«نخستین کوشش‌های قانون‌گذاری در ایران» از چه‌زمانی شکل گرفت؟
آخرین مجلد از مجموعه «نخستین کوشش‌های قانون‌گذاری در ایران» به‌قلم سیدعلی آل‌داوود، به‌کوشش نشر سخن و بنیاد موقوفات افشار منتشر شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جلد سوم از مجموعه «نخستین کوشش‌های قانون‌گذاری در ایران» به‌کوشش سیدعلی آل‌داوود، پژوهشگر، با همکاری نشر سخن و موقوفات دکتر افشار منتشر شد و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت.
این اثر که آخرین مجلد از این مجموعه است، مشتمل بر چندین رساله و تألیف حقوقی از عصر قاجار است که از این جمله می‌توان به «مآثر مهدیه»، قدیمی‌ترین نوشته درباب حقوق بین‌الملل عمومی و حقوق دیپلماسی به‌زبان فارسی اشاره کرد.
بخش پایانی این مجلد نیز به ارائه مصوبات مجالس اول و دوم مشروطه به‌انضمام یادداشت‌ها و مقدمه‌هایی می‌پردازد که در چاپ‌های گوناگون این قوانین به‌کلی حذف شده‌اند و انتشار آنها ما را از چگونگی تصویب این لوایح و کوشش‌های رجال حقوق‌دان آن عصر آگاه می‌سازد.
آل‌داوود برای نگارش این اثر سال‌ها زمان صرف کرده است. او برای تدوین این اثر و ارائه همه مطالب مرتبط، دفاتر، جنگ‌ها و منابع متعدد در تاریخ را مورد بررسی قرار داده است. نویسنده تلاش دارد در این سه جلد، سیر قانون‌گذاری در ایران و تأثیرپذیری آن از قوانین دیگر کشورها را برای مخاطب امروز بازگو کند.
به‌عقیده او؛ از آغاز انتشار دین اسلام در سرزمین ایران، تقریباً تا اوایل سده سیزدهم هجری و حتی نیم قرن پس از آن مناسبات حقوقی و روابط اجتماعی مردم این سرزمین بر مبنای دستورات فقهی و تشخیص و اجتهاد فقها صورت می‌گرفته و اگرچه پادشاهان و فرمانروایان و حاکمان در ادوار گوناگون به‌تناسب قدرتی که داشته‌اند در امور مختلف و رتق‌وفتق منازعات بین مردم دخالت ورزیده و مبادرت به اجرای احکام نموده‌اند، اما اکثر این احکام همان آرایی بود که در محضر فقها و مجتهدان صادر می‌گردیده و با هماهنگی آنان اجرا می‌شده است، در واقع غیر از موارد مربوط به اجرای احکام فقط در برخی امور نادر از جمله قتل‌های عمدی، پادشاهان و حکام عرف خود را ملزم به دخالت دانسته‌اند. اما نباید نهفت به‌سبب استنباط‌های مختلف و متضاد از احکام اسلام و آرا و نظریات متفاوت فقها در امور واحد، گاه اختلافاتی بین اصحاب دعوی به‌وجود می‌آمد.
از اواسط دوران صفویه و با ورود سیاحتگران اروپایی و سفر برخی ایرانیان به اروپا اندک اندک مردم این سوی جهان با دنیای غرب و مباحث حقوقی و قانونی آن کشورها آشنایی یافته و به‌ویژه پس از استقرار پادشاهی قاجار و وقوع نبردهای طولانی بین ایران و روسیه که منجر به انعقاد دو معاهده ننگین گلستان و ترکمان‌چای گردید، در قدم نخست روشنفکران و آشنایان تمدن نوظهور غرب به فکر علل و بررسی این حوادث افتاده و گروهی از اینان به‌تدریج با مباحث حقوقی و به‌خصوص حقوق اساسی آشنا شده و اندیشه ترجمه و تدوین و تنظیم لوایح حقوقی و قانونی مناسب با کشور ایران در آنان پدید آمد، به این امید که توده مردم اندک اندک با حقوق خود آشنا شده و برای دستیابی به آن مبارزه برخیزند.
گروهی از اینان با ترجمه برخی قوانین و مقررات و مباحث و حقوقی و جزائی کشورهای اروپایی از زبان‌های فرانسوی، ترکی و عربی و نشر آنها به‌تدریج مجموعه‌های گرانقدری تدارک دیدند که برخی از آنها مورد توجه خاص شاهان قاجار مخصوصاً ناصرالدین شاه قرار گرفت.
نشر سخن با همکاری بنیاد موقوفات دکتر افشار کتاب حاضر را در 843 صفحه و به‌قیمت 185 هزار تومان روانه کتابفروشی‌ها کرده است.
انتهای پیام/+