نامه ارتقا، اشتباه است. 

وی در پاسخ به وضعیت معیشتی اعضای هیئت‌علمی گفت: جایگاه اعضای هیئت‌علمی به لحاظ حقوق و مزایا به درستی تعریف نشده و باید تلاش کنیم در اصلاح بودجه این عدالت و همسان سازی دیده شود که در رویکرد و کیفیت استاد تأثیر می‌­گذارد. 

وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در پاسخ به میزان تخصیص بودجه پژوهشی دستگاه­‌های اجرایی گفت: در خصوص قانون اختصاص یک درصد از اعتبارات تخصیص یافته هزینه‌­های دستگاه­‌های اجرایی برای امور پژوهشی و فناوری بی‌­توجهی شده است. مضافاً اینکه بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی باید به 4 درصد برسد، عددی که هم اکنون زیر یک درصد است.     

گفتنی است؛ در ابتدای این نشست علمی، وحید آرایی قائم مقام اندیشگاه سیاست‌­پژوهی و راهبردنگاری سازمان بسیج اساتید کشور، با اشاره به سرفصل­‌های پایانی بیانیه گام دوم انقلاب در خصوص علم و پژوهش گفت: دانش آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور است و رستاخیز علمی در کشور یعنی یازده برابر رشد متوسط علم در جهان به رغم تحریم‌­های اقتصادی و مالی باعث عظمت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در جهان شد. 

عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی تأکید کرد: این انقلاب و جهاد علمی در کشور می‌­بایست با شتاب فزاینده­‌ای ادامه یابد و این احساس مسئولیت بیشتر دانشگاهیان، اساتید و نخبگان انقلابی را می­‌طلبد.  

مدیر آموزشی و تربیت نخبگانی سازمان بسیج اساتید کشور در پایان از حضور و مشارکت فعال اساتید مسئول و عضو شبکه­‌های استانی اندیشگاه سیاست پژوهی و راهبردنگاری، اندیشکده­‌ها و گروه‌­های علمی مسأله‌محور نهضت بسیج استادان سراسر کشور در 15 نشست علمی دوره آموزشی حکمرانی و سیاستگذاری سازمان بسیج اساتید کشور تشکر و قدردانی کرد.

انتهای پیام/