چرا باکو و آنکارا کودتا در ارمنستان را محکوم کردند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تحولات سیاسی ارمنستان، رویدادهای دیروز و امروز نشان داد که برای ترکیه اهمیت ویژه ای دارد و در دوران پس از جنگ اخیر باکو – ایروان، اهمیت این تحولات، برای دولت و افکار عمومی ترکیه چند برابر شده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

صبح امروز، اغلب روزنامه های چاپ آنکارا در عکس و تیتر صفحه نخست، به بازتاب تنش اخیر در ارمنستان پرداخته و تصویری از یک کشور شکست خورده و کودتازده را به نمایش گذاشتند که در آن، سیاست مداران و نظامیان، هر کدام به دنبال آن هستند که تقصیر شکست های اخیر را بر گردن دیگری بیندازد.

اقدام ژنرال های ارمنستان و درخواست آنان برای کنار رفتن نخست وزیر این کشور، واکنش های منطقه ای و جهانی به دنبال آورده است. آمریکا از نظامیان خواسته به دموکراسی احترام گذاشته و از مداخله در سیاست خودداری کنند، روسیه این مساله را داخلی دانسته و وزارت امور خارجه جمهوری سلامی ایران نیز، تمامی طرف ‌ها در ارمنستان را به خویشتن ‌داری و اجتناب از خشونت دعوت کرد.

آیا پای اسکندر در میان است؟

تحولات جدید ارمنستان و تمایل ژنرال ها برای در اختیار گرفتن قدرت سیاسی در این کشور، یک رویداد شگرف و دور از انتظار نبود. چرا که آنان در دوران تحولات پسا قره باغ، هنوز هم در فضایی سرشار از احساس شکست خوردگی به سر می برند و واضح است که می خواهند نیکول پاشینیان نخست وزیر، به عنوان مقصر و قربانی اصلی از صحنه کنار گذاشته شود تا خودشان بتوانند با امید بستن به تقویت گفتمان ملی گرایی و رادیکالیسم، زمینه را برای حکمفرمایی نظامی فراهم کنند.

اگر چه ژنرال های ارمنستان، به طور جدی به دنبال کنار نهادن پاشینیان بودند، اما واقعیت این است که در دوران دشوار پس از جنگ، نیاز به بهانه ای جدی تر وجود داشت و ظاهراً سخنان آقای پاشینیان در مورد ناکارآمدی موشک های بالستیک روسیه، به اندازه کافی، مردان عرصه نظامی را خشمگین کرد و به محض این که پاشینیان، کارآیی این سامانه را زیر سوال برد، ژنرال ها از او خواستند از قدرت کنار برود.

گفته شده که روسیه از موشک تاکتیکی اسکندر، علیه گرجستان استفاده کرده و آن را به سوریه و بلاروس نیز فروخته است، اما تنها دارنده و خریدار رسمی آن، ارمنستان است. حرف ژنرال های ارمنی طرفدار روسیه این است که اسکندر یک موشک تاکتیکی است و نه یک سلاح راهبردی. بنابراین نباید خطای شکست در جنگ در مقابل جمهوری آذربایجان را بر گردن انواع کروز و بالستیک اسکندر انداخت.

موضع گیری مقامات آنکارا

مقامات سیاسی آنکارا تلاش ژنرال های ارمنستان برای کودتا را محکوم کردند.

ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه با انتشار پیامی اعلام کرد: «اقدام به کودتا در ارمنستان را به شدت محکوم می‌کنیم».

وی همچنین تاکید کرد: کودتاها همیشه باعث انقطاع روند‌های سیاسی و هرج و مرج شده است. کالین ابراز امیدواری کرد که روند در ارمنستان به زودی به حالت عادی برگردد.

همچنین مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه گفت:«اقدام به کودتا در ارمنستان را به شدت محکوم می‌کنیم، ترکیه با هرگونه کودتا در هر جای دنیا مخالف است. در دموکراسی طبیعی است که شهروندان از دولت انتقاد کنند و حتی خواستار استعفا شوند، اما اینکه نیروهای ارتش، کودتا کنند یا یک دولت منتخب را به استعفا فرا بخوانند، غیرقابل قبول است».

انگیزه های ترکیه برای مخالف کودتا

ترکیه در جنگ اخیر، به شکل تمام قد از جمهوری آذربایجان حمایت کرد؛ علاوه بر اهمیت این حمایت اثرگذار و تعیین کننده، روابط آنکارا – ایروان، همواره خصمانه بوده است.

با این حال، چند تن از مقامات برجسته دولت ترکیه، تلاش برای کودتا در ارمنستان را محکوم کردند و روزنامه های ترکیه نیز در درج خبر تلاش نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان برای کشاندن مردم به خیابان، مواضع دولتمردان آنکارا را نیز منتشر کردند.

نخستین و بدیهی ترین دلیل مخالفت ترکیه با ارمنستان، این است که در طول چند دهه اخیر، مردم ترکیه بارها طعم تلخ سقوط دولت سیاسی و استیلای اقتدار ژنرال ها را تجربه کرده و در جریان کودتاهای 1960 میلادی، 1980 میلادی، کودتای پست مدرن دوران اربکان و کودتای نافرجام سال 2016 میلادی، به معنی واقعی کلمه، ترس و هراس را احساس کرده اند. اما تحلیل تابلوی کنونی موازنات سیاسی منطقه، نشان دهنده این است که مساله، فقط تداعی خاطرات تلخ کودتاهای داخلی نیست و دولت اردوغان، انگیزه ها و دلایل سیاسی مهمی برای مخالفت با کودتا در ارمنستان دارد.

نگاهی به موضع گیری روسیه در قبال تحولات اخیر ارمنستان، می تواند نشان دهد که چرا آنکارا و باکو، تا این اندازه به سرنوشت پاشینیان علاقه مند شده اند.

دستگاه دیپلماسی روسیه در مورد توصیه ژنرال های ارمنی برای کناره گیری پاشینیان از قدرت، آن را «مساله ای داخلی» قلمداد و اعلام کرده که «اوضاع را رصد می کند».

این حرف دستگاه دیپلماسی روسیه به این معنی است که اولاً قصد ندارد از دولت پاشینیان دفاع کند، دوم این که حرف ژنرال های ارمنی برایش مهم است و نمی خواهد در برابر آنان، موضع سفت و سختی بگیرد.

در نتیجه، وقتی که بخواهیم از منظر منافع آنکارا و باکو به این تابلو بنگریم، نیکول پاشینیان را به عنوان نخست وزیری خواهیم دید که هم مورد حمایت نسبی آمریکا و غرب و هم مورد خشم و شماتت روسیه قرار گرفته و هم این پایگاه مردمی دارد.

اما ژنرال های مخالف او، جنگاوران باتجربه ای هستند که دلگرم به حمایت های مسکو هستند و دلِ خوشی از غرب ندارند. در نتیجه، ماندن پاشینیان، برای ترکیه و جمهوری آذربایجان، بسیار مقرون به صرفه تر است تا کنار نهاده شدن او توسط ژنرال ها.

به عبارتی روشن، در هم تنیدگی منافع ترکیه و جمهوری آذربایجان با روسیه پوتین، نمی تواند دلیلی برای حمایت از کودتا در ارمنستان باشد و تابلوی منافع به ما می گوید، استیلای ژنرال ها، نه به نفع اردوغان است نه علی اف.

پس به طور منطقی، سقوط یک دولت ضعیف وابسته به آمریکا و استیلای یک اقتدار میلیتاریستی تحت امر روسیه، بخش اعظم منافع آنکارا – باکو در منطقه قفقاز و آسیای میانه را به خطر می اندازد.

انتهای پیام/