مجله خبری سیزده۱۴۰۰/ وین؛ آوردگاه رفع تحریمها یا ستاد انتخابات امتداد روحانی؟
«اگر هدف واقعی ایران «انتفاع اقتصادی» از لغو تحریم هاست، باید همه تحریم ها به لحاظ زمانی و موضوعی برداشته شود، والا به گفته برخی کارشناسان، تا زمانی که همه تحریم ها برداشته نشود، درحقیقت هیچ تحریمی برداشته نشده است.»
گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- مجله خبری سیزده1400:فاطمه تذری- درست چند روز پس از آنکه آقای روحانی گفت از پیک کرونا عبور کردیم، بهمن کرونا فروردین ایرانی‌ها را تلخ کرد و حالا احتمالاً کمتر کسی است که دست‌کم یک نفرازاطرافیانش به این ویروس مبتلا نشده باشد. گلایه‌های سنگین وزیر بهداشت از عملکرد دستگاه ها در این خصوص، که مشخصاً نوک پیکان برخی از آنها به رئیس جمهور بازمی گشت، به نوعی بود که برخی شک می کردند که چرا علی رغم همه ی این هشدارها باز هم دولت پیشگیری و تدبیر لازم را انجام نداد.
برای همین بعضی بدبینانه این گمانه زنی را مطرح کردند که نکند دولت تعمداً قصد دارد انتخابات را به تعویق بیندازد؟ مسئله ای که فارغ از انگیزه‌ها و خواست آقایان، امکانش به لحاظ واقعی در ساخت سیاسی ایران بعید به نظر می رسد. امّا غیر از بهمن کرونا، مذاکرات وین و نسبت آن با انتخابات 1400 درهفته های گذشته بحث و منازعات زیادی به دنبال داشت که موضوع برنامه این هفته است.
همانطور که می‌دانید مذاکرات هسته ای ایران با 4+1 از مدتی پیش در وین آغاز شد. آمریکا هم به صورت موازی و بدون اینکه اجازه حضور در گفتگوها با ایران را داشته باشد، در این مذاکرات مشارکت داشت.
امّا واقعاً در این مذاکرات چه خبر است؟ و آیا ارتباطی با انتخابات 1400 - که موضوع این برنامه است - می‌تواند داشته باشد؟
اگرچه تا کنون فضای حاکم بر اخبار رسمی منتشره از این مذاکرات کاملاً مبهم و کلی‌گویی بوده است، اما بعضاً دیدگاه‌هایی از سوی مسئولان منتشر می شود که قابل توجه است.
آقای روحانی اخیراً اعلام کرده که مذاکرات 60 تا 70 درصد رشد داشته است و آقای عراقچی هم با لحن خوش بینانه‌ای گفت که به نظر می رسد در حال رسیدن به تفاهم جدیدی هستیم. آقای ظریف هم پیشتر از احتمال توافق بر سر یک برنامه بازگشت به برجام سخن گفته بود و آقای صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی هم گفت که به نظر می رسد یخ ها در حال آب شدن است.
با این حال و علیرغم این گفته های امیدوارکننده، اخبار دیگری هم از مذاکرات پخش شده که تناسبی با این خوش‌بینی‌ها ندارد؛ ایران اعلام کرده که با توجه به اینکه این آمریکا بود که از برجام خارج شد و زیر تمام تعهداتش زد، لذا مشخصاً باید این کشور به تمام تعهداتش برگردد و همه تحریمها را بردارد و سپس بعد از راستی‌آزمایی توسط ایران، کشورمان هم به تمام تعهدات برجامی‌اش باز می گردد.
ایران برای ادامه این مذاکرات 4 شرط اعلام کرده است، نخست اینکه باید تمام تحریمها برداشته شود، یعنی اولاً به لحاظ «زمانی» فقط به دوره ترامپ محدود نشود، چراکه در دوره اوباما هم تحریم های ) مهمی مانند قانون آیسا ومنع ویزا و ... علیه ایران اعمال شد و ثانیاً به لحاظ «موضوعی» نباید فقط به تحریم‌هایی که برچسب هسته‌ای دارند، محدود شود.
ایران برای این شرط استدلال روشنی دارد؛ آمریکایی‌ها با استراتژی «دیوار تحریمی» که از سالها پیش اعمال می شد در واقع کاری کردند که اگر برخی تحریمها به واسطه موضوع هسته ای برداشته شود، بازهم اولاً به دلیل اینکه تعداد قابل توجهی از تحریمها برچسب های دیگری مانند حقوق بشر و تروریسم و ... دارد، ایران نفع واقعی از لغو تحریمها نخواهد برد. بدین معنا که لغو تحریم صرفاً یک اقدام روی کاغذ و «تقریباً» هیچ است.
ثانیاً آمریکا بلافاصله و در کمترین زمان ممکن می تواند همه تحریم هایی که ظاهراً برداشته شده است را با عناوین دیگری مانند حقوق بشر و تروریسم برگرداند.
بنابراین اگر هدف واقعی ایران «انتفاع اقتصادی» از لغو تحریم هاست، باید همه تحریم ها به لحاظ زمانی و موضوعی برداشته شود، والا به گفته برخی کارشناسان، تا زمانی که همه تحریم ها برداشته نشود، هیچ تحریمی برداشته نشده است.
شرط دوم این است که ایران لغو گام به گام را نمی پذیرد؛ چرا که آمریکا از برجام خارج شده و باید به تمام تعهداتش برگردد و استراتژی گام به گام، جز اتلاف وقت و فرصت دادن به آمریکا برای به انحراف کشاندن مسئله، سودی ندارد.
شرط سوم این است که ایران باید لغو تحریم ها را راستی آزمایی کند و سپس به تعهداتش بازگردد. تا ماجرای اجرای برجام در دوره اوباما که ایران تمام تعهداتش را انجام داد و سپس با عدم اجرای واقعی برجام توسط اوباما روبرو شد، مواجه نشود.
بعضی منابع می گویند برخی مقام های دولتی طرحی داده بودند که آمریکا ساعت 8 صبح به وقت تهران تحریمها را لغو کند و ما طی 8 ساعت تا هشت صبح به وقت آمریکا راستی ازمایی کنیم! طرحی که با تعجب شدید ناظران روبرو شده بود که چطور می شود درچنین محدوده زمانی فهمید تحریم ها لغو شده اند؟
و شرط چهارم این که مذاکرات، فرسایشی و طولانی نشود. چون موضوع مذاکره که مشخص است و آمریکا اگر اراده سیاسی برای بازگشت دارد باید فوراً این اقدام را انجام دهد. در غیر این صورت، مذاکراتِ طولانی مدت، پروژه ای سیاسی است که صرفاً قصد دارد جای شاکی و متهم را در مذاکرات جابجا کند.
اظهارات رسمی مقامات آمریکایی که به صورت بریفینگ با برخی خبرنگاران انجام شد نشان می دهد که با توجه به این شرایط در واقع هنوز «هیچ» اتفاقی در وین نیفتاده است و آمریکا نه تنها حاضر نیست تمام تحریم ها را بردارد، بلکه حتی تحریم ها و به خصوص تحریم های دوران ترامپ را هم به سه دسته ی قابل برداشت، غیر قابل برداشت و قابل مذاکره دسته بندی کرده است و اقای بایدن هم رسماً اعلام کرد که میخواهد «بدون دادن امتیازات عمده» به برجام بازگردد.
در واقع در حال حاضر چهار محور بحث وجود دارد. اول بحث تعهدات هسته‌ای؛ یعنی اینکه ایران باید چه گام هایی را بازگرداند؛ در این باره تکلیف مشخص است و ناظر هم _آژانس بین المللی_ که راستی آزمایی می‌کند.
بحث دوم موضوع تحریم هاست که هیچ چیز درباره آن مشخص نشده است. موضوع سوم راستی آزمایی است که هیچ توافقی پیرامون آن شکل نگرفته و موضوع چهارم بحث توالی است؛ یعنی اینکه اول چه کسی چه کاری را انجام دهد و پس از آن چه اقدامی صورت گیرد. در این باره نیز هیچ تفاهمی وجود ندارد.
کنار هم گذاشتن این واقعیت های میدانی با اظهارات مقامات ایرانی که سرشار از خوش‌بینی و تخفیف نسبت به آمریکایی هاست برای برخی تحلیلگران این شائبه را پیش آورده که نکند وین به جای آنکه آوردگاهی برای لغو تحریم ها و راهگشا برای مردم ایران باشد، به یک ستاد انتخاباتی ناظر به ریاست‌جمهوری 1400 تبدیل شود.
بعضی ناظران معتقدند که جریان هوادار امتداد سیاست های دولت آقای روحانی در انتخابات 1400 ترجیح می دهد حتی اگر «برجام» هم احیا نشود، باید «دوقطبی برجام» تا انتخابات زنده بماند تا منازعات و رقابت های انتخاباتی حول دوقطبی های مربوط به سیاست خارجی پیش رود.
گفته می شود که این گروه معتقد هستند در صورت تایید صلاحیت نامزدهای احتمالی مثل آقای ظریف یا افراد دیگر این جریان، شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات دارند.
برخی هم معتقدند که آمریکا هم از این راهبرد بی نصیب نمی ماند و با آن همراهی می کند؛ اما با رویکرد خود. این عده مدعی‌اند آمریکایی‌ها شکل گیری دولتی همسو با آقای روحانی را به یک دولت دیگر ترجیح می دهند و مهمتر اینکه میخواهند باب این رویکرد را به نحوی تا انتخابات باز نگهدارند که دولت بعدی در ایران، حتی اگر همسو با اقای روحانی هم نبود نتواند قاعده بازی را به هم زند.
آیا این پروژه که برخی ادعا می کنند یک جریان سیاسی در کشور بنا دارد وین را به شعبه ای از ستاد انتخاباتی تبدیل کند و برای این منظور عطای لغو کامل تحریم ها را به بقای مسیر خودش ببخشد، صحت دارد؟ و آیا در این کار موفق خواهد بود؟ قضاوت با شما!
فاطمه تذری در توئیتر: https://twitter.com/tazari_fatemeh
انتهای پیام/