روایت تسنیم از بحران آبی در استان زنجان| آیا راهکاری برای گذر از این بحران وجود دارد؟
گروه استانها ــ بحران کم‌آبی یکی از چالش‌های اساسی در استان زنجان است که اگر مدیریت در مصرف آب در بخش‌های مختلف انجام نگیرد ذخایر آبی را رو به وخامت خواهد برد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، آب و بحران کمبود آن به عنوان یکی از موضوعات و چالش‌های اساسی در سطح دنیا مطرح است و استان زنجان نیز از این امر مستثنی نیست چرا که این استان با قرار‌گیری در منطقه نیمه خشک کشور، در بیشتر سال‌ها به میزان کمتر از حد نرمال بارندگی دریافت می‌کند. با این وجود با توجه به کاهش میزان بارندگی‌ها در سال آبی کنونی، وضعیت سطح سفره‌های آب زیرزمینی رو به وخامت رفته است.
این در حالی است که اغلب روستاهای استان نیز در بیشتر ایام سال با چالش عدم تامین آب شرب مواجه هستند، بنابراین حفاظت از آب زیرزمینی باید به عنوان یکی از مهمترین برنامه‌های ارگان‌های ذیربط باشد چرا که برداشت‌های بی‌رویه، کاشت محصولات پر آب‌بر زنگ خطری برای تمام جوامع انسانی و حتی موجودات زنده استان است و گذر از خط قرمز آب سبب خشک شدن تمام چاه‌ها، چشمه‌ها و قنات‌ها شده و در نهایت پدیده فرونشست زمین را در پی خواهد داشت. این در حالی است که اگر استفاده بی‌رویه آب خصوصاً توسط بخش صنعت و کشاورزی به همان شیوه قبل و بدون مدیریت صحیح ادامه‌دار باشد می‌تواند تمام منابع آبی استان را به یغما ببرد و شرایط را بسیار بغرنج‌تر از حال حاضر کند.
با این حال سوال این است که ارگان‌هایی همچون شرکت آب و فاضلاب استان، شرکت آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی برای گذر از بحران بی‌آبی امسال چه برنامهریزی را اندیشیده‌اند؟
جواد تاراسی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفتوگو با تسنیم با اشاره به اینکه مجهز شدن زمین‌های کشاورزی به سیستم‌های آبیاری نوین یکی از روش‌های ممانعت از هدررفت آب در این بخش و ارتقا بهره‌وری است، اظهار داشت: در سطح استان در حدود 180 هزار هکتار زمین‌های آبی زراعی و باغی وجود دارد که در حدود 120 هزار هکتار مستعد تجهیز سامانه‌های آبیاری نوین است با این وجود اگر پروژه‌های در دست اجرا در استان به اتمام برسد 60 هزار هکتار از اراضی استان به این سامانه‌ها تجهیز خواهند شد.
وی با بیان اینکه از سال‌های گذشته هیچ آب جدیدی برای زراعت و باغبانی از منابع آبی زیر زمینی استان برداشت نشده است، بیان کرد: از نظر محدوده کشت نیز سطح اراضی گسترش نیافته است با این وجود این استان از جمله استان‌های پیشرو در تجهیز اراضی به سیستم‌های آبیاری نوین است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه در تجهیز اراضی به سیستم‌های آبیاری نوین حمایت‌هایی با ارائه تسهیلات کم‌بهره توسط این سازمان از کشاورزان انجام می‌گیرد، خاطر‌نشان کرد: با این روش‌های آبیاری هدررفت آب به طور چشمگیری کاهش یافته و مصرف بهینه می‌شود.
همین‌طور اسماعیل افشاری مدیر‌عامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان نیز در گفتوگو با تسنیم با اشاره به اینکه امسال با کاهش ورودی بیش از 65 درصدی آب به مخازن سد‌های استان رو به‌رو هستیم، گفت: کاهش ورودی 137 میلیون‌متر مکعبی آب به سد‌های استان کاملا نشان می‌دهد که شرایط به لحاظ ذخیره آبی تا چه حد وخیم و جدی است.
وی با تاکید بر اینکه باید در مراکز شهری، روستایی، کشاورزی و صنعتی صرفه‌جویی در مصرف آب انجام شود افزود: معیشت قشر عظیمی از روستانشینان استان با کشاورزی گره خورده است بنابراین عدم استفاده از آب در بخش کشاورزی امکان پذیر نیست اما متاسفانه تعدادی از کشاورزان آب چاه زمین‌ها را اجاره می‌دهند و از سویی دیگر اقدام به کشت محصولات پر آب‌بر همانند هندوانه می‌کنند که این امر سبب می‌شود علاوه بر تاراج رفتن آب زیرزمینی راندمان مناسب از کشت محصول نیز ایجاد نشود.
مدیر‌عامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با اشاره به اینکه 65 درصد سطح استان به لحاظ برداشت منابع آبی زیرزمینی ممنوعه است، بیان کرد: 35 درصد مساحت باقی مانده نیز فاقد آب‌خوان منابع آب زیرزمینی است بنابراین اگر مصرف آب بهینه انجام نشود مشکلات بسیاری گریبان‌گیر مردم استان به لحاظ تامین آب خواهد شد.
مشکل کم آبی در 290 روستا
از سویی دیگر علی‌رضا جز قاسمی مدیر‌عامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان با اشاره به اینکه در 907 روستای استان جمعیت 342 هزار نفر در حال زندگی هستند، عنوان کرد: 617 روستا با جمعیت 307 هزار نفر که 90 درصد جمعیت روستایی را شامل می‌شود از آب شرب برخوردار است با این حال مشکل کم آبی در 290 روستا همچنان وجود دارد.
همچنین علی‌محمد نادر‌خوانی معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه بارندگی‌ها در سال آبی اخیر نسبت به بلند مدت 53 درصد و نسبت به مدت مشابه سال قبل 37 درصد کاهش دارد، گفت: نیاز به اتخاذ تدابیری هستیم که با کم‌ترین هزینه آب مورد نیاز را تامین کنیم.
وی با بیان اینکه شرکت آب و فاضلاب استان دو رویکرد اصلی از طریق توسعه تاسیسات و افزایش ظرفیت آب آن‌ها دارد، عنوان کرد: در بخش شرب، کشاورزی و صنعت رویکرد مدیریت تقاضا است تا بر اساس اعمال بهره‌وری انضباط در استفاده از منابع آبی ایجاد شود.
معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان زنجان با بیان اینکه علی‌رغم اینکه در کشاورزی میزان هدررفت آب بالا است و باید مدیریت انجام شود، تصریح کرد: یکی از علل تنش آبی در روستاها انشعابات غیرمجاز است که سبب کمبود آب شرب می‌شود. اما اگر این بخش نیز مورد کنترل قرار گیرد تا حد بالایی می‌تواند به پیشگیری از تنش آب در روستاها کمک کند.
بنابراین عدم مصرف بهینه آب، هدررفت آب در بخش صنعت و کشاورزی در کنار کمبود بارندگی‌ها که در استان زنجان ایجاد شده وضعیت آبی استان را به وخامت سوق خواهد داد بنابراین تنها راهکاری که می‌توان از این بحران گذر کرد این است که در کنار مصرف بهینه‌ای که انجام خواهد شد ارگان‌های مختلف که وظیفه مدیریت منابع آبی را بر عهده دارند با برنامهریزی عملیاتی وارد عرصه شوند و مانع از به چالش کشیدن استان در بحث تامین آب شرب، کشاورزی و صنایع شوند.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/س