تأثیر ۷۵درصدی عوامل اجتماعی بر سلامت/ ارائه خدمات سلامت روان در قالب طرح شهید سلیمانی

به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ حمیدرضا خانکه در نشست خبری خود در دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی اظهار کرد: عواملی که منجر به شیوع و گسترش کووید نه‌تنها در ایران، بلکه در سایر کشورها شده‌اند، بیشتر جنبه اجتماعی دارند.

وی ادامه داد: زمانی که اپیدمی ایجاد می‌شود گروه‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان یا افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند بیشتر متأثر می‌شوند؛ چیزی که شرایط را متمایز می‌کند این است که عوامل اجتماعی چقدر بر گسترش این بیماری مؤثرند و بیماری چه تأثیری در عوامل اجتماعی دارد.

چه‌کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کرونا قرار دارند؟

خانکه به مطالعات انجام‌شده در دنیا در خصوص گروه‌هایی که بیشتر در معرض ابتلا به بیماری و مرگ‌ومیر هستند اشاره و تصریح کرد: افرادی که معمولاً دسترسی کمتری به خدمات سلامت دارند، افرادی که تحصیلات پایین‌تر و سواد سلامت پایین‌تری دارند، افرادی که جزو طبقه محروم جامعه محسوب می‌شوند و بیماران زمینه‌ای بیشتر در معرض ابتلا به بیماری و مرگ‌ومیر هستند؛ افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، از گروه‌هایی هستند که امکانات اجتماعی پایین‌تری دارند و یا منابع مالی کمتری دارند و یا در طبقه فقرا قرار دارند یا دسترسی به خدمات سلامتشان کمتر است.

وی ادامه داد: عوامل اجتماعی در دنیا و در ایران هم کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

رئیس رصدخانه اجتماعی کرونا یادآور شد: اهمیت عوامل اجتماعی باعث شد که وزیر بهداشت قبل از نوروز به این نتیجه برسد که باتوجه به اینکه دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی دارای سابقه‌ای 30ساله در انجام مطالعه در حوزه‌های اجتماعی است و مأموریت و مرجعیت علمی در حوزه سلامت اجتماعی و توانبخشی را دارد این مأموریت را به این دانشگاه واگذار کند.

خانکه گفت: در این دانشگاه که 22 دپارتمان تخصصی و 8 مرکز تحقیقات تخصصی در ابعاد مختلف و حوزه‌های اجتماعی و حوزه علوم توانبخشی از 30 سال پیش مشغول تربیت دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی، انجام مطالعات ملی و بین‌المللی هستند،  گنجینه‌ای از دانش و متخصصان وجود دارد که از ابتدای کووید19 مطالعات خود را شروع کردند و نتایج آن در مجلات مختلف داخلی و خارجی انتشار یافته است و گزارش‌ها نیز به‌شکل گزارش‌های سیاستی برای مدیران تصمیم‌گیر در حوزه کرونا ارسال شده است.

رئیس رصدخانه اجتماعی کووید19 اضافه کرد: وزیر بهداشت این تصمیم را گرفت که این دانشگاه را به‌عنوان مرجع علمی مسئول رصدخانه اجتماعی قرار دهد و از 28 اسفند رصدخانه فعالیت خود را شروع کرد و دبیرخانه‌ای تشکیل شد.

وی با بیان اینکه "سعی کردیم در چهار محوری که وزیر تکلیف کرد فعالیت خود را انجام دهیم"، گفت: اول در زمینه واکسیناسیون است؛ اکنون واکسیناسیون موضوع داغ نه‌تنها جامعه ایران بلکه جامعه بین‌المللی است و در کشور ما نیز لازم بود مطالعه کنیم و ببینیم عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر پذیرش واکسن و واکسیناسیون، موانع و چالشهای آن چیست، بنابراین گروهی از همان ابتدا روی بحث واکسن و نظرسنجی از مردم و موانع و چالشهای آن کار کردند.

مردم از واکسن ایرانی کرونا استقبال می‌کنند

وی افزود: به‌دستور وزیر، مطالعه‌ای از حدود 15 روز قبل شروع شده است که نتایج اولیه آن نشان می‌دهد مردم از واکسن استقبال می‌کنند و از واکسن ایرانی هم استقبال می‌کنند اما نتایج نهایی نظرسنجی کشوری را تا اواخر اردیبهشت می‌توانیم اعلام کنیم.

خانکه خاطرنشان کرد: شواهد فعلی معرف آن است که مردم پذیرش خوبی نسبت به واکسیناسیون، چه داخلی و چه خارجی، دارند. این مطالعه را ابتدا در سطح تهران و با 1200 نفر شروع کردیم. در سطح کشوری جمعیتی حدود 12 تا 15 هزار نفر به صورت علمی مورد نظرسنجی قرار خواهند گرفت.

تأثیر عوامل اجتماعی بر سلامت

رئیس رصدخانه اجتماعی کووید19 تصریح کرد: بحث دیگر مورد تأکید وزیر بهداشت این بود که عوامل اجتماعی چه تأثیری بر گسترش و مرگ‌ومیر دارند. بحث دیگر تأثیری بود که کووید19 بر حوزه اجتماعی و سلامت اجتماعی داشت و چهارمین وظیفه‌ای که وزیر از این رصدخانه خواست تولید شواهد علمی برای کمک به سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران در حوزه ستاد ملی کرونا بود.

خانکه با بیان اینکه چهار وظیفه بسیار خطیر بود و دانشگاه به‌تنهایی از عهده آن برنمی‌آید گفت: مکاتبه‌ای با تمام دانشگاه‌ها و مراکز علمی و سازمان‌های درگیر در حوزه اجتماعی انجام و درخواست شد نمایندگان تام‌الاختیاری برای عضویت در کمیته شکل گیرد. با وزارت کشور، سازمان بهزیستی، سازمان هلال احمر و سازمانهای مردم‌نهاد مکاتبه شد و نمایندگانی معرفی شدند و دبیرخانه شکل گرفت.

خانکه تصریح کرد: از نظر ما حوزه اجتماعی در تصمیم‌گیری کووید نه‌تنها در ایران بلکه در دنیا مغفول مانده است و توجه کافی به آن نشده است. شواهد علمی می‌گویند 75 درصد عوامل زمینه‌ساز برای مشکلات مربوط به سلامت، در حوزه عوامل اجتماعی قرار دارد، یعنی جنبه‌های اجتماعی زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی هستند که ما اکنون با آنها دست به گریبان هستیم. حتی جنبه اجتماعی حوادثی مانند حوادث ترافیکی مهم است. در گسترش بیماری مانند کووید نیز جنبه‌های اجتماعی اهمیت بسیاری دارد.

وی به نابرابری‌های اجتماعی اشاره و بیان کرد: نابرابری‌های اجتماعی که در سطح دنیا و در ایران داریم در کرونا خود را بیشتر نشان می‌دهد.

وی با ارائه مثالی افزود: افرادی که دارای وسیله نقلیه شخصی هستند، کمتر مجبور هستند در صف مترو یا اتوبوس قرار بگیرند. افرادی که منازل بزرگتری دارند، در تفکیک و جدا کردن افراد آسیب‌پذیر موفق‌تر از افرادی هستند که دو یا سه نسل در خانه‌های کوچک با هم زندگی می‌کنند.

خانکه به گروه‌های آسیب‌پذیر که علی‌رغم قرنطینه مجبورند برای امرار معاش از خانه خارج شوند اشاره و خاطرنشان کرد: در کشورها برنامه‌هایی وجود دارد تحت عنوان "حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر" که در کشور ما هم از ابتدای کرونا، ستاد ملی کرونا، ریاست جمهور و وزرای مختلف، بسیج جامعه پزشکی، بسیج و نیروهای مسلح برای حمایت از این گروه‌ها برنامه‌هایی را ارائه دادند.

رئیس رصدخانه اجتماعی کووید19 تصریح کرد: خیلی از رفتارهایی که ما در مردم می‌بینیم و فکر می‌کنیم نافرمانی اجتماعی است، به‌خاطر فشار‌ها و جنبه‌های اجتماعی است که وارد می‌شود.

وی اضافه کرد: اگر ما جنبه‌های اجتماعی و عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت و تأثیر خود کرونا بر عوامل اجتماعی و نابرابری‌های اجتماعی را نادیده بگیریم، مطالعه نکنیم، شواهدی درست نکنیم و در سیاست‌گذاری‌ها و مداخلات از این شواهد علمی استفاده نکنیم، در مدیریت کووید19 و مدیریت رویدادهای بیولوژیک دیگر، موفق نخواهیم بود.

خانکه به تأثیر جنبه‌های اجتماعی در کشور‌های دیگر اشاره و بیان کرد: در کشوری مثل آلمان، اعتراضات شدیدی برای مقابله با زدن واکسن و مقابله با محدودیت‌های اجتماعی صورت گرفت. در انگلیس هم داریم و آمریکا در اوج اعتراضات قرار داشت که جناح‌های سیاسی قویاً مقابله کردند و حتی وجود بیماری را انکار کردند بنابراین هر کشوری که جنبه‌های اجتماعی بیماری را نادیده بگیرد، مداخلات آن‌ تأثیر کافی نخواهد داشت.

ارائه خدمات سلامت روان از راه دور

رئیس رصدخانه اجتماعی کووید19 به همکاری دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با طرح شهید سلیمانی اشاره و تصریح کرد: خوشبختانه بحث سلامت روانی و اجتماعی طرح شهید سلیمانی به دانشگاه ما واگذار شده بود. ما از ابتدای بهمن آمادگی خود را جهت همکاری با این طرح رسماً اعلام کردیم.

وی افزود: تخت‌هایی از بیمارستان‌های روانی رازی و رفیده برای بحث سلامت روان به این طرح اختصاص داده شد.

رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی خاطرنشان کرد: ما در راستای طرح شهید سلیمانی، بحث ارائه "خدمات سلامت روان از راه دور" را شروع کردیم و همکاران روان‌پزشک و روان‌شناس و مشاور ما از طریق رسانه‌های مجازی، خدمات سلامت روان ارائه می‌دهند.

بررسی تأثیر عوامل اجتماعی بر کرونا

مهرداد فرخی، رئیس دبیرخانه رصدخانه اجتماعی کووید19 نیز در این نشست خبری با اشاره به ابلاغ وزیر بهداشت در 28 اسفند ماه مبنی بر تشکیل رصدخانه اجتماعی کووید19 اظهار داشت: در اولین فرصت پس از تشکیل رصدخانه اجتماعی کووید19 به تأسیس دبیرخانه این رصدخانه اقدام کردیم.

فرخی با اشاره به چهار وظیفه اصلی ابلاغ‌شده برای رصدخانه تأکید کرد: یکی از وظایف ما بررسی اثرات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت که به‌عنوان SDH در حوزه تخصصی می‌شناسیم، روی پاندمی کووید19 بود. دومین مأموریت ما بررسی پیامدهای اجتماعی ناشی از این بیماری بود؛ یکی از وظایف اختصاصی ما بررسی میزان پذیرش و مقبولیت واکسن در سطح کشور بود.

وی افزود: چهارمین بند از این وظایف تولید شواهد علمی در حوزه پیامدهای اجتماعی پاندمی کرونا بود.

فرخی از تدوین نقشه راهی برای انجام این چهار وظیفه خبر داد و گفت: براساس این چهار وظیفه، نقشه راهی را تهیه کردیم که امروز نهایی می‌شود و آن را فردا به دفتر وزارت بهداشت اعلام می‌کنیم.

رئیس دبیرخانه رصدخانه اجتماعی کووید19 با اشاره به بررسی‌های انجام‌شده در حوزه بررسی وضعیت پذیرش واکسن یا وضعیت پذیرش ملی واکسیناسیون خاطرنشان کرد: گزارش اولیه این بررسی‌ها به دفتر وزارت بهداشت ارائه شده است و نتایج آن را در چند روز آینده می‌توان عمومی کرد و به سمع و نظر همه رساند.

فرخی با تأکید بر رسالت دانشگاه علوم توانبخشی در حوزه سلامت اجتماعی تأکید کرد: ما در دانشگاه گروه‌های تخصصی سلامت اجتماعی داریم که در تأسیس دبیرخانه سعی کردیم مدیران گروه‌های آموزشی مرتبط با سلامت اجتماعی و رؤسای مرکز تحقیقات مرتبط با سلامت اجتماعی را در دبیرخانه عضو کنیم.

وی اضافه کرد: با توجه به چهار وظیفه‌ای که در ابلاغ وزارت بهداشت بود، چهار کارگروه تأسیس کردیم که هرکدام دارای مسئولیتی هستند که مسئولین هر چهار گروه از افراد شناخته‌شده و بسیار معتبر علمی هستند.

وی ادامه داد: با تمام کشور و تمام کلان‌مناطق علمی وزارت بهداشت که 10 کلان‌منطقه هست، مکاتباتی انجام دادیم و درخواست شد تا افراد صاحب‌نظر را به ما معرفی کنند که یا در دبیرخانه و یا در کمیته کشوری پیامدهای اجتماعی کووید19 عضویت داشته باشند.

فرخی با اشاره به این که دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی پیش از ابلاغ وزیر بهداشت نیز در این حوزه فعالیت می‌کرد، اظهار داشت: گروه‌های آموزشی و مراکز تحقیقاتی ما در این حوزه کار کردند، لذا اولین اقدامی که کردیم جمع‌آوری مطالعات مراکز تحقیقات و گروه‌های آموزشی‌مان بوده است و در حال آنالیز این مطالعات هستیم تا از درون آن‌ها توصیه‌های لازم در حوزه اجتماعی را برای ستاد ملی کرونا ارائه دهیم.

رئیس دبیرخانه رصدخانه اجتماعی کووید19 با اشاره به نابرابری‌های اجتماعی در حوزه سلامت و محیط زیست تأکید کرد: اتفاقی که در پاندمی کرونا افتاده این است که نابرابری‌های پیش از پاندمی کرونا، در این دوران خود را بیشتر نشان دادند.

فرخی تصریح کرد: امروز با پاندمی‌ای مواجه هستیم که درمان آن به‌خوبی مشخص نیست، واکسیناسیون آن با سرعت لازم اتفاق نیفتاده است و حتی میزان ایمنی‌ که این واکسیناسیون می‌دهد خیلی مشخص نیست، یعنی هرچند که در مقالات معتبر میزان ایمنی ارائه شده است اما هنوز به‌یقین نمی‌توانیم بگوییم ایمنی این واکسیناسیون چقدر است.

وی افزود: تنها راه مقابله با پاندمی، سه دستور اولیه است که راهبرد اصلی در کنترل پاندمی بود؛ اول اینکه فاصله اجتماعی را رعایت کنیم، از ماسک استفاده کنیم و دست‌ها را به‌مدت حداقل 20 ثانیه بشوییم، این سه راهبرد اصلی است و شاید مجبور باشیم تا یک سال آینده این سه راهبرد را داشته باشیم.

فرخی به طبقات مختلف اجتماعی در میزان دستیابی به این سه راهبرد اشاره و بیان کرد: این همان نابرابری‌هایی است که به آن اشاره می‌کنیم، به‌طور مثال اگر بخواهیم هزینه میزان مصرف ماده ضدعفونی‌کننده و ماسک را برای یک خانواده محاسبه کنیم برخی خانواده‌ها این هزینه برایشان ناچیز است و برای برخی خانواده‌ها این یک‌سوم درآمد یک‌ماهشان می‌شود و این اولین شکاف اجتماعی است که در این پاندمی می‌توانیم مشاهده کنیم.

وی اضافه کرد: کسانی هستند که از شروع پاندمی با ماشین شخصی خود به سر کار می‌روند و در محل کارشان نیز محیط باز است و فاصله اجتماعی رعایت می‌شود اما برخی حتماً باید سوار مترو و تاکسی و اتوبوس‌های شرکت واحد شوند، لذا برخی از موضوعات در این حوزه بسیار روشن است اما اینکه اندازه‌گیری کنیم که چقدر روی پاندمی اثر داشته و پاندمی چقدر نابرابری‌ها را بیشتر کرده است یکی از رسالت‌های اصلی این دبیرخانه است که این کار را شروع کردیم و به‌صورت علمی ادامه خواهیم داد.

انتهای پیام/+