مانورهای حقوق بشری بایدن در عربستان؛ از ادعا تا فریب

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در حالیکه «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا و دولت وی وعده‌های زیادی درباره رسیدگی به وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی داده بودند و با انجام برخی اقدامات از جمله انتشار گزارش قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد آل‌سعود و تحت فشار قرار دادن مقامات عربستان برای آزادی فعالان سیاسی تا حدودی امیدها را برای عملی کردن وعده‌های خود در این زمینه زنده کردند؛ اما شاخص‌ها حاکی از آن است که اظهارات دولت جدید آمریکا درباره مبارزه با نقض حقوق بشر در عربستان واقعا ادعایی بیش نبوده است.

دعوای نمایشی بایدن با بن سلمان

یکی از موضوعات اساسی که بایدن و تیم وی پیش از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و در جریان کارزارهای انتخاباتی روی آن مانور می‌دادند، بحث حقوق بشر و به ویژه مبارزه با نقض حقوق بشر در عربستان سعودی و ایجاد تحولات چشم‌گیر در تعامل با این کشور است.

هرچند که کارنامه سیاه حقوق بشری آل سعود همواره در محافل بین‌المللی متعدد مطرح بوده است، اما این موضوع هم زمان با ولیعهدی «محمد بن سلمان» در عربستان بیش از گذشته بر سر زبان‌ها افتاد و پس از قتل وحشیانه جمال خاشقجی، محمد بن سلمان به عنوان برجسته‌ترین چهره ناقض حقوق بشر در عربستان کانون توجهات را به خود جلب کرد.

بر همین اساس دولت دموکرات آمریکا پس از ورود به کاخ سفید ابتدا مدعی شد که بر خلاف دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا که روابط ایالات متحده با عربستان را بیشتر معطوف به روابط شخصی با محمد بن سلمان کرده بود، قصد دارد مناسبات واشنگتن و ریاض را محدود به ارتباط با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی کند. حتی کاخ سفید مدت کوتاهی پس از انتصاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده اعلام کرد که دولت وی قصد برقراری تماس با محمد بن سلمان را ندارد و روابط خود با ریاض را به شکل مستقیم از طریق ملک سلمان ادامه می‌دهد.

بر همین اساس برخی تحلیلگران و رسانه‌ها فرضیه‌هایی در خصوص احتمال انزوای محمد بن سلمان و سقوط سیاسی وی مطرح کردند.

ادعاهای حقوق بشری دموکرات‌ها در عربستان

بایدن پس از مراسم تحلیف و در نخستین روز ورود به کاخ سفید، در راستای اجرایی‌سازی شعارهای انتخاباتی خود، سیاست فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان را دچار تغییراتی کرد و جنبش انصارالله یمن که از سوی ترامپ در فهرست تروریسم قرار گرفته بود، به دستور وی از لیست سازمان‌های تروریستی خارج شد، این اقدامات دولت آمریکا عربستانی‌ها را در شرایطی تازه قرار داد.

با انتشار گزارش آمریکا در مورد قتل خاشقجی در اواخر فوریه سال جاری میلادی، سخنگوی کاخ سفید در این باره گفته بود: آمریکا قصد ارزیابی مجدد روابط با عربستان را دارد و دولت بایدن روش‌های موثرتری را در مسئول دانستن بن سلمان مد نظر دارد.

در همین حال «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا نیز گفته بود کشور متبوع وی تنظیم مجدد روابط با عربستان را مد نظر دارد تا با منافع و ارزشهای آمریکا مطابقت بیشتری داشته باشد.

تحت فشار قرار دادن عربستان برای آزادی زندانیان سیاسی نیز از جمله دیگر اقدامات دولت بایدن برای تصدیق ادعاهای حقوق بشری خود بود. در همین زمینه مقامات عربستان «لجین الهذلول» فعال زن سعودی را پس از 1001 روز از زندان آزاد کردند.

اظهارات حقوق بشری بایدن در عربستان از ادعا تا فریب

در حالی که سازمان‌ها و فعالان حقوق بشری انتظار داشتند، لجین الهذول که تنها به جرم رانندگی در زمان ممنوعیت این فعالیت برای زنان در عربستان، به زندان افتاده و شرایط بسیار دشواری را تجربه کرده بود، بعد از آزادی در وضعیت مطلوبی قرار بگیرد؛ اما اینگونه نشد. در این میان توئیتی که اخیراً توسط لجین الهذلول منتشر شده بسیار جالب توجه است. این فعال زن سعودی اخیرا در حساب توئیتری خود نوشت، همه چیز به نقطه اول برگشت.

توئیت لجین الهذلول نشان می‌دهد که این فعال حقوق بشری به نوعی بازیچه منافع و روابط میان عربستان سعودی و آمریکا شده و به نظر می‌رسد که دولت جدید ایالات متحده منافع خود را با ادعاهای حقوق بشری گره زده است. همچنین بایدن به وعده‌های خود در خصوص رسیدگی به وضعیت حقوق بشر عمل نکرد. در این شرایط لجین الهذلول همچنان تحت نظر قرار دارد و در صورتی که با شروط آزادی خود مخالفت کند احتمال بازداشت مجدد وی بسیار زیاد است.

علاوه بر آن پس از افشای نقش محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در قتل جمال خاشقجی هیچگونه مجازاتی برای وی از جانب آمریکایی‌ها در نظر گرفته نشد.

همچنین سعود القحطانی، از نزدیکان و مشاور محمد بن سلمان، احمد العسیری، معاون سابق رئیس سازمان اطلاعات عربستان که از متهمان اصلی پرونده قتل خاشقجی هستند تبرئه شدند و اکنون آزادانه به زندگی خود ادامه می دهند. العسیری به راحتی در هواپیماها مراسم عروسی ظاهر می‌شود و القحطانی اخیراً از او برای بازگشت به توئیتر دعوت کرده است.

آمریکا به ارتباط با ولیعهد سعودی ادامه می‌دهد

علاوه بر آن وزیر امور خارجه ایالات متحده که پیش از این ضمن امتناع از قاتل خواندن محمد بن سلمان در پرونده قتل جمال خاشقجی گفته بود، بن سلمان رهبر آینده عربستان است و آمریکا منافع بسیاری با ریاض دارد، روز گذشته (27 آوریل جاری) طی مصاحبه‌ای با شبکه سی ان ان گفت، ایالات متحده به رغم نقش بن سلمان در پرونده قتل جمال خاشقجی، به کار با عربستان و ولیعهد این کشور ادامه خواهد داد.

آنتونی بلینکن در ادامه تصریح کرد، خوشمان بیاید یا نه ، ما باید به کار با عربستان که هنوز در بسیاری از مسائل با ما شریک است ادامه دهیم .از جمله مسائلی که ما تلاش می‌کنیم آن را انجام دهیم ، همانطور که خودتان می‌دانید پایان دادن به جنگ در یمن است.

او همچنین تاکید کرد، به نظر می‌رسد که ولیعهد در آینده، مدت طولانی زمامدار عربستان خواهد بود و ما باید با رهبرانی در سراسر جهان همکاری کنیم که گاهی رفتاری کرده‌اند که ما مخالف آنها هستیم یا بعضاً آنها را مذموم می‌دانیم. اما ما این کار را برای منافع و ارزش‌های خود انجام می‌دهیم.

روزنامه الأخبار لبنان نیز در یادداشتی درباره انتشار خلاصه‌ای از گزارش سیا درباره قتل جمال خاشقجی نوشت، دولت جو بایدن با انتشار این گزارش، دری را برای تحول در مدیریت پرونده روابط درحال ارزیابی با عربستان باز کرد و همزمان با آن یک فصل کامل از فصول «هم‌پیمانی کورکورانه» در دوره دولت سابق آمریکا را بست. اینگونه به نظر می‌رسد که هدف این اقدام تحقیر و تضعیف وارث تخت پادشاهی عربستان است نه مجازات او؛ چراکه مجازات بن سلمان بهای سنگینی به همراه دارد که آمریکا قادر به تحمل آن نیست.

در همین زمینه «معن الجربا»، فعال معارض عربستانی و دبیرکل جنبش «الکرامه» درباره نوع نگاه واشنگتن به عربستان صرف‌نظر از دولت‌هایی که در این کشور روی کار می‌آیند، گفت: آمریکا همیشه همان طور که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین این کشور نیز توصیف کرده بود، به عربستان سعودی به عنوان «گاو شیرده» نگاه کرده و با تغییر دولت‌های آمریکا نیز این مفهوم نزد آنها تفاوتی نکرده است. رژیم سعودی همچنین به پلیس آمریکا در منطقه تبدیل شده است که دستورهای آن را با نیابت انجام می‌دهد.

وی درباره برنامه دولت بایدن برای شخص بن‌سلمان و حمایت یا عدم حمایت از وی در رسیدن به قدرت یا کنار گذاشتن این مقام سعودی گفت: بن سلمان تا امروز برگ برنده آمریکا بوده است. او دستورات صادره از واشنگتن را به طور کامل اجرا می‌کند و یک سرباز مطیع آمریکاست. همانطور که اشاره شد بایدن شعارهای زیادی را در طول انتخابات مطرح کرد از جمله اینکه بن‌سلمان در پرونده جمال خاشقجی محاکمه خواهد شد اما تاکنون اقدام ملموسی مشاهده نشده است. البته ممکن است بایدن از این پرونده به عنوان اهرم فشار و عامل تهدیدی برای باج‌خواهی از رژیم عربستان استفاده کند. به طور کل باید گفت که در تاریخ آمریکا از زمان تأسیس پادشاهی آل سعود هیچ رئیس‌جمهوری نبوده که از عربستان سوء استفاده و باج‌خواهی نکرده باشد.

بنابراین خود آمریکایی‌ها ثابت کردند که اظهاراتشان درباره پرونده حقوق بشر عربستان چیزی نبود جز ادعا تا فریب. بدین ترتیب بایدن توانست با اقدامات نمادین خود در این زمینه تا حدودی افکار عمومی آمریکا را نسبت به خود جلب کند و از فشارهایی که متوجه وی بود رها گردد. عربستان و ولیعهد آن نیز به مرور درحال رهایی از فشارهای دولت دموکرات آمریکا هستند و همانطور که شاخص‌ها نشان می‌دهد، روابط میان دو طرف به همان حالت سابق برمی‌گردد.

انتهای پیام/