گزارش// "اینترنت اشیا" چگونه زندگی مردم را متحول می‌کند؟/ آخرین وضعیت اینترنت اشیا در ایران

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم؛ اصطلاح "اینترنت اشیا" نخستین بار توسط "کوین اشتون" در سال 1999 در شرکت "پروکتر" و "گمبل" ارائه شد و ایده آن، ایجاد پیوند میان فناوری جدید RFID و موضوع بسیار داغ اینترنت در زنجیره تأمین شرکت پروکتر و گمبل بود که مورد ‌توجه مدیران اجرایی قرار گرفت.

بعد از آن، مرکز MIT Auto-ID چشم‌انداز اینترنت اشیای خود را در سال 2001 ارائه کرد و سپس اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) در طی یک گزارش، این فناوری را در سال 2005 به‌صورت رسمی معرفی کرده است.

اینترنت اشیا دیدگاهی نوین در صنعت فناوری اطلاعات است که تمامی مفاهیم فنی، اجتماعی و اقتصادی را شامل می­‌شود، در این دیدگاه محصولات، کالاهای مصرفی، خودروها و کامیون‌ها، تجهیزات صنعتی و صنایع (برق، تلفن و ...)، حسگرها و دیگر مؤلفه‌ها، هر روزه توسط اتصالات اینترنتی و همچنین قابلیت‌های قدرتمند تحلیلی داده‌ها با یکدیگر ترکیب‌ شده‌اند تا نحوه کارکرد و زندگی ما را دگرگون کنند.

پروژه‌‌های انجام‌ شده در اینترنت اشیا بر اینترنت و اقتصاد، تاثیر بسیار چشمگیری داشته است به نحوی که پیش‌‌بینی‌ها نشان می‌­دهد تا سال 2025 در حدود 100 میلیارد شئ متصل به اینترنت اشیا خواهیم داشت که این اتصالات تأثیر بیش از 11 تریلیون دلاری در اقتصاد جهان دارد.

اما اهمیت این موضوع باعث شد تا در ایران نیز به این موضوع توجه ویژه‌ای شود تا جایی که مصوبه جلسه پنجاه و سوم مورخ 1397/07/30 شورای عالی فضای مجازی با موضوع "الزامات حاکم بر اینترنت اشیاء در شبکه ملی اطلاعات" که به استحضار مقام معظم رهبری (مدظله العالی) رسیده است، طی نامه شماره 97/103627 در تاریخ 1397/08/20 توسط دبیر شورای عالی فضای مجازی ابلاغ شد.

قرار بود که مرکز ملی فضای مجازی ظرف مدت شش ماه، ضمن تقسیم‏ کار ملی و تعیین اولویت‏‌های توسعه، گزارش اقدامات به عمل آمده در حوزه اینترنت اشیا در کشور را تهیه و به شورای عالی فضای مجازی ارایه کند که به نظر می‌رسد هیچ اقدامی خاصی از سوی مرکز ملی فضای مجازی صورت نگرفته است! البته مرکز ملی فضای مجازی با تشکیل "کارگروه راهبری اینترنت اشیا" درصدد است تا با مشارکت سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی ذیربط، شرایط لازم را برای هماهنگی و همکاری بیشتر در بهره‌گیری از ظرفیت اینترنت اشیا در کشور، فراهم آورد.

این کارگروه (راهبری اینترنت اشیاء) توسط مرکز ملی فضای مجازی و با مشارکت مرکز همکاری‌های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری و نیز همکاری سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، تشکیل و فعالیت خود را آغاز کرده است.

در برنامه ششم توسعه نیز، رصد، پایش و راهبری تعدادی از فناوری‌های نوین مرتبط حوزه فاوا در برنامه کاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفته است؛ یکی از این فناوری‌های منتخب، اینترنت اشیا (IOT) است، به همین منظور تدوین نقشه راه اینترنت اشیا در برنامه کاری پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفته است که نتیجه پروژه، "تدوین نقشه راه اینترنت اشیا" اسناد و مستندات فنی، اقتصادی و فرهنگی است که تحلیل مبسوط آنان در این سند آورده شده است.

در این سند پس از ارائه چشم‌انداز و اهداف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در ورود به حوزه فناوری اینترنت اشیا، مدلی برای زیست‌بوم اینترنت اشیا پیشنهاد شده است؛ سناریوهای مختلف پیش روی درباره روش نگاه این وزارتخانه به موضوع توسعه بازار و کسب‌وکار فناوری اینترنت اشیا بخش بعدی مستند را تشکیل داده و سپس بر اساس یک سناریوی منتخب، اهداف، راهبردها و اقدام‌های اولویت‌دار وزارت در خصوص هریک از اجزا زیست‌بوم آورده شده است. لیست پروژه ها و اقدامات پیشنهادی جهت دستیابی به چشم‌انداز و اهداف اینترنت اشیا در آخرین بخش از این سند قابل نیز ملاحظه است.

اینترنت اشیا اطلاعات بی شماری تولید می‌کند که با تحلیل آنها می توان به علایق کاربران دست یافت و از این رو برای سیاست‌گذاران بسیار بااهمیت است و وزارت ارتباطات و فناوری از بازیگران این عرصه از جمله اپراتورها، بخش خصوصی، بخش‌های تولیدی، صنایع و محققین دعوت کرده تا نظرات خود را مطرح کنند.

پیش‌بینی شده است تا سال 2030 حدود 15 میلیارد از اشیا به این فناوری جدید مجهز باشند. از اینترنت اشیا امروزه در حوزه اتومبیل‌های خودران، ارتباط خودروها با یکدیگر و همین طور پیروی از علائم راهنمایی و رانندگی استفاده می‌شود که موجب صرفه‌جویی در مصرف سوخت به دلیل استفاده درست از زمان می‌شود.

اینترنت اشیا در ایران در سال‌های اخیر رشد بسیار بالایی داشته است،  بازار اینترنت اشیا نیز در ایران نیز راه‌اندازی شده است و به دلیل نوپا بودن آنچنان گسترش یافته است که ایران به عنوان بیستمین کشور در زمینه استفاده از اینترنت اشیاء یا همان IOT وارد بازار آن شده است و نخستین توسعه‌دهندگان IOT در ایران را می‌توان افراد نخبه دانشگاهی و کارشناسان حوزه فناوری به حساب آورد.

 از جنبه تجاری، اینترنت اشیا یا همان IOT در ایران فعالیت‌های بزرگی صورت نگرفته و عمدتاً شرکت‌ها و موسسات تحقیقاتی وارد این بخش شده‌اند و شاید بتوان گفت که اولین قرارداد تجاری IOT بین  وزارت نیرو و مرکز تحقیقات مخابرات ایران منعقد شد که می‌تواند گفت که نخستین تلاش برای برای تجاری‌سازی اینترنت اشیا در ایران بود.

اما نکته مهم در زمینه اختصاص بودجه لازم و پیدا کردن سرمایه‌گذار برای ساخت ابزارها و تجاری‌سازی IOT در ایران است، در این بین با توجه به بازار نابسامان ایران و وجود عوامل بیرونی مانند تحریم‌ها، بیشتر سرمایه‌گذاران در حوزه فناوری اطلاعات تمایل چندانی به استفاده از بازار اینترنت اشیا در ایران ندارند.

 شرکت‌های ارائه‌کننده اینترنت در ایران نیز در کنار شرکت مخابرات به عنوان مجری اصلی ارائه خدمات اینترنت در ایران ، فعلاً تمایل چندانی به ورود به بازار IOT در ایران ندارند و این عدم تمایل باعث شده است که زیرساخت‌های لازم در این زمینه‌ها با کمبود مواجه باشد.

وضعیت اینترنت اشیا در ایران

اما با وجود مشکلات فراوان در این مسیر، پروژه‌ها و استارتاپ‌های حوزه اینترنت اشیا در ایران در حوزه‌های حمل‌و نقل، مدیریت انرژی، حفظ محیط زیست، موقعیت‌یابی، خودروی هوشمند، پیش‌بینی زلزله، کشاورزی، دام‌پروری، آموزش، سلامت و  ایمنی، خانه ساختمان و ابزار هوشمند و بیمه مشغول به فعالیت هستند.

به عنوان نمونه در حوزه حمل و نقل، "پایش هوشمند ناوگان حمل و نقل جاده‌ای" توسط ناجا و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای راه‌اندازی شده است که در این سامانه، دستگاهی بر هر خودرو شامل اتوبوس‌ها، کامیون‌ها، مینی‌بوس‌ها و سایر خودروهای حمل‌و نقل جاده‌ای نصب و از طریق این دستگاه ارتباط پایداری بین سیستم و خودرو برقرار می‌شود.

در حوزه "مدیریت انرژی"، "سامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی" راه‌اندازی شده است و کاربرد آن سیستم قرائت و کنترل هوشمند بار و مدیریت انرژی با استفاده از فناوری‌های جدید است. در مدیریت انرژی پلتفرم هوشمند پایشگر دما نیز توسط شرکت‌های دانش‌بنیان ساخته شده است که با استفاده از سنسورهای خودپایشگر دما و رطوبت، پایشگر اتاق سرور، پایشگر دما، سنسور رطوبت خاک را از طریق ماژول پیامک یا برنامه کاربردی به کاربر اطلاع می‌دهد.

در حوزه "موقعیت‌یابی "پروژه "دست‌بند/پابند الکترونیکی برای زندانیان" توسط سازمان زندان‌ها طراحی و اجرا شده است که این طرح توسط سازمان زندان‌ها و به منظور کاهش جمعیت کیفری ارائه شده است و فرد بدون حضور در زندان، تحت یک جغرافیای مشخص کنترل می‌شود که حق خارج شدن از یک منطقه مشخص را نخواهد داشت و با استفاده از فناوری GPS حرکت جغرافیایی مجرم بررسی می‌شود.

در حوزه "خودروی هوشمند" پلتفرمی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی و اجرایی شده است که با یک گجت سخت‌افزاری روی واحد کنترل خودرو نصب می‌شود و مواردی مانند میزان سوخت، سرعت، باد لاستیک ماشین و لوکیشن را اندازه‌گیری کرده و از طریق اینترنت، امکان مانیتورینگ این موارد را برای راننده یا صاحب خودرو فراهم می‌کند یا در حوزه پیش‌بینی زلزله با استفاده از شبکه گوشی‌های تلفن همراه، علائم را دریافت و با تحلیل داده‌های دریافتی، احتمال زلزله را پیش‌بینی و اعلام می‌کنند.

در حوزه "کشاورزی"، "سیستم هشدار زودهنگام کشاورزی" توسط دانش‌بنیان‌ها طراحی شده است که این سیستم با دریافت، انتقال و رصد پارامترهای محیطی تاثیرگذار مانند  رطوبت خاک و هوا، دما، سرعت و جهت باد، تشعشع خورشید و تله‌های نوری آفات و با دریافت سرویس از وب‌سایت‌های هواشناسی، امکان تحلیل هوشمند وضعیت اقلیمی با در نظر گرفتن محصولات باغی و زراعی را فراهم می‌کند.

در حوزه "دام‌پروری" اینترنت اشیا تلاش می‌کند وارد حوزه دامداری شود و با استفاده از سنسورهایی که در فاز اول روی گاوها نصب می‌شود تلاش کنند اطلاعات مربوط به حیوان را دریافت و شرایط بهینه را برای رشد، افزایش شیردهی و افزایش بهره‌وری ایجاد کنند به عنوان نمونه "پلتفرم مدیریت هوشمند سلامت دام" طراحی شده است که پلتفرم مانیتورینگ و پایش بلادرنگ سلامت دام، مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا است که کنترل و ارائه گزارش از متغیرهای زیستی دام، اعلان‌ها و هشدارها،‌ ارائه خدمات مشاوره‌ای هوشمند از جمله این قابلیت‌ها است.

در حوزه "سلامت و ایمنی"، "تصویربرداری بیمارمحور" توسط شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی شده است که خیلی فراتر از شبیه‌سازی قبل و بعد از عمل است. با تغییرات در لحظه، جراحان می‌توانند تصویر مجازی را همانطور که بیمار در نمایشگر به خود نگاه می‌کند، دستکاری کنند بنابراین همانطور که جراح به صورت شفاهی یک وضعیت را توصیف می‌کند، اثرات بصریِ روی خود شخص را هم نشان می‌دهد و با این ارتباط بصری، بیمار آنچه جراح به او پیشنهاد می‌کند را درک می‌کند و درواقع جایگزین تفسیر کلمات پزشک می‌شود.

اجرایی شدن طرح‌های اینترنت اشیا در شهرهای ایران

طرح‌های اشاره شده در بالا در حوزه اینترنت اشیا توسط شرکت‌های دانش‌بنیان، به‌صورت اجرایی نیز درآمده است به عنوان نمونه طرح هوشمندسازی تهران شامل مکان‌های هدف، آتش‌نشانی و بازار تهران آغاز شده است.

استارت هوشمندسازی کنتورهای گاز با همکاری یک شرکت کنتورسازی داخلی، کنتورها ساخته و تست شده و به‌زودی در همدان به‌صورت پایلوت اجرایی می‌شود یا در موضوع پارکینگ‌های هوشمند مشهد پیشتاز است و پروژه‌هایی در آنجا آغاز شده است یا در نمونه‌ای دیگر، امروز طرح خانه‌های هوشمند و دوچرخه‌های اشتراکی در حال تدوین برای شهر کیش است.

انتهای پیام/