گزارش// کمبود شدید پزشک در کشور به روایت آمار و نمودار/ ۶ پزشک متخصص به ازای هر ۱۰ هزار ایرانی!

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ ویژه‌برنامه «کلید اینجاست» برنامه ثریا با موضوع عدالت در نظام سلامت و با حضور دکتر حسین شمالی، پژوهشگر و کارشناس حوزه سلامت برگزار شد.

در ابتدای این برنامه حسین شمالی ضمن اذعان به پیشرفت‌های نظام سلامت پس از انقلاب اسلامی اظهار داشت: نظام سلامت ما درگیر یک سری بیماری‌های مزمن است که به‌رغم پیشرفتی که تا الآن داشته‌ایم و بسیاری از تلاش‌هایی که دولت‌های مختلف برای اصلاح نظام سلامت و ارائه‌ی خدمات درمانی انجام داده‌اند، این بیماری‌ها و مشکلات همچنان مردم را درگیر کرده است.

شمالی با اشاره به موضوع عدالت در دسترسی به خدمات، گفت: ما چگونه در حوزه سلامت، خدمات بهداشتی درمانی که از حقوق اساسی مردم در قانون اساسی و از وظایف دولت است، به صورت عادلانه تأمین می‌کنیم. دسترسی به پزشک عمومی، متخصص یا دندان‌پزشک به‌عنوان ارائه‌دهنده‌ی خدمات پایه‌ی سلامت، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که سطح دسترسی مردم به خصوص در مناطق محروم به خدمات درمانی را تعیین می‌کند.

کمبود شدید پزشک عامل ایجاد بی‌عدالتی در دسترسی به خدمات درمانی

وی با اشاره به برنامه پنجم و ششم توسعه تصریح کرد: برای اینکه ما بتوانیم هزینه‌های نظام سلامت را به‌صورت بهینه کنترل کنیم و به سمت عدالت در دسترسی پیش برویم، موضوع تأمین نیروی انسانی کافی در مناطق محروم مطرح است.

وی افزود: به‌رغم تصور بسیاری از مردم یا بسیاری از سیاست‌گذاران، سرانه‌ی پزشک در کشور ما در مقایسه با بسیاری از کشورها خیلی پایین‌ است. برای مثال در مقایسه سرانه پزشک ایران با کشورهای گروه 20، در ایران 11.7 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر وجود دارد اما در بسیاری از کشورهایی که ازنظر نظام سلامت کشورهای پیشرفته‌تری هستند، این عدد بالای 30 یا 40 است.

سرانه پزشک در ایران حتی کمتر از تاجیکستان و ترکمنستان

وی با اشاره به سند چشم اندازه 1404 ادامه داد: در کشورهای مربوط به سند چشم‌انداز، ما در کشورهای منطقه از آخر ششم هستیم؛ یعنی سرانه‌ پزشک در ایران حتی از کشورهای اطراف مثل تاجیکستان، قرقیزستان و ترکمنستان پایین‌تر است. این در حالی است که در سال 1404 ما باید رتبه اول منطقه در سرانه پزشک باشیم.

سرانه پزشک متخصص فاجعه بارتر از پزشکان عمومی

وی اضافه کرد: موضوع بعدی دسترسی مردم به پزشک متخصص است. مردم مجبور هستند برای یک سری خدمات تخصصی صدها کیلومتر و در بعضی مواقع بیش از هزار کیلومتر پیمایش داشته باشند و در یک شهر، کنار خیابان سکونت داشته باشند تا بتوانند بیمارشان را به یک بیمارستانی برسانند که آن خدمت را ارائه می‌دهد. وضعیت ایران در سرانه‌ پزشکان متخصص خیلی بدتر است و تقریباً به ازای هر 10 هزار نفر 6 پزشک متخصص در کشور وجود دارد، در حالیکه خیلی از این کشورهای پیشرفته و حتی متوسط، بالای 20 پزشک متخصص به ازای هر 10 هزار نفر دارند.

کمبود شدید پزشک ضعف نظام سلامت در مواجهه با بحران‌هایی از جمله پاندمی کرونا

این پژوهشگر حوزه سلامت ضمن اشاره به آسیب‌های کمبود پزشک در کشور گفت: یکی از مهم‌ترین آسیبها، فشار بیش ‌از اندازه روی کادر درمان است که نمونه‌ آن را در کرونا مشاهده کردیم که فشار مضاعف خصوصاً در بخش دولتی به دانشجوهای تخصص، پزشکان و سایر کادر درمان وارد می‌شود. یکی از عوامل اصلی آن همین موضوع کمبود پزشک است.

دسترسی به دندانپزشکان حتی در شهرها نیز مشکل است

وی افزود: همین وضعیت در خدمات دندانپزشکی وجود دارد. الآن مسئله‌ی کمبود دندان‌پزشک نه‌تنها در مناطق محروم، بلکه در مناطق شهری و شهرهای بزرگ هم هست؛ یعنی دسترسی به خدمات اولیه دندانپزشکی واقعاً با چالش مواجه است.

وی با اشاره به انتشار پژوهشی توسط سازمان نظام پزشکی، گفت: تا سال 1410 با بحران کمبود پزشک مواجه خواهیم شد.

او همچنین افزود: سرانه‌ی پزشک در شهر تهران به ازای هر 10 هزار نفر 35 پزشک است درصورتی‌که تهران 11 درصد جمعیت کشور را دارد. در شهرهای نسبتاً کوچک‌تر که دانشکده‌های پزشکی دارند و 40 درصد جمعیت را دارند این سرانه 15 هست و نیمی از جمعیت کشور ما با سرانه دو نیم پزشک به ازای 10 هزار نفر دارند زندگی می‌کنند.

پذیرش پزشکی در دانشگاه‌های تهران یک سوم دهه شصت

این پژوهشگر حوزه سلامت گفت: ابتدای انقلاب، بسیاری از پزشکان خارجی در کشور بودند و وضعیت کشور اصلاً مناسب نبود اما بعد از انقلاب رشد بسیار خوبی در پذیرش رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی به وجود آمد. در سال 67 نزدیک 4600 دانشجوی پزشکی در یک سال پذیرش‌شده است. درصورتی‌که آن زمان، 27 دانشکده پزشکی و 82 هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود داشته است؛ اما بعدها به بهانه‌هایی مانند اشباع شدن جامعه از پزشک، به‌شدت ظرفیت‌های پذیرش دانشجوی پزشکی در دانشگاه‌ها کم شد.

وی افزود: در سال 90 تعداد دانشجوی پزشکی برابر با سال 67 در کنکور سراسری پذیرش‌شده‌اند. درصورتی‌که در سال 90، 50 دانشکده پزشکی و 130 هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود داشت؛ یعنی زیرساخت‌ها، هیئت‌علمی ، توان علمی و جمعیت بیشتر اما پذیرش همان تعداد پذیرش دانشجوی پزشکی شده است!

شمالی با اشاره به اینکه این نقد صرفاً متوجه به دولت حاضر نیست و ریشه 30 ساله دارد، افزود: مهم‌تر این‌که طی این سی سال حاکمیت و مردم را هم قانع کرده‌اند که پزشک زیادی در کشور وجود دارد. با همین استدلال همواره ظرفیت‌های پذیرش را پایین نگه داشتند. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، مجموع پذیرش رشته پزشکی‌ در دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران بعد از انقلاب به بالای 1500 نفر در سال رسیده است. این دانشگاه‌ها هم‌اکنون مجموعاً نزدیک 700 دانشجوی پزشکی در سال پذیرش می‌کنند.

کنکور تجربی رقابتی که در آن 99 درصد شکست می‌خورند

شمالی اضافه کرد:‌ نزدیک 40 هزار پزشک طی پانزده سال آینده بازنشسته می‌شوند. در سال‌های اخیر تقاضا برای تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی هم افزایش پیداکرده است، قبل از سال 88 حدوداً بین 30 تا 35 درصد متقاضیان کنکور سراسری داوطلب رشته تجربی بودند؛ اما الآن تقریباً نزدیک 65 درصد داوطلبین یعنی 700 هزار نفر در صف پذیرش رشته‌های علوم پزشکی هستند و از این تعداد مجموعاً در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی مجموعاً یک و نیم درصد در هرسال پذیرش می‌شوند.

دیواره کوتاه سهمیه مناطق محروم

این پژوهشگر حوزه سلامت با اشاره به تصویب بند 3 اصلاح قانون عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در سال 92 توسط مجلس شورای اسلامی، گفت: 30 درصد آموزش رایگان باید به مناطق محروم اختصاص پیدا کند. پزشکان پس از تحصیل باید به مناطق محروم بروند تا آنجا بتوانند خدمت کنند؛ یعنی پذیرش دانشجو از منطقه‌ی محروم و خدمت هم در همان منطقه‌ی محروم انجام شود؛ اما در عمل، این سهمیه به 20 درصد هم نرسیده است و متأسفانه همین مقدار هم در سال‌های اخیر در کنکور سراسری در رشته پزشکی کاهشی بوده است.

وی در خصوص رویکرد دولت در حوزه سلامت، گفت: یکی از رویکردهای مهم در این حوزه انتخاب افرادی است که تعارض منافعی در سیاست‌گذاری نداشته باشند و اساساً معیار انتخاب مدیران در نظام سلامت نباید مهارت بالینی باشد. جراح خوبی بودن یا رکورددار عمل بودن معیار خوبی برای انتخاب مدیریت حوزه سلامت نیست. کسی که حوزه سلامت را بخواهد مدیریت کند باید دارای سابقه‌ و تخصص در حوزه مدیریت و اقتصاد باشد. در سال‌های گذشته یکی از عواملی که باعث ایجاد انحصار و کم کردن پذیرش رشته پزشکی شده است، انتخاب وزرای پزشکی بوده است که دچار تعارض منافع بوده‌اند.

انتهای پیام/