بازخوانی آیین‌های ماه رمضان در قزوین / از کلوخ‌اندازی تا کیسه‌دوزان
گروه استانها- ماه رمضان در استان قزوین با آیین‌های ویژه خود گرامی داشته می‌شود که کلوخ‌اندازی و کیسه‌دوزان از جمله معروف‌ترین این سنت‌ها محسوب می‌شوند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، ماه رمضان برای مردم قزوین طعم و رنگ خاصی دارد که یکی از آنها پیگیری برای پرداخت حق‌الناسی است که احیاناً در طول سال بر گردن شخصی مانده است. در واقع قزوینی‌ها ماه رمضان را بهترین زمان برای حساب و کتاب‌های مالیشان انتخاب می‌کنند تا اگر پول شبهه‌ناکی وارد زندگیشان شده آن را خارج کرده و حق‌الناسی گردن آنها نماند. با این حال ماه رمضان پر از سنت‌های و رسوم نمادین و معنوی است که بسیاری از این سنن از چارچوب جغرافیایی قزوین خارج شده و به اقصی‌نقاط کشور هم رفته‌اند.
از کلوخ‌اندازی تا خانه‌تکانی
یک قزوین‌پژوه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قزوین با بیان اینکه سنت‌های رمضانی مردمان مینودری به 2 دسته سنت‌های پیشینی و در هنگام تقسیم می‌شود، اظهار داشت: شاخص‌ترین سنت پیشارمضانی در قزوین آیین «کلوخ‌اندازی» است که در واقع جشنی محدود و در عین حال مفصل است که در آخرین روز ماه شعبان در خانواده برگزار می‌شود.
مهدی نورمحمدی با بیان اینکه کلوخ‌اندازی در صحرا و در محیطی دنج و فارغ از هیاهوی شهر برگزار می‌شود، افزود: در آیین یادشده غذاهای بسیار مقوی خوشمزه و با طعم‌های گوناگون فراهم می‌شود و در قالب یک پذیرایی بسیار مفصل به اقوام و فامیل‌های بسیار نزدیک تقدیم می‌شود.
وی ادامه داد: در واقع با وجود کلوخ‌اندازی و آیین پنجاه به‌در قزوینی‌ها در سال 3 روز طبیعت دارند که در آنها غذاهای محلی خود را تهیه کرده و در دامن دشت و صحرا پایکوبی می‌کنند که در حال حاضر به دلیل محدودیت‌های کرونایی امکان برگزاری این مراسم وجود ندارد.
نورمحمدی خانه‌تکانی را از یکی از سنت‌های رمضانی قزوینی‌ها دانست و یادآور شد: بنابراین در قزوین پیشواز از ماه رمضان فقط منحصر به روزه گرفتن در یوم‌الشک نیست و بلکه تکاپوی وسیع اجتماعی اتفاق می‌افتد که یکی از آنها خانه تکانی است و در قزوین هم بر خلاف سایر شهرهای ایران 2 بار خانه‌تکانی در سال صورت می‌گیرد؛ خانه‌تکانی نوروزی و رمضانی.
سنت متروک تعمیر ساعت
از سوی دیگر یک پژوهشگر فرهنگ عامه قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اهدای هدیه به کودکان و نوجوان‌های روزه اولی را یکی از سنت‌های مهم قزوینی‌ها در ماه رمضان دانست و گفت: اگر در خانواده و فامیل کودک یا نوجوانی روز اول رمضان را روزه بگیرد، بزرگ خاندان باید قبل از فرارسیدن موسم افطار به او جایزه‌ای دهد که البته بسته به توان مالی او این پاداش متفاوت است.
علی خلج‌طایفه اضافه کرد: با توجه به اهمیت زمان‌بندی در زندگی روزه‌داران، در گذشته قزوینی‌ها به مغازه‌های ساعت سازی در این ماه مراجعه زیادی می‌کردند و ساعت‌های خود را تعمیر یا تعویض می‌کردند. سنتی که امروز با وجود گوشی‌های تلفن همراه تقریباً متروک شده است.
وی افطاری دادن به نوعروس را از دیگر سنت های پسندیده قزوینی‌ها برشمرد و ادامه داد: افطاری بردن برای عروسی که به تازگی عقد کرده، یکی از متداول ترین رسم‌های مردم قزوین است که طبق آن خانواده داماد، مقدار زیادی غذا، شیرینی، بامیه و زولبیا تدارک دیده و آنها را به همراه یک دستبند با ساعت طلا به منزل نوعروس می‌فرستادند. سنتی که امروز با شرایط کرونایی ما و الزام به عدم‌اجتماع خانوادگی همخوانی دارد.
کیسه‌دوزان
این قزوین‌شناس «کیسه‌دوزان» را دیگر مراسم متروک‌شده قزوینی‌ها در روزهای رمضان دانست و ادامه داد: مطابق این رسم در چهارشنبه آخر ماه مبارک رمضان زنان خانه‌دار همگی به مسجد تاریخی سنجیده می‌رفتند و در آنجا به دوختن کیسه مشغول می‌شدند و کیسه هایی که می‌دوختند را تا رمضان سال بعد نزد خود نگه می‌داشتند.
وی افزود: بانوان قزوینی بر این عقیده هستند که چون این کیسه‌ها در زمانی مبارک (ماه رمضان) و در مکانی متبرک (مسجد) بافته شده‌اند، منجر به افزایش رزق و روزی خانواده می‌شوند.
مراسم شب بیست و هفتم
این تاریخ‌نگار برپایی محافل شادی در شب 27 رمضان را در زمره دیگر رسوم خاص قزوینی‌ها برشمرد و عنوان کرد: این سنت که هنوز هم در برخی نقاط استان برپا اجرا می‌شود، به مناسبت شب قصاص قاتل لعین امام علی(ع) یعنی ابن ملجم مرادی انجام می شود که در آن همه حاضران با خوردن شربت و شیرینی به جشن و پایکوبی می‌پردازند.
خلج‌طایفه خوردن «کله پاچه» را از رسوم الزامی در این مراسم دانست و افزود: بنا بر گفته های برخی مورخان،قزوینی ها این غذای سنتی را به همراه سیر سرخ کرده و به عنوان سحری می‌خوردند.
غذاهای رمضانی در قزوین
از سوی دیگر، یک آشپز قزوینی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم درباره غذاها و خوراکی‌های رمضانی در قزوین گفت: آش امام، آش رشته، حلیم سنتی قزوین و رنگینک غذاهای محبوب دیار مینونشان در اوقات افطار و سحری به حساب می‌آیند.
مهدی کریمی دویماج را غذای مخصوص قزوینی‌ها در ماه مبارک دانست و اضافه کرد: قاق و نان چایی هم از جمله شیرینی‌هایی هستند که بعد از پایان افطار و به عنوان شب‌چره مصرف می‌شوند.
وی با اشاره به باورهای مؤمنان قزوینی درباره تاثیرات افطاری و ولیمه در شب‌های رمضان ادامه داد: بیشتر مردم قزوین باور دارند که اگر سفره افطار را با نیت خیر برای آشنایان و بستگان پهن کنند، اختلافات و دشمنی‌های پیش‌آمده از بین رفته و دوستی‌ها عمیق‌تر می‌شوند.
به گزارش تسنیم، در طول زمان به ویژه در 60 سال اخیر بسیاری از آداب و سنت‌های اجتماعی به قهقرا رفته و دچار فراموشی و نسیان تاریخی شده‌اند که از جمله دلایل آن پدیده یکسان‌سازی فرهنگی است که به غلط از سوی برخی رسانه‌های فراگیر در سطح کشور و استان قزوین اتفاق افتاد.
انتهای پیام/ ع