حکومت طاغوت برای ادامه خود به "مردم خفیف‌شده" و حکومت الهی به مردم "رشید" نیاز دارد
مشکل اصلی ما با آمریکا و قدرت‌های استکباری امروزی و دلیل اینکه نمی‌خواهیم تحت حاکمیت آنها قرار بگیریم؛ حکومت طاغوت برای ادامه خود به مردم خفیف‌شده نیاز دارد، اما حکومت الهی نیاز دارد که مردم «رشید» شوند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ سیصد و بیستمین نشست تخصصی کارشناسی اندیشکدۀ فضای مجازی مرکز مطالعات ژرفا و جبهۀ انقلاب اسلامی در فضای مجازی که با مشارکت دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین (ع)، خبرگزاری‌های تسنیم، میزان، آنا، فارس، مهر، پایگاه خبری جهان نیوز و موسسۀ خبری «خبرفوری» با موضوع «نسبت انسان با فضای مجازی» با حضور دکتر کاظم فولادی، «عضو هیأت علمی و سرپرست آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر دانشگاه تهران» برگزار شد.
وی در ابتدای این نشست عنوان کرد: عموم پدیده‌های تکنولوژیک به‌عنوان مقوله‌هایی مستقل از انسان، قابل تعریف و ادراک هستند. برای مثال، پدیده «اتومبیل» را در نظر بگیرید. انسان اتومبیل را می‌سازد، جهت حمل و نقل استفاده می‌کند و از مزایای آن بهره‌مند می‌شود؛ اما اگر تصمیم بگیرد خودرو را کنار بگذارد، پدیدۀ «ملموس» اتومبیل درجای خودش باقی می‌ماند و به عنوان یک عارضه مصنوعی در محیط طبیعی خودنمایی خواهد کرد (اشاره به تعبیر ارسطو از تخنه به‌عنوان چیزی که طبیعت عاجز از ایجاد آن است) به تعبیر فلسفی، اتومبیل یک مقوله‌ی ابژکتیو (objective) است و خارج از ذهن انسان دارای موجودیت و تعریف می‌شود.
وی افزود: این تعبیر برای بسیاری از مصادیق تکنولوژی صدق می‌کند. پدیده‌هایی که جدا از انسان هستند و اگر انسان به آنها توجه نکند نیز وجود خواهند داشت و تابع قوانین طبیعت خواهند بود. دستگاه کامپیوتر و گوشی موبایل نیز از جنبه‌ی سخت‌افزاری نیز حکم مشابهی دارند اما وقتی در مورد فضای سایبر صحبت می‌کنیم، وضعیت متفاوتی را مشاهده می‌کنیم. در واقع به همین دلیل است که ما فضای سایبر را یک مقوله صرفاً تکنولوژیک نمی‌دانیم. تکنولوژی اطلاعات (IT) بستری را برای شکل‌گیری فضای سایبر امروز ایجاد کرده است، اما اصل فضای سایبر در جای دیگری رقم می‌خورد.
فولادی تصریح کرد: حقیقت این است که آثار مستقیم وجود فضای سایبر بر انسان، در صورت «عدم توجه» انسان از بین میرود. این توصیف نشان می‌دهد که تا چه میزان نقش انسان در این فضا (برای شکل‌گیری و تداوم آن) مؤثر است. به تعبیری می‌توان گفت که اگر عموم پدیده‌های تکنولوژیک به عوارض مصنوعی در طبیعت تبدیل می‌شوند، اما پدیدۀ فضای سایبر، سازه‌ها و ساختمان‌هایی را در ذهن انسان‌ها ایجاد می‌کند و بقای خودش را از این طریق دنبال می‌کند. این سازه‌ها می‌توانند بسیار پیچیده باشند و هرچه انسان بیشتر با فضای سایبر مأنوس باشد، عمق نفوذ این سازه‌ها در ذهن انسان و پیچیدگی آنها بیشتر خواهد شد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: اگر انسان در این مرحله ارتباط خود، با فضای سایبر را قطع کند (مثلاً گوشی‌های موبایل یا کامپیوترها را خاموش کنیم). در این وضعیت، سازه‌های شکل گرفته تا آن لحظه، به حیات خود در ذهن فرد ادامه خواهند داد و مانند سایر سازه‌های ذهنی تولید شده از منابع دیگر عمل خواهند کرد اما امکان به‌روزرسانی برای آنها وجود نخواهد داشت. فضای سایبر، حتی یک مقوله‌ی سوبژکتیو هم نیست. عاری بودن این گذاره از واقعیت سبب می‌شد تا مصادیق تعینی آن (بر مبنای نور و صدا) خارج از ذهن انسان‌ها وجود نداشته باشد.
سرپرست آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر افزود: ممکن است برخی ادعا کنند که درک انسان‌ها از پدیده‌های ملموس ابژکتیو نیز کامل نیست ولی از آنها استفاده می‌کنیم و مشکلی هم نداریم. برای مثال شاید ما با جزئیات مکانیک اتومبیل آشنایی نداشته باشیم ولی در استفاده از آن مشکلی نداریم و ذهنیت ما از اتومبیل بر به‌کارگیری ما از آن اثری ندارد. بله، این موضوع درست است اما در خصوص فضای سایبر و فضای مجازی به عنوان ابزار تکنولوژیکِ آن، چنین مطلبی صادق نیست. فهم ما از این فضا و مدل ذهنی ما از آن دقیقاً بر رفتار و عملکرد و بهره‌مندی ما از آن اثرگذار است. می‌توان ادعا کرد که هیچ دو نفری نیستند که تصور یکسانی از فضای سایبر در ذهن خود داشته باشند. قابلیت شخص‌سازی (customization) با استفاده از هوش مصنوعی یا بدون آن در وب‌سایت‌ها و اپ‌ها باعث می‌شود که حتی افراد تجربه‌های یکسانی از این محیط‌ها پیدا نکنند. برای همین تصور افراد از یک اپ واحد می‌تواند کاملاً متفاوت باشد. به‌طور دقیق‌تر این‌گونه می‌توانیم بگوییم که تصور انسان 1 از اپ A با تصور انسان 2 از اپ A می‌تواند اشتراک داشته باشد ولی لزوماً روی هم منطبق نیست. چنین چیزی را در بسیاری از پدیده‌های تکنولوژیک مشاهده نمی‌کنیم.
فولادی ادامه داد: تردیدی وجود ندارد که انسان نقش محوری در بقای فضای سایبر دارد. همان انسانی که با تعبیر ناقص و محدود «کاربر» یا User از آن یاد می‌شود. ولی می‌بینیم که انسان چیزی فراتر از کاربر در این فضا است. انسان سوژه‌ها و سازه‌های فضای سایبر را در ذهن خود می‌پروراند و از آنها نگهداری می‌کند. در واقع، ذهن انسان‌ها هاستینگ (بستر میزبانی) برای فضای سایبر است. برخی ادعا می‌کنند که فضای سایبر به انسان‌ها خدمات می‌دهد و این درست است. اما در واقع این انسان‌ها هستند که بزرگ‌ترین خدمت را به فضای سایبر ارائه می‌کنند؛ آن را می‌سازند، از آن نگهداری می‌کنند و آن را پرورش می‌دهند.
این استاد دانشگاه دربارۀ ماهیت انسان گفت: افرادی هم که نسبت به این مسئله نگاه علمی ندارند و قضاوت حسی و ظاهری انجام می‌دهند، تفاوت‌های زیادی بین گونه‌ی انسان و سایر حیوانات می‌بینیم. این خصوصیات ویژه‌ی انسانی ناشی از روح انسان است که فطرت انسان را شکل داده است و ویژگی‌هایی چون میل به جاودانگی، میل به پرستش، میل به دانایی، نیاز به خانواده و موارد دیگر از آن برمی‌خیزد.
به زعم وی فطرت همان چیزی است که انسانیت انسان با آن تعریف می‌شود. رفتارها و ویژگی‌هایی که از انسان توقع میرود ولی از حیوان انتظار نداریم، مثل ایثار و فداکاری، برخاسته از فطرت انسان است.برای همین بر اساس آیۀ شریفۀ «لا اکراه فى الدّین قد تَبَیّن الرّشدُ مِن الغىِّ» ما همیشه باید این دغدغه را داشته باشیم که آیا در مسیر رشد هستیم یا در مسیر غی قرار داریم. هر انگاره‌ی ذهنی، هر پدیده‌ی تکنولوژیک و هر چیز دیگری که ایجاد می‌کنیم یا به ما معرفی می‌شود و به استفاده از آن تشویق می‌شویم، ابتدا باید در معرض این پرسش قرار بگیرد که «آیا ما را در مسیر رشد قرار می‌دهد یا اینکه در مسیر غی قرار می‌دهد». آنچه انسان را رشید نمی‌کند و آنچه او را در مسیر رشد قرار نمی‌دهد، حتماً موجب غی و گمراهی و سرگردانی انسان خواهد بود و لذا باید از آن برحذر بود بنابراین فضای سایبر مورد نظر ما یک قید اساسی دارد که انسان در این فضا باید در مسیر رشد قرار داشته باشد. رشد، تک‌بعدی نیست. حاکمیت اسلامی در عرف اسلام که با مفهوم ولایت فهم می‌شود، یک مأموریت اساسی دارد که آن هم ارشاد و جلوگیری از اغوا است. فهم واژۀ سایبر به عنوان مفهومی متناظر با حاکمیت و فضای سایبر یک قلمروی حاکمیتی محسوب می‌شود بنابراین مأموریت ویژه‌ی «ارشاد» به آن سپرده می‌شود. فضای سایبر ایجاد شده توسط غرب که انسان‌ها را به آن می‌کشاند، یک مشکل بزرگ دارد، این فضا علاوه بر اینکه نسبت به مأموریت «ارشاد» انسان‌ها بی اعتنا است، تلاش می‌کند تا «اغوا» را سرلوحۀ اقدامات خود قرار دهد.
سرپرست آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر گفت: قرآن کریم سه نماد شاخص را برای قدرت‌های استکباری معرفی می‌کند. در سوره عنکبوت آیه‌ی 39 و سوره‌ی غافر آیه‌ی 24، فرعون، هامان و قارون به‌عنوان نمادهای استکبار در سیاست، فرهنگ و اقتصاد تعریف می‌شوند. این همان سه‌گانه معروف «زر / زور / تزویر» است که توسط دکتر شریعتی مطرح می‌شود و مشخصاً ریشه‌ی قرآنی دارد. امروز این سه گانه استکبار جهانی را شکل می‌دهد. فضای سایبر استکبار جهانی در واقع قلمروی حاکمیتی استکبار است که از همان خصوصیات حاکمیت فرعون پیروی می‌کند. قرآن کریم در این رابطه می‌فرماید «وَمَا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِیدٍ» که یعنی امر فرعون در مسیر رشد نبود. مشکل اصلی ما با آمریکا و قدرت‌های استکباری امروزی و دلیل اینکه نمی‌خواهیم تحت حاکمیت آنها قرار بگیریم دقیقاً همین است که امر آنها در مسیر رشد نیست اگر از آنها تبعیت کنیم، رشید نمی‌شویم بلکه اغوا می‌شویم. حکومت طاغوت برای ادامه خود به مردم خفیف‌شده نیاز دارد، اما حکومت الهی نیاز دارد که مردم «رشید» شوند و اساساً هدایت برای رشد است (یَهْدِی إِلَى الرُّشْدِ).
وی افزود: نقطۀ امید ما عاقبتی است که قرآن کریم برای مومنان در مقابل کافران ترسیم می‌کند. مطابق آیات 105 تا 108 سوره‌ی هود، در قیامت انسان‌ها یا سعید می‌شوند یا شقی. انسان‌های شقی در نار هستند و با ناله و فریاد در آن جاودانه‌اند ولی انسان‌های سعید در جنت جاودانه‌اند و پاداش همیشگی دریافت می‌کنند. اغوا انسان را در مسیر شقاوت قرار می‌دهد بنابراین پیشرفتی مورد قبول است که در جهت «رشد» انسان باشد و انسان امروز مورد ظلم قرار گرفته است.
انتهای پیام/