نگاهی به دو تجربه موفق و متفاوت از معدود آثار داستانی قیام ۱۵ خرداد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ ادبیات مدرن فارسی به ویژه از انقلاب مشروطیت به بعد در خود آگاهی ملی و بیداری ایرانیان و نیز معرفی بیدادهای روا رفته بر ملت نقشی اساسی ایفا کرده است. حوادث، افراد و بزنگاه‌های سیاسی و اجتماعی ایران، در قالب شعر و به طور ویژه ادبیات بازنمایی ویژه‌ای داشته است.

با این ترتیب اگر ادبیات را نماد روح حاکم بر آن جامعه و بازتاب‌دهنده رویدادهای رخ داده در بزنگاه‌های سیاسی،‌ اجتماعی و اقتصادی آن به شمار آوریم، بسیاری از مقاطع تاثیرگذار در جریان مبارزات مردم ایران علیه رژیم پهلوی را نیز باید در زمره همین بزنگاه‌ها به شمار آورد.

ادبیات داستانی ایران در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل جو حاکم بر کشور تنها توانسته بود به صورتی کاملاً زیر پوستی به کلیت ظلم و خفقان حاکم بر جامعه و نیز بازنمایی غیرمستقیم برخی آسیب‌های اجتماعی توجه نشان دهد که البته همین موضوع نیز جریان غالب بر بدنه ادبیات در ایران نبود و بسیاری ترجیح می‌دادند هنر و ادبیات را بیش از آنکه بازتاب اجتماع پیرامونی خود بپندارند، بازتابی از درونیات و ذهنیات خود به شمار آورند.

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به طور ویژه در دهه هشتاد جریانی جوان در ادبیات داستانی ایران به موضوع بازتاب حوادث تاریخی و سرنوشت ساز مقاطع مبارزاتی مردم ایران علیه حکومت پهلوی توجه نشان داد که از جمله آنها قیام تاریخی 15 خرداد به شمار می‌رود.

دو اثر داستانی «موهای تو خانه ماهی‌هاست» و «یحیی و یاکریم» اثر محمدرضا شرفی‌خبوشان نویسنده جوان و خوش آتیه معاصر را باید در زمره مهمترین آثار داستانی با این مضمون به شمار آورد.

«موهای تو خانه ماهی‌هاست» داستانی عاشقانه و تاریخی پیرامون حوادث مهم 15 خرداد سال 42 است،‌ از قضا همین زاویه دید این اثر را متمایز از سایر آثار مشابه کرده است. قهرمان داستان پسری نوجوان است که در یکی از روستاهای کوچک نزدیک ورامین زندگی می‌کند و پس از دیدار دختری عرب در محل زندگی خود، دل به او می‌بازد و در مسیر این دلباختن است که شاهد صحنه‌هایی از کشتار مردم ورامین در جریان قیام 15 خرداد نیز می‌شود که این موضوع به نقطه عطف داستان مبدل می‌شود.

این کتاب در کنار حال و هوای روایی عاشقانه خود از دریچه‌ای جدید و با روایتی کمتر شنیده شده، به ماجرای قیام پانزده خرداد پرداخته است. هنر نویسنده در کنار این مساله به روی توصیف و شیوه داستان‌گویی متمرکز بوده است و همین موضوع داستان را در کنار روایت تاریخی خود به روایتی بدیع مبدل ساخته است.

کتاب «یحیی و یاکریم» عنوان ششمین اثر از مجموعه کتاب روزهای انقلاب است که در انتشارات سوره مهر منتشر و روایتی داستانی از حوادث پانزده خرداد سال 42 ارائه کرده است.

این داستان با دو زاویه دید «دانای کل» و «اول شخص» روایت شده است که در زمره ویژگی‌های نثر شرفی‌خبوشان است. در بخش اول نوجوانی که در زمان حال به سر می‌برد و تاثیرات واقعه 15 خرداد را مشاهده می‌کند و با نگاهی جستجوگر در پی کشف ماهیت این واقعه برمی‌آید و همین موضوع او را در سفری تاریخی با زاویه دید دیگری به دل تاریخ می‌برد.

 «یحیی و یاکریم» به خوبی توانسته ماهیت قیام 15 خرداد سال 42 را برای نوجوانان روشن و مخاطب با خواندن آن هم قادر خواهد بود برداشت درست و مستندی از این واقعه به دست آورد.

خبوشان در این اثر سعی کرده از لفاظی‌های زیاد برای نوجوانان جلوگیری و زبان ساده و روان داستان را در کنار درگیری‌های رخداد که در هر فصل واقع شده پیش ببرد.

این دو تنها نمونه‌ای از حجم اندک کتاب‌های منتشر شده در حوزه ادبیات داستانی با موضوع قیام 15خرداد است، قیامی که سرمنشأ پیروزی انقلاب اسلامی ایران است و متاسفانه چندان در حوزه ادبیات مطرح نشده و آثار در خوری از آن منتشر نشده است. موفقیت آثار داستانی منتشر شده در حوزه ادبیات انقلاب از جمله این دو کتاب معرفی شده،‌ نشان می‌دهد اتفاقا استقبال جامعه به زوایای پنهان تاریخ انقلاب اسلامی بسیار است و نویسندگان باید همت بگمارند و به جای استفاده از سوژه‌های نخ‌نما شده در ادبیات انقلاب به روایت‌های تاریخی تاثیرگذار در قالب ادبیات داستانی بپردازند.

انتهای پیام/