گفت‌وگوی تسنیم با داوطلبان تزریق واکسن ایرانی کرونا؛ آمدیم تا خانواده دیگری داغدار نشود
فاز سوم تست انسانی واکسن کوو ایران برکت در حال انجام است و این واکسن کرونا در این فاز به ۲۰ هزار نفر در ۶ شهر کشور تزریق می‌شود. با داوطلبان تزریق این واکسن ایرانی کرونا همراه شدیم تا انگیزه‌‌هایشان از شرکت در یک کارآزمایی بالینی را جویا شویم.
به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ دی ماه سال 98 بود که رسانه‌های جهان از شیوع ویروسی ناشناخته در چین خبر دادند.
در روزهای اول اپیدمی کرونا، کمبود ماسک و مواد ضدعفونی کننده در جهان بیداد می‌کرد اما این اپیدمی، شرایط خاص‌تری برای ایران رقم زده بود؛ شیوع کرونا و افزایش نیاز کشورها به ماسک و تجهیزات حفاظت فردی از یک سو و تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه آمریکا، از سوی دیگر، موجب شد تا بسیاری از لوازم حفاظت فردی، ماسک و مواد ضدعفونی کننده در ایران دچار کمبود شود؛ وزیر بهداشت روزهای اول شیوع کرونا در ایران را این‌گونه روایت می‌کند: «برای تهیه ماسک، گان، ونتیلاتور و داروهای مورد نیاز به شدت در مضیقه بودیم. می‌گفتند هواپیمای حامل این محصولات ساعت 2 بامداد در ایران می‌نشیند اما بعد خبر می دادند که انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها در فلان فرودگاه، اجازه پرواز ندادند.»
"ستاد اجرایی فرمان امام" یکی از نهادهایی بود که گام‌های بزرگی در راستای مقابله با کرونا برداشت و با تکیه بر توان دانشمندان جوان ایرانی، توانست در اوج تحریم‌های ظالمانه، فعل "ما می‌توانیم" را صرف کند.
به همت ستاد اجرایی فرمان امام، افتتاح بزرگترین کارخانه تولید ماسک جنوب غرب آسیا کلید خورد و در شرایطی که ماسک در داروخانه‌ها به کالای کمیابی تبدیل شده بود؛ ایران با افتتاح این کارخانه و راه اندازی چند کارگاه تولید ماسک دیگر، توانست در روزهای اول فرودین ماه، روزانه بیش از 5 میلیون ماسک تولید کند و سپس این ظرفیت را به روزانه 35 میلیون ماسک برساند. تولید کیت‌های تشخیص سریع، داروهای مورد نیاز در عرصه درمان کرونا و ساخت بزرگترین بیمارستان سیار کشور نیز از دیگر اقداماتی بود که به همت این مجموعه و تلاش جهادگران و دانشمندان ایرانی، برگ زرینی در تاریخ مقابله با کرونا رقم زد.
از زمان شیوع بیماری در سراسر جهان، کشورهایی که درآمدهای بالا و صنایع داروسازی قدرتمندی داشتند، در صدد برآمدند تا به راهکاری مؤثر برای مقابله با اپیدمی این بیماری دست پیدا کنند؛ ساخت واکسن کرونا، یکی از راهکارهای پیش روی جهانیان در زمینه مقابله با ویروس منحوس کرونا بود؛ واکسنی که تنها 49 شرکت در جهان توانایی پشت سر گذاشتن فاز یک تست انسانی‌اش را داشته‌اند و از این میان نیز تنها به 8 واکسن، مجوز جهانی برای تزریق داده شده است.
با وجود تولید انبوه واکسن کرونا در جهان، باز هم این میزان تولیدشده، کفاف واکسیناسیون مردم جهان را نمی‌دهد و برخی کشورها در دریافت واکسن‌های وعده داده شده نیز دچار مشکل هستند؛ سعید نمکی، وزیر بهداشت با انتقاد از این‌که 85 درصد واکسن‌های جهان را هفت کشور مصرف می‌کنند، در بیست و سوم فروردین ماه سال جاری گفته بود: «ما 3213 صفحه مکاتبه برای واکسن کرونا داریم، از اردیبهشت سال گذشته من با وزیر بهداشت روسیه مکاتبه کردم و با چین و کوبا مذاکره کردیم. قبل عید قرار بود 4.5 میلیون دوز واکسن کرونا دریافت کنیم که 2 میلیون آن از روسیه بود. روس‌ها به‌جای دو میلیون گفتند، یک‌میلیون واکسن کرونا می‌دهیم و بعد این یک میلیون را تبدیل به 400 هزار دوز واکسن کردند؛ هندی‌ها قرار بود دو میلیون دوز واکسن کرونا به ما بدهند که بعدها گفتند 500 هزار دوز به شما می‌دهیم که ما هزینه این 500 هزار دوز را به هند پرداختیم اما 125 هزار دوز از هند وارد شد و 375 هزار واکسن در فرودگاه به دستور دادستانی هند بلوکه شد و گفتند از هند یک عدد واکسن نیز نباید به جاهای دیگر دنیا برود؛ قرار بود که از کووکس که پول آن را داده بودیم؛ 3 میلیون و 200 هزا دوز واکسن کرونا تا پیش از عید بیاید، که بعداً شد یک میلیون و 800 هزار دوز و سپس گفتند یک میلیون و 200 هزار دوز واکسن به شما می‌دهیم، از چینی‌ها هم به جای دو میلیون واکسن کرونا که قرار بود قبل از عید بگیریم، 200 هزار دوز دریافت کردیم.»
اگرچه کمبود مواد اولیه تولید واکسن کرونا در جهان و افزایش نیاز کشورها به این واکسن، تأمین آن را با مشکل مواجه کرده اما آمارها نشان می‌دهد که توزیع واکسن‌ها در جهان نیز از اصل عدالت پیروی نمی‌کند؛ چندی پیش تدروس ادهانوم، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت (WHO) گفت: بیش از 700 میلیون دوز واکسن کرونا در سراسر جهان تزریق شده است اما بیش از 87 درصد از این واکسن‌ها در کشورهای با درآمد بالا و بالاتر از متوسط تزریق شده‌اند درحالی‌که سهم کشورهای با درآمد پایین فقط 0.2 درصد بوده است.
توزیع ناعادلانه واکسن کرونا در جهان از سویی و تأثیر تحریم‌های ظالمانه بر واردات این کالا به ایران از سوی دیگر، موجب شد که اهمیت تولید داخلی واکسن کرونا بیش از پیش بر کشورها نمایان شود.
اگرچه تولید واکسن کرونا در دنیا تنها به چند کشور پیشرفته محدود است و مابقی کشورهای جهان، سهم چشمگیری از تولید این واکسن ندارند اما دانشمندان ایرانی توانسته‌اند همگام با بسیاری از محققان برجسته جهان، قدم در راه مبارزه با ویروس منحوس کرونا بگذارند و به تولید واکسنی مؤثر علیه این بیماری بپردازند.
هم‌اکنون چهار واکسن ایرانی کرونا، فاز اول تست انسانی را به خوبی پشت سر گذاشته‌اند. واکسن «کوو ایران برکت» تولیدشده در شرکت شفافارمد در گروه دارویی برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام، از پیشتازترین واکسن‌های ایرانی کروناست.
این واکسن کرونا که در پلتفرم ویروس غیرفعال ساخته شده، تاکنون برای داوطلبان عارضه جدی به همراه نداشته و فازهای اول و دوم خود را پشت سر گذاشته و در زمان حاضر، در حال طی کردن فاز سوم مطالعه بالینی است.
داوطلبان 18 تا 75 ساله، ابتدا با سامانه 4030 تماس می‌گیرند و یا با ورود به اپلیکیشن آی‌گپ، نام و شماره تلفن و آمادگی خود را برای داوطلب شدن در فاز سوم، اعلام می‌کنند. در مرحله اول به صورت تلفنی غربالگری انجام می‌شود و سؤالاتی از فرد پرسیده و بررسی می‌شود که فرد، واجد شرایط شرکت در مطالعه هست یا خیر؛ در صورت تأیید شرایط، به داوطلب برای انجام آزمایش‌ها نوبت داده می‌شود.
داوطلبان طبق نوبت به آزمایشگاه مراجعه می‌کنند و نمونه خون و تست پی‌سی‌آر از آنها گرفته می‌شود. در صورت تأیید نتایج آزمایش‌ها، فرد 48 ساعت بعد برای تزریق واکسن کرونا به همان پایگاه فراخوان می‌شود و واکسن را دریافت می‌کند؛ البته به یک سوم افراد مورد مطالعه، واکسن‌نما تزریق می‌شود. تزریق واکسن‌نما برای این امر صورت می‌گیرد که افراد مورد مطالعه به دو دسته "کنترل" و "آزمایش" تقسیم شوند تا میزان اثربخشی واکسن فعال بر جلوگیری از ابتلا به کرونا، بررسی شود.
افرادی که وارد فاز مطالعه بالینی می‌شوند به صورت تصادفی ممکن است در هر یک از گروه‌های کنترل و یا آزمایش قرار بگیرند؛ البته به داوطلبان و محقق پروژه گفته نمی‌شود که واکسن دریافت کرده‌اند یا واکسن‌نما و صرفاً کد درج شده روی واکسن یا واکسن‌نما به افراد داده می‌شود و در نهایت، ناظران بر این پروژه، اثربخشی واکسن را در گروهی که واکسن دریافت کرده‌اند با گروهی که به آنها واکسن نما تزریق شده مقایسه می‌کنند. این امر از ویژگی‌های مطالعه دو سو کور در جهان است تا سوگیری خاصی در مطالعه رخ ندهد و همه چیز طبق استانداردهای جهانی پیش برود.
تنها در چند روز اول پس از اعلام فراخوان به داوطلبان فاز سوم، بیش از 100 هزار نفر داوطلب شرکت در مطالعه کارآزمایی بالینی واکسن کوو ایران برکت شدند.
در همین راستا به یکی از پایگاه‌های تزریق واکسن به داوطلبان رفتم تا با آنها گفت‌وگو کنم.
داوطلبانی که آزمایشات آنها مورد تأیید قرار گرفته، ابتدا وارد اتاقی می‌شوند که درباره واکسن کرونا، پلتفرم آن، مراحل طی شده و نحوه انجام مطالعه توضیحاتی ارائه می‌شود و سپس به اتاق پزشکان برای معاینه و تأیید تزریق واکسن، هدایت می‌شوند.
پس از آن به هر داوطلب کد واکسن داده می‌شود و سپس تزریق برای او انجام می‌شود.
بانوی مسنی که در سالن انتظار برای تزریق واکسن نشسته است، توجهم را جلب می‌کند؛ از او درباره انگیزه‌اش از داوطلب شدن برای تزریق واکسن ایرانی سؤال می‌کنم؛ می‌گوید: هدف اولم این است که به هموطنانم کمک کنم.
بعد صادقانه ادامه می‌دهد: هدف دیگرم هم این است که واکسن بزنم تا از ابتلا به کرونا یا مرگ در امان بمانم.
یک بانوی مسن که می‌گوید خانه دار است و با این‌که می‌داند ممکن است در فرآیند مطالعه، جزو افرادی باشد که به او واکسن‌نما تزریق شده است، شرکت در این مطالعه را کمک به پیشرفت علمی کشور می‌داند و می‌گوید: «از آنجا که حدود 60 سال سن دارم، شاید اگر چند ماه دیگر صبر می‌کردم نوبت واکسن زدنم فرا می‌رسید اما تصمیم گرفتم در این مطالعه شرکت کنم. من به همراه عروسم، پسرم و همسرم به اینجا آمده‌ام تا واکسن کرونا تزریق کنم؛ همه ما داوطلب شده‌ایم و امیدواریم هرچه زودتر این واکسن به دست مردم برسد.»
خانم دیگری که چند صندلی آن طرف‌تر نشسته، یک زن 52 ساله است که علت داوطلب شدنش را این‌گونه بیان می‌کند: «ما به دانشمندان کشورمان اعتماد داریم؛ گفتند نتایج واکسن برکت تا الان خوب بوده است و برای همین به اینجا آمدم. کل اعضای خانواده برای تزریق واکسن کرونا به اینجا آمده‌ایم؛ برادرها، همسرانشان و مادرم نیز در این فاز داوطلب شده‌اند و نوبت واکسنشان فرارسیده است.»
به سوی اتاق پذیرش واکسن می‌روم، خانم جوانی که پشت میز نشسته است، با دقت زیادی اطلاعات داوطلبان را وارد سامانه می‌کند؛ کارشناس پرستاری است؛ می‌گوید: کد غربالگری و کد ملی افراد را وارد سامانه می‌کنیم و کد واکسن را به آنها تحویل می‌دهیم. ما نیز نمی‌دانیم کدام از این کدها متعلق به واکسن و کدام یک مربوط به واکسن‌نماست.
او می‌گوید اگرچه این شغل، استرس بالایی دارد و تحویل کد واکسن به داوطلبان، مسئولیت سنگینی دارد و دقت بالایی می‌طلبد اما از این‌که در به ثمر رسیدن واکسن کرونا نقشی دارم، حس بسیار خوبی دارم.
از اتاق پذیرش واکسن که بیرون می‌آیم؛ چهره آشنایی توجهم را به خود معطوف می‌کند؛ خانم شاکری، همان پرستاری است که در مراسم تزریق واکسن کوو ایران برکت، اولین واکسن را به اولین داوطلب، تزریق کرد.
از او درباره خودش و رشته تحصیلی‌اش می‌پرسم؛ می‌گوید: از ابتدا به پرستاری علاقه داشتم و در این رشته تحصیل کرده‌ام. در کارشناسی ارشد، گرایش روان‌پرستاری را ادامه دادم و در حال حاضر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی هستم.
می‌گویم: شما اولین فردی بودید که واکسن کرونا را به اولین داوطلب تزریق کردید؛ آن لحظه چه حسی داشتید؟!
می‌گوید: «همه مضطرب بودیم برای این‌که نمی‌دانستیم ممکن است چه اتفاقی بیفتد. البته از لحاظ علمی می‌دانستیم که واکسن‌هایی که بر مبنای ویروس کشته شده هستند، عارضه خیلی خاصی در بدن ایجاد نمی‌کنند اما به هر صورت به دلیل آنکه اولین بار بود که واکسن کرونا را تزریق می‌کردیم، دلشوره داشتیم. این‌که اولین داوطلب واکسن ایرانی کرونا یک خانم بود، برای من خیلی جالب و افتخارآمیز بود. وقتی با او صحبت کردم متوجه شدم مادر دو کودک است و این‌که یک زن با این شرایط برای کمک به کشورش آمده بود خیلی برای من جالب بود. خانم مخبر در واقع راهی را برای دیگر داوطلبان باز کرد تا همه بتوانند اعتماد کنند و برای تزریق واکسن ایرانی داوطلب شوند و این‌که امروز در اینجا این تعداد داوطلب را می‌بینید نتیجه اعتمادی است که در مردم ایجاد شده است.»
از خانم شاکری می‌پرسم: خودتان هم این واکسن را تزریق کرده‌اید؟
پاسخ می‌دهد: «در فاز دوم مطالعه، من نیز داوطلب تزریق واکسن کرونا شدم؛ از آنجا که در آن فاز نیز به تعدادی از افراد واکسن نما تزریق می‌شد؛ من که پس از تزریق واکسن هیچ عارضه‌ای نداشتم تصور می‌کردم که احتمالاً به من واکسن نما تزریق شده است.»
با لبخند رضایتمندانه‌ای که از پشت ماسک پیداست ادامه می‌دهد: «به جز درد در محل تزریق که تا 24 ساعت ادامه داشت؛ هیچ علامت و عارضه دیگری نداشتم؛ بعد از آنکه فاز دوم پایان یافت و تیتر آنتی بادی خودم را در نتیجه آزمایش‌هایم دیدم فهمیدم که واکسن کرونا به من تزریق شده است.»
می‌پرسم: خودتان پرستار هستید و می‌توانستید واکسن خارجی کرونا که این فازها را پشت سر گذاشته تزریق کنید؛ چرا این کار را نکردید؟
با لحن قاطعانه‌ای پاسخ می‌دهد: «من عضو هیئت علمی دانشگاه هستم و از آنجا که برای کارآموزی دانشجویان به بیمارستان می‌رویم در اولویت تزریق واکسن قرار داشتم؛ دوستانم در دانشگاه با من تماس می‌گرفتند و می‌گفتند که برای تزریق واکسن‌هایی که وارد کشور و در بیمارستان توزیع شده بود به بیمارستان مراجعه و آن را تزریق کنم؛ اما من می‌گفتم در فاز دوم واکسن برکت شرکت خواهم کرد و تا پایان این فاز منتظر نتایج خواهم ماند.»
می‌گویم: شده تا به حال با خودتان بگویید ای کاش به جای واکسن برکت، همان واکسن‌های وارداتی را می‌زدم؟
می‌گوید: «نه؛ برخی از دوستانم که واکسن‌های خارجی را زدند از من بیشتر عارضه داشتند و برخی نیز تیتر آنتی بادی‌شان از من پایین‌تر بود؛ البته همه واکسن‌هایی که تأیید شده و وارد کشور شده‌اند خوب هستند و من به همه دوستان و آشنایانم نیز می‌گویم سعی کنید اولین واکسنی که از سوی وزارت بهداشت به شما تزریق می‌کند را بزنید اما خودم از تزریق واکسن کوو ایران برکت راضی هستم.»
خانم شاکری ادامه می‌دهد: «بسیاری از اساتید گروه پزشکی و پیراپزشکی نیز در اولویت دریافت واکسن‌های خارجی بودند اما شرکت در کارآزمایی بالینی واکسن برکت را انتخاب کردند. خانم دکتر محرز که متخصص و در بیمارستان شاغل هستند نیز به دلیل آن که پزشک و عضو کادر درمان هستند در اولویت تزریق واکسن‌های وارداتی قرار داشتند اما ترجیح دادند واکسن برکت را تزریق کنند؛ تمام افرادی که در آزمایشگاه و پذیرش تزریق واکسن برکت مشارکت دارند در لیست داوطلبان قرار گرفتند و به عنوان داوطلب، در مطالعه واکسن کوو ایران برکت شرکت کردند.»
او می‌افزاید: «تا سه هفته دیگر، تمام کسانی که در فاز دوم پلاسبو(واکسن‌نما) دریافت کرده بودند فراخوان می‌شوند تا در صورت تمایل واکسن فعال برکت را بزنند.»
می‌پرسم: فکر می‌کنید روند مطالعات تا چه حد مطابق استانداردهای جهانی است؟ فکر می‌کنید در امر تولید واکسن، غیر از مسائل علمی، بحث‌های دیگری نیز نقش داشته باشد؟
می‌گوید: به هیچ وجه فکر نمی‌کنم که به جز مسائل علمی چیز دیگری در این مطالعه دخیل باشد؛ تمام کسانی که در آزمایشگاه و ... کار می‌کنند نیز داوطلب تزریق واکسن شده اند و خود خانم دکتر محرز نیز که مسئول این پروژه است این واکسن را تزریق کرده؛ از سوی دیگر ایران تنها در راستای تولید واکسن کرونا اقدام نکرده بلکه ما از بدو تولد نیز به بچه‌های خود واکسن‌های ایرانی تزریق می‌کنیم. واکسن‌هایی که به نوزادان خود می‌زنیم ایرانی هستند و من فکر می‌کنم کسانی که تصور می‌کنند ایران در واکسن‌سازی حرف زیادی برای گفتن ندارد با فضای علمی کشور و واکسن‌سازی ایران آشنایی ندارند.»
بعداز صحبت کردن با خانم شاکری، می‌خواهم از سالن خارج شوم که خانم جوانی که چهره‌اش کمی ناراحت به نظر می‌رسد را در سالن انتظار می‌بینم. جلو می‌روم و در صندلی کنارش‌اش می‌نشنیم تا چند لحظه‌ای با او همکلام شوم.
خودم را معرفی می‌کنم و می‌گویم: برای چه داوطلب تزریق واکسن کرونا شده‌اید؟
می‌گوید: «پدرم را به تازگی به علت کرونا از دست داده‌ام.»
برای چند ثانیه، بغض اجازه نمی‌دهد صحبت‌هایش را ادامه دهد؛ حالا متوجه می‌شوم چرا لباس‌هایی که به تن کرده همگی سیاه‌اند؛ حتی ماسکی که بر صورت دارد مشکی است.
بغضش را به سختی فرو می‌خورد و ادامه می‌دهد: «آمده‌ام داوطلب شوم تا خانواده دیگری مانند ما به خاطر ابتلای عزیزانش به کرونا داغدار نشود.»
داوطلبان واکسن ایرانی، از هر قشر و با هر ظاهر و شغلی آمده‌اند تا به پیشرفت علمی و ریشه‌کن شدن این ویروس از کشور کمک کنند؛ از زنان خانه‌دار و شاغل گرفته تا معلمان و کارگران، برخی از اهالی رسانه نیز برای تزریق نخستین واکسن ایرانی کرونا، داوطلب شده و به این مراکز مراجعه کرده‌اند.
علیرضا وهاب زاده، مشاور وزیر بهداشت، از جمله افرادی است که در فاز سوم واکسن ایرانی کوو ایران برکت، داوطلب شده است. او در صفحه توییتری خود نوشته: «پس اگر ایرانی بخواهد می‌تواند؛ علی «برکت» الله...»
محمدرضا باقری، مجری تلویزیونی نیز با حضور در هتل ارم، داوطلب تزریق واکسن ایرانی کرونا شده است. او می‌گوید: «دوز اول واکسن برکت را دریافت کردم و 28 روز دیگر، دوز دوم را تزریق می‌کنند؛ خوشحالم که سهم ناچیزی در این افتخار ملی دارم و با افتخار، واکسن تولید داخل را زدم. زنده باد ایران و ایرانی».
محمد دلاوری نیز داوطلب تزریق واکسن کرونا شده است، او درباره احساسش پس از تزریق واکسن ایرانی کرونا می‌گوید: احساس می‌کنم دارم به کشورم کمک می‌کنم.
بعد با لحن شوخ طبعانه‌ای ادامه می‌دهد: حس قهرمان‌ها را دارم.
از دلاوری می‌پرسم: اگر بین یک واکسن خارجی و ایرانی که هر دو در شرایط یکسان مطالعاتی باشند بخواهید یکی انتخاب کنید، انتخابتان کدام واکسن است؟
پاسخ می‌دهد: ترجیح می‌دهم در مطالعه واکسن ایرانی شرکت کنم، همین که واکسن کوو ایران برکت تاکنون عارضه جدی در داوطلبان نداشته است، برای من کافی بود و خیالم را برای تزریقش راحت می‌کند؛ من پیش از این، کسانی که در لابراتوارها کار می‌کنند را دیده بودم و می‌دانم که چه لباس‌های سنگینی را به تن می‌کنند و ساعت‌ها نمی‌توانند از آزمایشگاه خارج شوند، مطلع هستم که دانشمندان ایرانی برای تولید این واکسن چقدر سختی را متحمل شده‌اند؛ وقتی در فضای مجازی می‌بینم که برخی افراد واکسن ایرانی را دست کم می‌گیرند ناراحت می‌شوم چون یک عده از جوانان و دانشمندان ما دارند در آزمایشگاه برای تولید این واکسن رنج می‌کشند و یک عده دیگر خیلی راحت نشسته‌اند پای اینستاگرام و دستاورد آنها را به سخره می‌گیرند؛ بخشی از علت این‌که افراد تولید داخلی را باور ندارند این است که ما در بسیاری از مسائل خودکوچک‌بینی داریم.
می‌گویم: شما به عنوان داوطلب یک واکسن ایرانی کرونا، به مردم توصیه می‌کنید واکسن ایرانی بزنند یا خارجی؟
جواب می‌دهد: به نظرم تا زمان افزایش تولید واکسن ایرانی، بهتر است افراد اولین واکسنی که برایشان مهیا شد را تزریق کنند ولی وقتی که نتایج مطالعات واکسن برکت نیز مشخص شد توصیه می‌کنم همه مردم حتما واکسن ایرانی را تزریق کنند.
انتهای پیام/