آیا لیله الرغائب شب آرزوهاست؟

زهرا ابراهیمی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اصفهان، درباره شب آرزوها اظهار داشت: با توجه به مشکلات متعددی که در زندگی برای انسان امروزی رخ می‌دهد یکی از توصیه‌ها و سفارش‌های مؤکد روانشناسان توجه به مسئله آرزو، اهداف بلند‌مدت، امید و انگیزه داشتن است.

وی افزود: کلاس‌ها و سمینارهای متعددی نیز در سال‌های اخیر با عناوینی همچون مثبت‌اندیشی و توجه بر آمال و آرزوها با هدف تأمین سلامت روان انسان برگزار می‌شود. از سوی دیگر در روایات متعددی طول امل یا آرزوهای طولانی امری مذموم تلقی شده و معصومین(ع) نسبت به خطرات آن هشدار داده‌اند.

کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بیان کرد: نکته قابل توجه در این مسئله این است که امید داشتن به خداوند و با امیدواری زندگی کردن ممدوح است چرا که امید، انسان را به تلاش و تحرک وا می‌دارد اما آنچه در نگاه دین از آن برحذر شده‌ایم آرزوهای طولانی است.

وی ادامه داد: در روایت آمده است که از تکیه زدن بر آرزوها بپرهیزید که همانا سرمایه احمقان است و مانع خیر آخرت و دنیا است. این روایت آرزوی طولانی داشتن را از ویژگی افراد احمق معرفی می‌کند. فرد احمق توجهی به حقایق نمی‌کند و بدون در نظر گرفتن شرایط فقط در خیال خود به خیال‌پردازی مشغول می‌شود.

ابراهیمی گفت: لازم به توضیح است که صِرف آرزو داشتن چیز بدی نیست، ولی آنچه مهم است این است که انسان چه آرزویی داشته باشد؟ گاهی آرزوهای انسان مادی و گاه معنوی است. در آرزوهای مادی نیز گاهی ممکن است انسان بخواهد به امور مادی اعم از مال و مقام و ثروت و غیره برسد بدون اینکه چگونگی این رسیدن برایش مهم باشد، طبیعتاً این دست از آرزوها صحیح نیست.

وی خاطرنشان کرد: گاهی نیز برخی درخواست امور مادی را دارند و آرزوی رسیدن به مادیات را در سر می‌پرورانند و هدفشان فقط لذت بردن از دنیا است و دیگر هیچ. اگر انسان در آرزوهایش هدفی متعالی نداشته باشد و تنها برای لذت و تجربه لذت‌های دنیوی آرزوهای طولانی در سر بپروراند طبیعتاً این حالت هم از نگاه دین مذموم است.

کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان اظهار داشت: وقتی انسان آرزو می‌کند، به دنبال آن مجبور است همت و تلاش خود را برای رسیدن به آرزوهایش به خرج دهد. حالا باید از وقت و توان خویش در جهت رسیدن به آرزوهایش استفاده کند.

وی افزود: اگر آرزوها هیچ رنگ معنوی نداشته باشند بدین معنا است که انسان عمری را فقط در تلاش برای رسیدن به مادیات بوده و به کمال حقیقی خویش یعنی عبودیت بی‌توجه بوده است.

ابراهیمی بیان کرد: ولی وقتی انسان اهدافی را مد نظر گیرد و نیتش برای رسیدن به این آرزوها نیتی الهی و در جهت بندگی و خدمت به خلق باشد هر چقدر هم که توان و وقت صرف کند اینکه در حال بندگی و عبادت بوده است.

وی تصریح کرد: از دیگر نکاتی که در باب آرزو می‌توان به آن اشاره کرد این است که آرزوهایی می‌توانند ارزشمند باشند که با شرایط و امکانات و میزان توان و قدرت انسان هماهنگ باشند یعنی احتمال رسیدن به آن آرزو با تلاش وجود داشته باشد.

کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان گفت: انسان آرزوهای متعددی در سر می‌پروراند اما ممکن است امکان رسیدن به خیلی از آن‌ها وجود نداشته باشد و یا با تلاش بتوان به آن آرزو رسید ولی جنس آن آرزو ارزشمند نباشد. بنابراین باید از میان خواسته‌های متفاوت آن آرزویی را برگزید که هم با تلاش بتوان به آن رسید و هم امری ارزشمند باشد تا با رسیدن به آن، تلاش انسان هدر نرفته باشد.

وی خاطرنشان کرد: برخی از افراد فکر می‌کنند اگر آرزوهای کوچک داشته باشند این امر دور از شأن و جایگاهشان است به همین دلیل همواره بلندپروازی می‌کنند. در حالی که اگر انسان آرزوی کوچک اما منطقی و عقلانی داشته باشد و برای رسیدن به آن همت بلند به خرج دهد چنین انسانی نسبت به آن که فقط خیال‌پردازی می‌کند و به اصطلاح فقط اهل حرف زدن است از موفقیت بالاتری بهره‌مند خواهد شد.

ابراهیمی اظهار داشت: آرزوهای ممدوح ریشه در شناخت دارند یعنی انسان خیر واقعی خودش را می‌شناسد و منطبق بر آن آرزو می‌کند. به دنبال این آرزو، همت و تلاش و برنامه‌ریزی وجود دارد و اولویت‌ها در آن رعایت می‌شود، یعنی امید و رجاء انسان رجای صادق است.

وی افزود: در رجای صادق انسان از همه اسباب مشروع بهره می‌برد تا به اهدافش برسد. این آرزوها مقدمه‌ای است برای رسیدن به کمالات معنوی و در روایات با علو همت یا بلندهمتی به آن اشاره شده است. برخلاف آرزوهای مذموم که بدون شناخت دنبال می‌شود و شخص هیچ تلاش و برنامه‌ای نیز برای رسیدن به آن‌ها ندارد.

کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بیان کرد: غرق شدن در خیالات موهوم منجر به این می‌شود که انسان مرگ را فراموش کند و برای انجام وظائفش در این دنیا برنامه‌ای نداشته باشد.

وی تصریح کرد: از جمله عوارض آرزوهای طولانی دچار شدن به قساوت قلب است. در روایتی در گفت‌وگو و نجوای حضرت موسی با خداوند آمده است: " یَا مُوسَی لاَ یَطُولُ [لاَ تُطَوِّل] فِی الدُّنْیَا أَمَلُک [أَمَلَک] فَیَقْسُوَ لِذَلِک قَلْبُک وَقَاسِی الْقَلْبِ مِنِّی بَعِیدٌ." ای موسی در دنیا آرزوی دراز و طولانی نداشته باش قلبت قساوت یابد و کسی که قلبش سخت و قساوت‌زده است، از من دور است.

ابراهیمی ادامه داد: در این روایت اشاره‌ شده است که آرزوی طولانی قساوت می‌آورد و شخص قسی از خداوند دور می‌شود. کسی که فقط در فکر رسیدن به خواسته‌های مادی خویش است قلبش قسی می‌شود. یعنی هم نسبت به غم و غصه دیگران بی‌تفاوت می‌شود و هم پند و اندرز و نصیحت در او اثری ندارد و همین مسئله منجر می‌شود تا او جسارت برانجام هر گناهی را داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: وقتی انسان بینش و نگرش خود را نسبت به دنیا تغییر دهد طبیعتاً برای آرزوهایش ملاک و معیار هم در نظر می‌گیرد. کسی که تنها دارای آن بینش مادی است و اصالت را تنها از آن زندگی در دنیا و رسیدن به لذت‌های دنیوی می‌داند، آرزوهایش هم حول امور مادی می‌چرخد و باهدف لذت‌جویی آن‌ها را دنبال می‌کند. فردگرایی و توجه صرف به خود و به لذت بردن خود نتیجه نگاه ماتریالیستی یا همان مادی‌گرایی است.

کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان  بیان کرد: ولی وقتی بینش انسان الهی شد زندگی دنیا را محدود به لذت‌جویی نمی‌داند و باور دارد که بعدازاین دنیا زندگی جدیدی را تجربه خواهد کرد این باور به آرزوهای او رنگ و معنای جدیدی می‌دهد پس مهم‌ترین راه برای ترک آرزوهای طولانی تصحیح بینش انسان است.

وی تصریح کرد: از دیگر راهکارهای ترک طول امل، یادآوری مرگ است. یاد مرگ می‌تواند انسان را به خود آورد و مانع غرق شدن او در تخیلات شود. درواقع یاد مرگ بین دنیا و آخرت تعادل ایجاد می‌کند.

ابراهیمی گفت: به اولین شب جمعه ماه رجب لیله الرغائب می‌گویند. رغائب از ریشه رغبت است و منظور از لیله الرغائب شب رغبت‌ها و گرایش‌هاست یعنی شبی که به‌واسطه فضایل و پاداش زیادی که دارد مورد رغبت و میل انسان قرار می‌گیرد.

وی افزود: در روایات این شب‌ به‌ شب رحمت و مغفرت متصف شده است و خداوند از فضل خویش بندگانش را مورد رحمت و مغفرت قرار می‌دهد. اگر چه این شب به‌اشتباه میان مردم به نام شب آرزوها نام‌گرفته است اما این بدان معنا نیست که آرزو کردن در این شب مذموم باشد، بلکه آرزو داشتن و درخواست امور مادی و معنوی از خداوند در این شب نیز نیکوست اما انسان مؤمن به آرزوهای مادی و معنوی خود در جهت بندگی خداوند جهت می‌بخشد.

کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: بنابراین بهترین دعا و بالاترین آرزو در این شب‌ها آرزوی تقرب به خداوند است که با دعا برای تعجیل در فرج امام زمان (عج) سنخیت و هم‌پوشانی دارد.

انتهای پیام/163/ح