یادگاری پایانی دولت روحانی؛ افتتاح رصدخانه ملی با تلسکوپ بدون آینه!+ تصاویر
رصدخانه ملی ایران که یک پروژه علمی بزرگ در کشور است در حالی در روزهای پایانی دولت دوازدهم توسط حسن روحانی افتتاح شد که هنوز "آینه تلسکوپ" به‌عنوان کلیدیترین عنصر رصدخانه آماده نشده است!
به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم؛ "سورنا ستاری" معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دیروز در آیین بهره‌برداری از طرح‌های ملی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری درباره طرح رصدخانه ملی ایران و تلسکوپ این رصدخانه گفته بود: وزن این تلسکوپ بیش از 90 تن است که با دقت بسیار بالایی در حال کار کردن است و فقط وزن آینه این تلسکوپ بیش از 4 تن است و به‌عنوان یک رصدخانه کاملاً حرفه‌ای بهره‌برداری خواهد شد؛ حدود 40 هزار قطعه در این تلسکوپ جمع‌آوری شده است و 2.5 میلیون نفرساعت مهندسی به‌روی آن انجام شده است که این یک نقطه شروع بسیار مناسب برای ساخت رصدخانه‌های بعدی است.
در این مراسم مجموعه رصدخانه ملی ایران در قله "گرگش" واقع در مرکز کشور و در ارتفاع 3600متری از سطح دریا و در 40کیلومتری جنوب کاشان از طریق ویدئوکنفرانس افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید؛ ساخت تلسکوپ رصدخانه ملی ایران در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه انجام شده است و با راه‌اندازی آن یک روند علمی نجوم در کشور شکل خواهد گرفت.
اما افتتاح‌های زودهنگام دولت در روزهای پایانی دولت با واکنش‌های زیادی رو‌به‌رو شده است که در آخرین مورد، دیروز رصدخانه ملی ایران در حالی افتتاح شد که هنوز آینه آن نصب نشده است!
در همین رابطه "سیاوش صفاریان‌پور" مجری تلویزیون و روزنامه‌نگار علمی در صفحه شخصی خود نوشت: "به‌نظرم برای خوشحالی کردن و شادمانی از #افتتاح #رصدخانه_ملی_ایران کمی عجله کردم! هنوز راه زیادی تا #نورگیری رصدخانه ملی از جمله آماده‌سازی آینه تلسکوپ و انتقال آن به رصدخانه باقی مانده است! به‌نظر می‌رسد این افتتاح زودهنگام صرفاً به‌دلیل ثبت رکورد به نام دولت #حسن_روحانى بوده است."
ماجرای این افتتاح شتابزده به‌قدری عجیب بود که حتی "خبرگزاری دولتی ایسنا" در گزارشی با تیتر "افتتاح شتابزده رصدخانه ملی در روزهای پایانی دولت دوازدهم" به انتقاد از دولت پرداخت و نوشت: "آنچه که روز گذشته از این برنامه افتتاح شاهد بودیم، تنها افتتاح شتابزده از طرح کلان رصدخانه ملی و بسیار زودهنگام بوده است که برای نخستین نورگیری این رصدخانه قرار است در کنار 7 رصدخانه دیگر بزرگ در نیمکره شمالی زمین قرار گیرد تا زنجیره اتصال رصد ستارگان بین اروپا تا هند را پر کند."
این خبرگزاری با درج تیتر "افتخار معاون رئیس‌جمهوری به تلسکوپ بدون آینه"نوشت: "در حالی که آینه اصلی این تلسکوپ در روز افتتاح (روز گذشته ـ دوشنبه 7 تیرماه) نصب نشده بود، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری چندی پیش در صفحه اینستاگرام خود خبر از نورگیری و بهره‌برداری از رصدخانه ملی ایران به‌عنوان بزرگترین پروژه علوم پایه کشور خبر داده بود!"
در بخشی دیگر از این گزارش آمده است: "رصدخانه ملی که آغاز آن به سال 1377 برمی‌گردد، تاکنون 23 سال از عمر خود را سپری کرده و بهتر بود تا زمان نخستین نورگیری منتظر می‌ماندیم تا روبان افتتاح آن به‌درستی به دو قسمت تقسیم می‌شد؛ از سوی دیگر قرار بود برنامه افتتاح و بهره‌برداری و نخستین نورگیری رصدخانه ملی به‌صورت لایو و مجازی برگزار شود ولی به‌دلیل مشکلات ارتباطی و اینترنت، از شبکه خبر اطلاع‌رسانی‌ها صورت گرفت. این امر نشان از ناتمامی زیرساخت‌ها در سایت رصدخانه است... اینکه دولت می‌خواهد در عمر 45روزه خود تعداد پروژه‌های افتتاحی خود را افزایش دهد جای تأمل دارد اما باید یادمان باشد که افتتاح زودهنگام طرح‌های حوزه فناوری بازی با آبروی علمی یک کشور است."
اما "حبیب خسروشاهی" مجری طرح رصدخانه ملی ایران در بهمن سال گذشته گفته بود که "ساخت تلسکوپ رصدخانه ملی ایران در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه انجام می‌شود، در حال حاضر فعالیت‌های مرتبط با ساختمان و تجهیزات در قله پایان یافته است، اوایل سال آینده نیز نصب آینه و نورگیری آن آغاز و خرداد 1400 نیز این طرح بزرگ در کامو کاشان به‌طور رسمی افتتاح می‌شود."
با وجود گذشت 4 ماه از سال 1400 وعده مجری طرح عملی نشد و آینه تلسکوپ آماده و نصب نشد اما دولتی‌ها ترجیح دادند با توجه به فرا رسیدن پایان دولت دوازدهم ولو به‌صورت ناقص این افتتاح را انجام بدهند آن هم در حالی که آیینه تلسکوپ هنوز نصب نشده است!
در رصدخانه ملی ایران، منجمان با تلسکوپی به‌قطر آینه 3.4 متر چشم به آسمان می‌دوزند اما به‌نظر می‌رسد افتتاح تلسکوپ رصدخانه ملی ایران بدون آینه، یک نمایش مضحک در تاریخ افتتاح رصدخانه‌های جهان باشد!
دانش فنی ساخت شیشه‌های آینه تلسکوپ در اختیار 3 کشور آمریکا، آلمان و ژاپن است و شرکت آلمانی "شوت" انواع شیشه‌های خاص اعم از شیشه‌های آزمایشگاهی و عینک تا شیشه سفینه‌های فضایی و هواپیمایی را تولید می‌کند؛ صیقل دادن آینه رصدخانه ملی در شرکتی در کشور فنلاند انجام شد؛ این شرکت در زمینه صیقل آینه‌های تلسکوپ‌های فضایی فعالیت دارد. کار صیقل آینه رصدخانه در مدت 4 سال به‌طول انجامید و در این فرآیند زبری سطح آن به حدود 2 نانومتر رسید.
تست آینه یک سال طول کشیده است و خوشبختانه محققان ایران سهم مهمی در سنجش کیفیت سطح این آینه داشتند که خود منجر به مقاله علمی شد، به این ترتیب کلیدیترین بخش تلسکوپ که ساخت آینه اصلی بود و محققان ایرانی به تجهیزات و دانش ساخت آن دسترسی نداشتند، انجام شد.
این در حالی است که دیروز "محمدجواد لاریجانی" رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادین در آیین افتتاح رصدخانه ملی ایران در کاشان اظهار کرد: رصدخانه ملی ایران طرح بسیار پرهیجان در تاریخ علم و در سده‌های گذشته در کشورمان بی‌سابقه است.
وی با بیان اینکه اجرای این طرح بزرگ 25 سال طول کشید، گفت: این طرح از زمان رئیس‌جمهوری سیدمحمد خاتمی در وزارت علوم به‌تصویب رسید و در ادامه طرح عظیم مکان‌یابی 6 سال به‌طول انجامید و یکی از بهترین مناطق برای استقرار رصدخانه کشف شد؛ در دوره رئیس‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد مراحل مربوط به سازماندهی و طراحی علمی رصدخانه ملی ایران انجام شد.
وی با اشاره به اینکه حمایت‌های رهبر معظم انقلاب سبب شتاب بخشیدن به اجرای طرح رصدخانه ملی ایران شد، تصریح کرد: در دوره کنونی (رئیس‌جمهوری دکتر روحانی) شتاب اصلی برای ساخت رصدخانه صورت گرفت و با همت و پیگیری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری و پشتیبانی رئیس سازمان برنامه و بودجه این مهم محقق شد؛ رصدخانه ایران از طرح‌های "های‌تک" ایران است و بخش عمده کارها از جمله همه طراحی‌ها در داخل کشور انجام شده است.
در اینکه این پروژه یک پروژه ملی و به‌تعبیر معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، فخر ملی تمام پروژه‌های علمی است و انتظار بسیار زیادی برای به ثمر نشستن آنها کشیده شده است، شکی نیست اما از سخنان "رئیس پژوهشگاه دانش‌بنیان بنیادین" این نکته برداشت می‌شود که این طرح در تمامی دولت‌ها حضور داشته است و افتتاح شتابزده این پروژه احتمالاً با هدف ثبت این پروژه به نام دولت دوازدهم، اقدامی ناشایست و قابل تأمل است و بهتر بود افتتاح به زمان مقتضی و تکمیل واقعی پروژه موکول می‌شد.
انتهای پیام/+