شاهکاری دیگر از مسئولان میراث فرهنگی؛ وقتی بنای تاریخی کردستان به سفره‌خانه تبدیل می‌شود
گروه استانها - حمام خان سنندج یکی از بناهای تاریخی کردستان بوده که این‌روزها بنا به تصمیم عجیب و قابل تأمل مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قرار است به سفره خانه سنتی تبدیل شود!
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، ساخت حمام در کشور ایران سابقه‌ای دیرپا دارد، بقایای قدیمی ترین حمام مربوط به تخت جمشید است، در دوره‌های اشکانی و ساسانی حمام‌ها عمدتاً در مجاورت کاخ‌ها و حتی در داخل آنها و محلات شهرها ساخته شده‌اند.
در دوره اسلامی ساخت حمام به روال گذشته و حتی به شیوه‌ای که نمونه‌های آن امروزه طی کاوش‌های باستان‌شناسی کشف شده، تداوم یافت. آثار معماری حمام‌های موجود نشانگر توجه ایرانیان به موضوع بهداشت فردی و بخشی از وقت در فضایی توام با آثار هنری که در آرامش روح تأثیر داشته است، می‌باشد.
ایرانیان در ساخت حمام ذوق و سلیقه خاصی به خرج داده‌اند و تزئینات معماری حمام‌ها گواهی بر این ادعاست، در هر شهری که دارای محلات و کوی‌های مختلفی بوده، حمام‌هایی هم در مرکز محله و کنار مساجد وجود داشته و به همین دلیل، امروزه حمام‌های بسیاری در محلات قدیمی شهرهای ایرانی باقی مانده است.
حمام خان سنندج یکی از بناهای تاریخی استان کردستان با ویژگی‌های خاص معماری است که در ضلع شمالی بازار سرپوشیده سنندج و در مجاورت مسجدی به نام مسجد داروغه قرار دارد.
این حمام از گذشته تاکنون با توجه به موقعیت خاص آن با بازار ارتباط نزدیک داشته و راه‌های دسترسی به این بنا از طریق خیابان‌های انقلاب و طالقانی و از سمت میدان انقلاب امکان‌پذیر است، از راه‌های دیگری نیز از سمت خیابان چهار باغ و کوچه‌های پشت بازار و از سمت شمال میدان سنندجی می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد و به عبارتی حمام در بافت قدیمی و هسته مرکزی شهر واقع شده است.
بافت قدیمی شهر سنندج دارای محلات متعددی است که به تبع آن حمام‌های مختلفی در آنها قرار داشته و تعدادی از آنها هم باقی مانده که از جمله آنها می‌توان به حمام خان اشاره کرد.
حمام خان سنندج در مجاورت بازار قرار گرفته و بنا به نوشته مورخین محلی کردستان در کتبی همچون تحف ناصریه نوشته میرزا شکرالله سنندجی، حدیقه ناصریه میرزا علی‌اکبر وقایع‌نگار، تاریخ اردلان مستوره کردستانی، زبده التواریخ سنندجی نوشته قاضی محمد شریف، لب‌التواریخ خسرو بن محمد و کتاب‌های دیگر به موضوع ساخت کهن‌دژ(قلعه) بازار، مساجد، حمام و بناهای مختلف در زمان ساخت دوباره شهر سنندج به عنوان مرکز ایالت کردستان توسط سلیمان خان اردلان والی کردستان اشاره شده است.
توصیف معماری حمام خان:
معماری حمام خان به سبک سایر حمام‌های دیگر ایرانی طراحی و ساخته شده و دارای بخش‌های مختلفی است که از جمله آنها سر در ورودی، هشتی، سربینه(حمام سرد)، میان در، بینه(حمام گرم)، خزینه، خلوتی، سرویس های بهداشتی و آب انبار اضافی است.
ترکیب‌بندی فضاهای حمام توام با آب نماها و حوض‌های زیبا و استفاده از آب قنات برای استفاده قابل تأمل است، کف حمام سنگ مرمر است و از راه و درپوش حمام سرد سنگ تیشه‌ای منطقه است سقف تمام فضاهای حمام از ترکیب طاق و گنبد است که در استحکام و ایستایی ساختمان بسیار موثر بوده و مصالح مورد استفاده آن نیز عموماً از سنگ و آجر و آهک به صورت بسیار گسترده بوده و ملات آبی در این ساختمان، نقش اول را داشته است.
تزئینات معماری حمام:
ویژگی بارز دیگر این حمام تزئینات پرکار آهکبری با نقش و نگار متنوع و کاشی‌کاری هفت رنگ با موضوعات متنوع بوده و تمام سطوح داخلی فضاهای حمام سرد و حمام گرم، خلوتی‌ها و حتی خزینه با نقوش مختلف آهکبری شده است.
نقش پرندگان به صورت جفت و استفاده در سطح گسترده از نقش شیر و طاووس که طاوس‌های آهکبری شده در نوع خود کم‌نظیر هستند و در حمام‌های گرم و سرد در دو طرف به طور قرینه استفاده شده است.
مرمت و احیا و تغییر کاربری:
به گزارش تسنیم؛ حمام خان سنندج یکی از مکان‌های عالی و باشکوه شهر سنندج بوده که با توجه به سن نوشته آن مربوط به دوره حاکمیت امان الله خان اردلان والی کردستان و کار ساختمانی آن در سال 1220 هجری قمری به اتمام رسیده و در سال 1377 توسط اداره‌کل میراث فرهنگی وقت تملک و کار مرمت و حفاظت از آن از سال 1378 آغاز شده اما اخیراً «یعقوب گویلیان» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان از آماده شدن و بهره‌برداری از این حمام تاریخی به عنوان سفره خانه سنتی خبر داده و دلیل این کار را اشتغال‌زایی عنوان کرده است!
وی با اشاره به منحصر بفرد بودن این اثر تاریخی از لحاظ شیوه ساخت، تزینات داخلی و بزرگ بودن آن گفت: حمان خان سنندج سالیان متمادی به دلیل برخی مشکلات، بسته شده بود که با اخذ مجوز و تغییر کاربری آن به بخش خصوصی واگذار شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان تغییر کاربری این آثار تاریخی را در راستای ایجاد اشتغال عنوان کرد و افزود: سفره خانه حمام خان که در مرحله آماده‌سازی و بهره‌برداری است برای 20 نفر به‌صورت مسقیم اشتغال ایجاد می‌کند.
از آنجا که حمام خان سنندج که یکی از بناهای تاریخی استان کردستان بوده و این روزها با غفلت مسئولان استانی قرار است به جای تغییر کاربری توریستی، جذب گردشگر، توریست و درآمدزایی به مکانی برای سفره خانه تبدیل و جولان‌گاه یک‌سری افراد معلوم‌الحال تبدیل شود، از وزارت میراث فرهنگی انتظار می‌رود جلوی این تصمیم نابخردانه مسئولان استانی را گرفته و تدبیری عاقلانه‌تر بیندیشند.
یادمان باشد همه ما در حفظ و نگهداری بناهای تاریخی مسئولیم...
انتهای پیام/481/ش